İşte Türkiye'nin 'utangaçlık' haritası

Sabah gazetesinden Göksan Göktaş'ın haberine göre, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Yönetim ve Organizasyon Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Oğuzhan Aydın'ın doktora tezi olan, "Utangaç Tüketici Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Tüketici Karar Verme Tarzlarına Etkisi" dikkat çeken verileri ortaya koydu.

Dr. Aydın'ın Türkiye genelinde 4336 katılımcıyla gerçekleştirilen ve maddi boyutunu Pamukkale Üniversitesi'nin üstlendiği araştırmasına göre, Ordu, Giresun, Trabzon, Artvin ve Gümüşhane'de yapılan çalışmanın sonuçları Doğu Karadeniz'in yüzde 37'lik oranla Türkiye'nin en utangaç bölgesi olduğunu gösteriyor. Utangaçlık konusunda en rahat olan, başka bir deyişle utangaçlık dozu en düşük bölge ise, yüzde 24.75'lik oranla Batı Marmara. Araştırmanın psikoloji konusundaki danışmanı ise Doç. Dr. Hülya Şahin Baltacı.

Dr. Oğuzhan Aydın, "Aslında utangaçlık düzeyinin doğudan batıya doğuya gidildikçe düşmesi bizim açımızdan son derece çarpıcı bir sonuç. Çıkan bu sonucu tek bir değişkene bağlamak oldukça zor. Fakat şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki, Türkiye Batı ve Doğu kültürünün ahenkle buluştuğu eşsiz bir ülke. Utangaçlık düzeyinin batıya doğru gidildikçe düşmesi batılılaşmayla ilişkili olabilir. Eğitim düzeyi, gelir seviyesi, bölgenin gelişmişlik düzeyi, sosyo-kültürel birikim ve sosyoekonomik yapı gibi son derece önemli değişkenlerin ayrı ayrı utangaçlıkla beraber ele alınması gerekir" diye konuştu.

'BATI'DA HEMEN HEMEN HİÇ ELE ALINMAMIŞ'
Dr. Aydın, "Batı kültüründe utangaçlık, bireyin üstesinden gelmesi gereken psikolojik bir problem olarak görülüyor. Doğu kültüründe ise utangaçlık, sanki bireylerde bulunması gereken bir meziyetmiş gibi algılanıyor. Bu bakış açısından olsa gerek utangaçlık, batı kültüründe tüketici davranışları açısından hemen hemen hiç ele alınmamış. Türkiye'de ise durum oldukça farklı. Türkiye, Batı ile Doğu kültürünün harmanlandığı bir ülke. Türkiye'de mahcubiyet, utanma, çekingenlik gibi duygulara sahip olmak güzel ahlakın bir göstergesi. Utangaçlıkla ilgili yapılan diğer araştırmalarda gördük ki; utangaçlık düzeyi İsrail'de oldukça düşük. Japonya'da ise utangaçlık düzeyi yüksek. Aslında bu araştırmalar son derece önemli" dedi.

'DUYGULARIN HEPSİNİN BİR AMACI VE ÖNEMİ VAR'
Araştırma sonuçlarını yorumlayan psikolog Ayhan Altaş, "Doğudan batıya doğru utanma duygusunun azalmasını şu bilgiyle açıklayabiliriz. Doğuda insanların birbirleri ile iletişim kurması batıya oranla daha azdır. Batıda insanlar daha farklı türden iletişim kurma durumunda oldukları için iletişim konusunda kendilerini geliştirirler. Kendilerini geliştirdikleri için özgüvenleri bu anlamda artmaktadır. Özgüveni iyi seviyede olan kişiler daha az utanırlar. Tabii utanmayı kültürel olarak da ele almak gerekir. Çünkü Doğu kültüründe utanmak olumlu bir durumdur. Hatta çekingen veya utangaç insanlara olumlu yaklaşılır. Bir insanın yüzünün kızarması doğuda terbiye olarak algılanırken batıda özgüven eksikliği olarak değerlendirilebilir. Biz psikologlara göre ise utanma dahil hayatımızda ortaya çıkan duyguların hepsinin bir amacı ve bir önemi var. Sağlıklı düzeyde yaşanan duygular hayatımızı kolaylaştırırken patolojik düzeyde yaşananlar hayatımızı yaşanmaz hale getirebiliyor" açıklamasını yaptı.

ARAŞTIRMADA BU SORULARA 'EVET' DEDİLER
Müşteriler üzerinden yapılan utangaçlık araştırmasında, sorulan ve 'evet' cevabının çoğunlukta olduğu sorular şöyle:

Başkalarından herhangi bir konuda bilgi istemek bana zor gelir.
Başkaları ile birlikteyken konuşacak kendimi gergin hissederim.
Yetkili bir kişi ile konuşurken kendimi gergin hissederim.
Karşı cinsten kişilerle birlikteyken daha utangaç olurum.
Saatin kaç olduğunu başka birine soramam.
Fiyat etiketi olmayan ürünlerin fiyatını sormakta çekingenlik gösteririm.
Bomboş bir mağazaya girmekten çekinirim.
Para üstünü, ayıp olur diye, kasiyerin gözü önünde sayamam.

BÖLGELERE GÖRE DAĞILIM
12 bölgede, toplam 4 bin 337 kişi ile yapılan utangaçlık araştırmasının detaylı sonuçları şöyle:

1. Doğu Karadeniz: Yüzde 37 (Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin ve Gümüşhane)

2. Kuzeydoğu Anadolu: Yüzde 35 (Erzincan, Bayburt, Erzurum, Ardahan, Kars, Iğdır ve Ağrı)

3. Orta Anadolu: Yüzde 33,75 (Sivas, Yozgat, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Kayseri)

4. Güneydoğu Anadolu: Yüzde 33 (Gaziantep, Kilis, Adıyaman, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Siirt, Şırnak)

5. Batı Anadolu: Yüzde 32,25 (Ankara, Konya, Karaman)

6. Ortadoğu Anadolu: Yüzde 31,25 (Malatya, Elazığ, Tunceli, Bingöl, Van, Muş, Bitlis, Hakkari)

7. Batı Karadeniz: Yüzde 31 (Zonguldak, Bartın, Karabük, Kastamonu, Çankırı, Çorum, Sinop, Samsun, Amasya, Tokat)

8. Akdeniz/Batı Akdeniz: Yüzde 29,71 Doğu Akdeniz: Yüzde 33,5 (Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş, Adana, Mersin, Antalya, Isparta, Burdur)

9. Ege: Yüzde 29,25 (İzmir, Manisa, Aydın, Muğla, Denizli, Kütahya, Uşak, Afyon)

10. İstanbul: Yüzde 29

11. Doğu Marmara: Yüzde 27,25 (Eskişehir, Bilecik, Bursa, Yalova, Sakarya, Kocaeli, Düzce, Bolu)

12. Batı Marmara: Yüzde 24,75 (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Çanakkale, Balıkesir)

NE ZAMAN HASTALIĞA DÖNÜŞÜR
Yaşam kaliteniz düştüyse.
Hayatınızın işlevselliği bozulduysa. (günlük işlerinizi yapmakta zorlanma veya yapamama).
Kaçınma davranışı ortaya çıkıyorsa.
Hayatınızı o duyguya göre şekillendiriyorsanız.
Duygularınız hayatınızı yönetmeye başladıysa.
İnsanlardan ve sosyal faaliyetlerden uzaklaştıysanız.
Bu durum en az üç aydır hayatınızda ortaya çıkıyorsa uzmanlara göre bir psikolojik sorun yaşıyor olabilirsiniz. Ayrıntılı bir şekilde psikolojik değerlendirme almanızda yarar olacaktır.