İzmirliler en fazla onları aradı: Evde rakı yapımı...

Sosyal medyaya bakılırsa neredeyse herkes mutlu, keyifli, kimsenin bir sorunu yok, çünkü orada topluma en ideal halimizle görünmeye çalışıyor, imajımızı yönetiyoruz.

Oysa bilgisayarımızdan, telefonumuzdan kimse görmeden yaptığımız Google aramaları bizimle ilgili çok daha gerçek bir fotoğraf veriyor. 

Google belirli bir kişinin yaptığı aramaları mahremiyet hakları gereği üçüncü şahıslarla paylaşmıyor. Buna karşın grup halinde, yani örneğin Türkiye’deki veya belirli bir ildeki kullanıcıların yaptığı en popüler aramaları Google Trends aracı üzerinde incelemek, farklı aramalarla karşılaştırmak ve 2004’ten beri tüm bu verilere ulaşmak mümkün. 

Hürriyet'ten Emre Kızıltan, aramaların TÜİK’in resmi verileriyle nasıl örtüştüğünü gösteren Google Correlate uygulamasını da kullanarak toplumda tartışılan veya varlığından haberdar bile olmadığımız halde bir “dip dalga” oluşturan meselelere dair ilginç sonuçlara ulaştı. Yapılan aramada İzmir ile ilgili de ilginç detaylar ortaya çıktı.

İşte bazıları:

SURİYELİLER EN ÇOK İZMİR'DEN ARAMIŞ

Yaklaşık 3 milyon Suriyelinin yaşadığı açıklanan ülkemizde Arapça yapılan Google aramaları artık başlı başına bir inceleme konusu. Giriş kaydı yapılan Suriyelilerin Türkiye içindeki hareketlerine dair yeterli resmi veri bulunmasa da, Google aramaları bu konuda da önemli ipuçları veriyor. 

Örneğin dünyada Türkiye dahil neredeyse her ülkede en popüler Google araması olan “Facebook” kelimesinin Arapça yazılışına bakarak Suriyelilerin en yoğun olarak hangi illerde bulunduğunu anlayabiliyoruz. İlk beşteki Kilis, Hatay, Urfa ve Antep şaşırtıcı değil. Fakat Çanakkale’nin 2. sıradan listeye girmesi dikkat çekiyor.

Resmi verilere göre 520 bin nüfuslu Çanakkale’de sadece 3 bin 800 Suriyeli (yani nüfusun yüzde 0.74’ü) var ama Google aramalarının yoğunluğu aslında Çanakkale’de çok daha yoğun bir Arapça konuşan nüfus olduğunu gösteriyor. Çankırı’nın altıncı sırada olması da dikkat çekici. 

Yetkililer, özellikle mevsimlik işçi olarak Güneydoğu’dan getirilen Suriyelilerin bu illerde kalıp kalmadığını mercek altına alabilir. Böylece kamu hizmetlerinde yerel ihtiyaca göre düzenlemeler yapılabilir. Arapça “hastane” kelimesinin Türkiye’de son 2 yılda Güneydoğu’nun yanı sıra mesela Trabzon’da da yükselmesini dikkate alıp ek tedbirler alınabilir. 

EVDE RAKI ÜRETİMİNE İZMİR İLGİSİ

Türkiye’de alkollü içeceklerden rakının üzerindeki ağır vergi yükü nedeniyle birçok vatandaşın evde rakı üretmeye başladığı, bu amaçla kullanılan anason yağı ve etil alkolün Kurban Bayramında "yok sattığı" bildirilmişti. Google verileri incelendiğinde "anason yağı" aramalarının gerçekten de son bir yılda hızla yükseldiği, geçen yıla göre 5 kat daha fazla arandığı görülüyor. Bu aramaların açık ara en yoğun şekilde Muğla ilinde yapılması, akıllara, Bodrum ve Marmaris gibi ilçelerdeki turistik tesisleri getiriyor. 

Türkiye’de daha önce neredeyse hiç gözlenmeyen “Penis boyu uzatma” aratması 2015 yazında ani bir yükselişle zirve yapmış ve hala yüksek seviyelerde devam ediyor. Google’a göre bu arama en çok Manisa, Konya, Gaziantep ve Adana’da yapılıyor.

Google trendlerine bakıldığında 2004’ten beri her yıl 10 Kasım’da Atatürk aramalarının tavan yaptığı görülüyor. Atatürk’ün müfredattan çıkarılmasının tartışıldığı, büstlere saldırıların tepki çektiği bir dönemde bu aramalar artık 10 Kasım dışındaki tarihlerde de zirve yapıyor.

Genel gidişe bakıldığında “Mustafa Kemal Atatürk” aramasının aslında 2004-2007 döneminde istikrarlı olarak arttığı, 2008-2016 döneminde adım adım azaldığı, son bir yılda ise sıçrama yapıp daha önce hiç görülmemiş bir seviyeye çıktığı görülüyor. Bu aramaların her dönem belirli bir seviyeyi koruması, kuşaklar değişse de Türkiye kamuoyunun Atatürk’e ilgisinin sürdüğünü kanıtlıyor.

Ancak “Atatürk’ün hayatı” araması 2011’den beri düzenli olarak azalmış. Bu aramayı özellikle ilköğretim öğrencileri yaptığından, müfredatla ilgili eleştirilerde haklılık payı olabilir. Yani halk Atatürk’ü unutmasa da, giderek daha az öğrenci öğretmenleri tarafından Atatürk’ün hayatını araştırmaya yönlendiriliyor gibi görünüyor.

EVET, MAALESEF ENSEST YAYGINLAŞIYOR

Ensest konusu son günlerde Türkiye’de çok tartışılıyor. Bu alandaki bilimsel araştırmalar çok zor yapılabiliyor, çünkü yüz yüze yapılan görüşmelerde ensestin itiraf edilmesi kolay değil ve kullanılan örneklem genelde çok küçük kalıyor. Oysa Türkiye’nin yüzde 65’i internete erişebiliyor ve neredeyse herkes bir numaralı site olarak Google’ı kullanıyor. Saniyede 40 bin, günde 3.5 milyar aramanın yapıldığı bir site bu. Ve Google’da yapılan Türkçe aramalar, ensestin yaygınlaştığına dair ürkütücü ipuçları sunuyor. 

Murat Başoğlu skandalından çok önce başlayan korkunç bir trend söz konusu. Türkiye’den yapılan “ensest video” ve “ensest sex” (evet, arayanlar böyle yazıyor) aramaları son 2 yıldır dünya ortalamasının üzerinde seyrediyor. Oysa bundan önceki 12 yıla baktığımızda dünya ortalamasının çok altındaydık. “Ensest porno” aramasının da 2004-2012 arasında yatay bir seyir izlerken, 2012’den beri yaklaşık 4 kat arttığı gözleniyor. Google Trends’e göre bu arama en çok Doğu Anadolu ile Karadeniz bölgelerinde ve yer yer İç Anadolu ile Trakya’da yoğunlaşıyor. Emniyet güçleri ve uzmanlar bu bölgelerde çalışmaları yoğunlaştırabilir.

EKONOMİK VERİLERDE İPUÇLARI

Enflasyon mideye kötü geliyor: Enflasyon ile hangi Google aramaları arasında bağıntı olabilir? Bu cevabı verebilmek için TÜİK'in 2013-2016 dönemi aylık tüketici fiyat endeksi verilerini Google Correlate'e yükledik. 0.99 ile en yüksek korelasyonun çıktığı arama, bir ülser ilacı oldu. Yani Türkiye'de fiyatlar arttıkça bu ülser ilacı daha yoğun olarak aranıyor, düştükçe ilaç aramaları da düşüyor. Aynı mantıkla aynı dönemin Tüketici Güven Endeksi'ni yüklediğimizde ise "online alışveriş" şeklindeki Google aramalarıyla bir bağıntı olduğu ortaya çıktı. Tüketicinin ekonomiye güveni arttıkça internetten alışverişin artması elbette normal. Bu durum TÜİK'in Güven Endeksi ile başarılı bir ölçüm yaptığını da ortaya koyuyor olabilir.