Araştırmacı Ümit Yaldız’dan 31 Mart panoraması!

EGEDESONSÖZ – İntegral Araştırma Şirketi Genel Koordinatörü, Gazeteci Ümit Yaldız, SONSÖZ TV’de 31 Mart seçimlerinin sonuçlarını değerlendirdi. Gazeteci Fatih Yapar’ın sorularını yanıtlayan Yaldız, “AK Parti adaylarının rakibinin CHP adayları olmadığını, rakiplerinin ekonomi, hayat pahalılığı, yoksulluk olduğunu söyledim. AK Parti, ekonomik gerçeklere yenildi” dedi. 3 Kasım 2002’den bu yana siyasal iktidarın gücünün ortada olduğunu, arada halktan ince ayarlı mesajlar alsa da yine de sonuca gitmeyi bildiğini belirten Ümit Yaldız, “AK Parti hiç bu kadar net bir uyarı, kart görmemişti. Bu nedenle bu seçimler, çok önemli sonuçlar doğuran bir seçim oldu. Sonuçlar, bugün zaferi yaşayan CHP’liler açısından değil, ülkemizde kentimizde irdelenmesi, analiz edilmesi, sandık bazlı bakılması gerekiyor” ifadelerini kullandı.

TÜRKİYE KIRMIZIYA BOYANDI, CHP RÜYASINDA GÖREMEYECEĞİ İLLERİ ALDI
Ümit Yaldız, Berat Albayrak’tan itibaren ekonomide istikrarsızlık olduğunu belirterek, “Dünden bugüne politik yorumcular, ağırlıklı olarak emeklinin zaferi diyorlar. Türkiye’nin kırmızıya boyanması, CHP’nin rüyasında bile göremeyeceği şehirleri alması. Adıyaman, Afyonkarahisar, Bursa, Denizli gibi şehirleri almasına anlam yüklemeye çalıyorlar. 3 Kasım 2002’den beri 22 yıldır neredeyse çeyrek asırdı tek başına ülkeyi yöneten bir iktidarla karşı karşıyayız. Son 50-60 yıla baktığımızda Erdoğan yönetiminin fazlasıyla görev süresini uzattığı da söylenebilir. Normalde 20 yılda bir dönem kapanırdı. AK Parti her bakımdan iktidar ve muktedir oldu. Anayasal çoğunluğu elinde bulundurdu, Devletin tüm kuruluşlarını elinde tuttu. İktidar ve muktedirlik açısından sorun olmadığı için Türkiye’deki sorunların da ister istemez sebebi durumunda oldu. Boş tencere bu iktidarı sarsamıyor. 14 Mayıs seçimleri öncesinde, 1 yıl öncesinde İstanbul’da halk ekmek kuyrukları haber yapıldı. Sosyal mecralarda dar gelirlinin çektiği çile, Pazar yerlerinde yaşanan dramlar, arka mahallelerde yaşanan sorunlar, bir zamanlar tüp kuyruğu vardı denilerek CHP’ye fatura kesen iktidarın fotoğrafı. Halkın kasabından ucuz kıyma alacağım diye insanlar birbirlerini eziyor. İzmir gibi tuzu kuru görünen bir kentte sokakta yapılan araştırmalarda yüzde 40’ının sosyal yardıma ihtiyacının olduğunu anlatmaya çalıştık. Yoksulluğun artık yönetilemediğini söyledik. Devlet kontrolü kaybetmiş. Halkın sadece yoksulluğun sebebi olmakta değil, denetleme noktasında da eksik kaldı. Bunlarla başa çıkması gereken devlet, tek partili devlet, başkanlık sistemi nedeniyle yerel seçimlere de olabildiğince müdahale etti. İstanbul merkezli yaşana kutuplaşma adeta Türkiye’de 2019 seçimi gibi ittifak zeminine geri döndürdü. DEM partisi seçmeni yüzde 50 oranında İzmir’de çözüldü” dedi.

‘CHP, ANKARA’NIN BATISINDA İYİ PARTİ’Yİ YUTTU’
Türkiye genelindeki araştırmalarda İYİ Parti’nin 4-5 puan üzerine çıkmayacağı yönündeki değerlendirmelerine karşın İYİ Parti’nin 2-3 puanı ancak görebilmesiyle ilgili Yaldız, “İzmir’de adayını en erken sahaya indiren parti İYİ Parti idi. 20 Eylül’den itibaren Büyükşehir adayı Ümit Özlale çalışıyor. Kariyerine baktığımız zaman diğer adaylar alınmasın, iki rakibiyle de fazlalıklarıyla beraber çok rahat yarışabilecek aday. Üçü arasından tek İzmirli olan aday Ümit Özlale’ydi. Yüzde 3.64 aldı. Duyuramadı. İstanbul’dan esen rüzgarın debisi nedeniyle sesini duyuramadı. Ortada bir parti de kalmadığı için, genel merkez yönetimin tartışmaya açıldığı bir noktada İYİ Parti yerel ölçekte birkaç ilde kendisini ifade edebildi. İYİ Parti batıdan söküldü. CHP Ankara’nın batısında İYİ Parti’yi yuttu. İYİ Parti, Erdoğan ile örtülü bir anlaşma yaptığı için mi böyle bir tavır aldı, müstakil olarak hareket etmek istediği için bu anlaşılamadı. Yüzde 12,5 oy almışsınız adayınız yüzde 3,2. Yüzde 9 nerede? Adresi belli” ifadelerini kulandı.

‘DEM SEÇMENİ İTTİFAK KÜLTÜRÜYLE DEVAM ETTİ’
Yerel seçimlerde DEM Partisi’ni değerlendiren Yaldız şunları söyledi:

“Nevruz bir milat. Leyla Zana net bir açıklama yaptı. Seçmenini partisine davet etti. DEM ile hükümet arasında açık ya da örtülü bir anlaşmayı da ima etti. Leyla Zana, Ahmet Türk açıklama yaptı. Avrupa kanadından, Kandil’den açıklamalar geldi. Selahattin Demirtaş’ın seçmene mektup yazacağı beklentisi oluştu. Yazmayınca DEM seçmeninin ittifak kültürüyle devam etmesi gerektiği sonucu çıktı. Kemal Kılıçdaroğlu, 2017 Nisan referandumundan itibaren ittifak kültürü, millet ittifakı noktasına büyük bir emek sahibi. 2018’de Muharrem İnce’nin adaylığı sürecinde Millet ittifakı kavramını ortaya attı. 2019 seçilerinde Selahattin Demirtaş desteğiyle büyük başarıyla imza etti. Ardından 2023 seçimlerine gidilirken 2019’daki 11 Büyükşehir’le gelen zaferin 2023’te Cumhurbaşkanlığıyla taçlanması bekleniyordu. Neden olmadı? Kılıçdaroğlu bireysel hırslarıyla kendi adaylığını dayattı. Ankara ya da İstanbul belediye başkanlarını aday yapmış olsaydı beklendiği üzere şu anki kırmızıyı Türk halkı 10 ay önce görebilirdi. Bugün yaşanan sonuç çok rahat ortaya çıkabilirdi. Türkiye’nin yoksulluğu o zaman da ortadaydı. Vatandaşa algı yaratıldı güvenlik sorunu var beka sorunu var denildi. Vatandaş dedi ki ben aç kalırım, soğana talim ederim ama vatansız bayraksız kalmam dedi. Böyle bir algı yaratıldı ve yarışın galibi Erdoğan oldu. Dar gelirli çok ciddi bedeller ödedi. Belediyeleri CHP kazandı diye rahat nefes almayacaklar. Asıl yaranın olduğu yeri düzelt, ekonomi önceliğin olsun bunu yapmazsan iktidarı alırım bunlara veririm mesajı var. Erdoğan balkon konuşmasında bu mesajı aldı. Tüm enerjisini buna ayıracaktır.”

UMUDUNU KAYBEDEN KESİM, BU FOTOĞRAFLA RAHATLADI
CHP’li belediyelerin kendi yağında kavrularak atağa geçebilme ihtimali üzerine değerlendirmelerde bulunan Yaldız, “CHP’liler için demokratik olarak bu çok önemli bir fotoğraf. Siyasal iktidarın sandıkla değişebileceğine dair umudunu kaybeden kesim bu fotoğrafla rahatladı. Demokrasi zaferidir her şeyden önce. Erdoğan da altını çizdi. Kazanan milli iradedir, dedi. Türkiye’nin bir Rusya olmadığı anlaşıldı. Her ne olursa olsun kurumsallaşmış bir demokrasi kültürüne sahip olduğu, gerektiğinde iktidarı sandıkla devirebilecek bir kültüre sahip olduğudur. Kütahya, Afyon… Adıyaman, Menzil tarikatının başkentidir. Depremde Erdoğan’ın özür dilediği şehirdir. Kastamonu, MHP’nin kalesidir. Sorumluğu çok ağırdır. Yeniden Refah seçildi. Seçmen mesaj vermek istiyor. Hem kendi mahallesinden hem dış kulvardan iktidara mesaj trafiği yaşandı. İktidarın kulağı çekildi. Ekonomiyle ilgilenin denildi. Parlamenter sistemde olsaydık bugün erken seçimi konuşur olduk. İstanbul’da Erdoğan-İmamoğlu yarışı, zaman zaman Ege illerinde kasırgaya döndü. Seçmenin geçmiş dönemlerde birlikte savaştıkları, zaferi birlikte kazandıkları süreci hatırlattı. Bu kurumsallaşmış bir ittifak. CHP İYİ Parti 2019’da mücadele verdiler zaferi paylaşmadılar mı? İhaleler yapılırken, işçi alınırken yapılmadı mı? Yaşanmışlıklar var. Kaybedileceğini düşüldüğü anda seçmen otomatik pozisyon alıyor. İstanbul’da yaşan bu rüzgar ege bölgesindeki fotoğrafın belirlenmesinde çok önemli. İzmir seçmeninin de ayrı bir mesaj kaygısı var ve çok başka. 22 yıllık iktidarın yorgunluğu var. Hayat pahalılığı olmak üzere mesaj vermek istiyor. İzmir’de çeyrek asırdı sosyal demokratların yönetiminden bir yorgunluk vardı. Bayındır ve Tire dışında CHP kazanmıştı şimdi Menemen ve Aliağa dışındakileri kazandı” dedi.

ÖZGÜR ÖZEL’İ KUTLAMAK LAZIM, ÇÜNKÜ BAŞARILI OLDU
Bağımsız adayların Dikili ve Selçuk’ta seçimi zorlamasıyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Yaldız, “Dikili ve Selçuk’ta bağımsızların kazanacağını düşünüyordum. Bağımsızın arkasında parti yok, tek kişi. 300-500 oy farkı ile kaybettiler. Kazanmış olsalardı İzmir demokrasi tarihinde yer alabilecek bir sonuç olacaktı. Özgür Özel’in müdahil olması sonucu CHP’ lehine verdi. İlçe ilçe çalıştı. Özgür Özel’i kutlamak gerekiyor. Başarılı oldu neticede. Manisa için de ayrı kutlamak gerekiyor. Bir genel başkanın memleketi önemlidir. Liderin meşruiyeti anlamında da önemlidir. Uşak’ı, Afyon’u ekledi. Özgür Özel’in batı illerindeki çalışmalarının karşılığı olduğunu görüyoruz ama ana faktör İmamoğlu. İstanbul’da Cumhurbaşkanına karşı verdiği bir mücadele çok büyüktü” diye konuştu.

EKONOMİK KRİZ YÖNETİLEMEZSE, ERKEN SEÇİM KAÇINILMAZ OLUR
Araştırmacı Ümit Yaldız, erken seçim ihtimaliyle ilgili olarak şu görüşlere yer verdi:

“Erken seçim tartışılır. Ekonomik kriz yönetilemezse kaçınılmaz olur. İmamoğlu bu işi bırakmaz. İstanbul’da çok rahat bir tabloda yönetim gösterecek. İlçe sayısını ikiye katladı belediye meclisinde çok iyi sonuç çıkardı. Cumhurbaşkanı adayı da bu seçimle birlikte netleşmiştir. CHP başarısız olsaydı kurultay olur mu, Kılıçdaroğlu geri döner mi, senaryoları vardı. CHP’de senaryo bitmez dün itibarıyla rafa kalktı. Kemal Kılıçdaroğlu’nun geri dönmesi mümkün değil. Özgür Özel ile İmamoğlu arasında bir problem varmış gibi konuşuluyor. Özel’in ve Erdoğan’ın konuşmalarını beğendim. Kucaklayıcı mesajlar veriliyordu. Bu seçimin kaybedeni yoktur dedikleri gibi kapsayıcı konuşmaydı.”

HER İKİ PARTİ TABANINDA DA SANDIĞA GİTMEYENLER VAR
Yaldız, İzmir sonuçlarını ve sandığa gitmeyen seçmen profilini şu ifadelerle değerlendirdi:

“1989’u hatırlattı. Muhalefet iktidar mesajı açısından benziyor. İzmir sonuçları 2009’a benziyor. Aziz Kocaoğlu’nun rekor oyla 28 ilçeye aldığı bir seçimden bahsediyoruz. Sandık analizi yapmadım henüz. Her iki parti tabanında da sandığa gitmeyenler var. Protesto eden seçmenler var. İlçe ilçe sandık sandık yapılacak analizden sonra net anlaşılacaktır. İktidar partisinin sandık protestosu CHP’li seçmenden daha yoğun olduğu anlaşılıyor. İzmir açısından başarıdır. Mutlak oylar bağlamında baktığımız zaman 25 yıldır CHP’yi taşıyan bir kent olduğu gerçeğinin biraz uzağında kaldı. İstanbul Ankara gibi zor seçim alanlarında adaylar daha üst rakamlar yakaladı. Mansur Yavaş, AK Parti adayının iki katı oy aldı. İzmir’de makas daha daraldı. Son 25 yılın muhtemelen en düşük oranlarından biri Büyükşehir’de. Cemil Tugay yüzde 48,8 aldı. Bunları parti tartışacaktır. 10 ay önce Kılıçdaroğlu’nun aldığı bir oy var. 2 milyon oy almış Kılıçdaroğlu ve 1 milyon 300 bin oy almış Tugay. 700 bin potansiyele ulaşılamamış. CHP’nin bunu analiz etmesi gerekiyor. Bu kez bu kesimi yakalayamamış. Hamza Dağ, Erdoğan’ın aldığı oya çok yakın bir oy almış. 50 bin civarında, rakibine göre daha az kişiye ulaşamamış. Hamza Dağ Cumhur İttifakı olarak seçime giriyor. Hamza Dağ enerjisi yüksek bir kampanya yürüttü. İlk defa AK Parti adayının oyu AK Parti’nin Türkiye ortalaması seviyesinde hatta üzerinde oransal olarak. Başarısız olduğunu en azından bu verilerle söyleyemiyoruz. Potansiyeline ulaşamadığını biliyoruz. Yüzde 40’a çıkamadı. 14 Mayıs seçimleri üzerinden konuşacak olursak üçüncü parti, sandığa gitmeyenler partisi. Yüzde 10’a yakın sandığa gitmeyenler var. Araştırmaları esnetenler bu kesim. Cemil Tugay’ın büyük zafer yaşadığını düşünmüyorum. Manisa yüzde 56 aldı. Balıkesir daha yüksek oranla seçildi. İzmir adayı yüzde 50’nin altında kaldı. Çeyrek asırlık CHP yorgunluğuna bağlıyorum bunu. Büyükşehir Belediye Başkanıyla yan yana duramadı, ilçelerde aday gösterilmeyen küskünler sorununu yönetemedi. Özgür Özel’in bu oy oranında katkısı var. İlçe ilçe gezerek seyri değiştirdi. Özgür Özel İzmir’de CHP’yi bir anlamda kurtarmıştır. CHP’ye yönelik kaygı düzeyini yükseltmiştir. TÜRGEV gelir, yaşam tarzınıza karışı söylemleriyle bunları tekrarlayarak İzmir seçmenin kaygısını yükseltmiştir. Batı seçmenine seslenmiş oluyor aslında. Yaşam tarzı sadece İzmir’in sorunu değil, bütün batıda var. Yönetilemeyen yoksulluk var.”

ADAYLIK ANLAMINDA EN DOĞRU KARAR URLA’DA VERİLDİ
İzmir’in seçim rekorunun yüzde 70,5 oranında Urla’dan gelmesini ve bıçak sırtı ilçeleri değerlendiren Yaldız, şu bilgileri paylaştı:

“CHP’nin en doğru aday kararı verdiği ilçe, Urla’dır. Oransal olarak yüzde 3-4 olabilir ama küçük yerlerde bu oran 1000-2000 oy demek. Selçuk ve Dikili’de itirazlar devam edecektir. Kemalpaşa’da, Menderes’te, Buca’da Torbalı’da adaylar arasında rekabet ortamı çıktı. DEM’in sahadan çekilmesi İYİ Parti’nin tamamen kaybolması. Seçmenin ittifak dönemini hatırlaması oraya yönelmesi… CHP’nin kalesi denilen kentte 8-9 gün kaldı ve meseleyi çözdü Özgür Özel... Kendi yarattığı bir sorundu ve kendisi çözdü. 1 hafta sonra yapılsa Menemen ve Aliağa’yı da alabilecek noktaya gelirdi. İstanbul’da yaratılan haksız denklem, mağduriyet ikilemi, İmamoğlu’na ekstra güç kuvvet verdi.”

AK PARTİ’NİN KİRAZ VE BAYINDIR’I KAYBEDEBİLECEĞİNİ ÖNGÖRMÜŞTÜK
Yaldız, İzmir’in Cumhur İttifakı olan Aliağa, Menemen ve Kiraz ve Bayındır sonuçları hakkında şunları söyledi:

“Kiraz ve Bayındır’ın gidebileceğini görmüş bir araştırmacıyım. Uğur Demirezen çok başarısız bir dönem geçirdi. Bu iki ilçede yoksulluk daha fazla yaşanıyor. Tulumbada suyun bittiği bir dönem olduğu için belediye başkanı halka dokunamadı. Bergama- Kınık hattında, Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olabilir, dedik. Kınık belediye başkanını Kınık’ta tutmak yerine Bergama’ya getirirseniz hem Kınık’ı hem Bergama’yı kaybedersiniz dedik ve oldu. CHP’nin hakkını teslim etmek gerekir. Kazanmak için çok şey yaptı. İmamoğlu’nun karizması, 2019’daki yolculuğu, Özgür Özel’in gayreti ve buna ilaveten Bergama’da, Bayındır’da, Kiraz ve Tire’de daha sağ kökenli daha merkez algısı olan, geçmişinde AK Parti olan adaylarla yola çıktı. Bergama’da kazanan aday, AK Parti’nin 2015 milletvekili aday başvurusu yapmış birisi. Davut Sakarsu AK Parti ile ilişkileri güçlü olan, bir esnaf örgütünden gelen bir isim. Tire İYİ partili bir isim. Kiraz’daki adayın da benzer şekilde özellikleri olduğu ifade edilmişti. Doğru aday tespiti var. Aday profiliniz doğruysa konjonktür destekliyorsa hele bir de rüzgarı arkanıza almışsanız, o rüzgar Ankara’ya kadar, Ankara’nın ötesine kadar ulaştı bu dönem.”

BAHÇELİ VE AKŞENER, ARTIK BIRAKMALILAR
İçinde bulunduğumuz ekonomik koşullar altında belediyenin nasıl yönetileceği ile ilgili soruya, Yaldız’dan şu yanıt geldi:

“Bu dönem belediye yönetmek gerçekten çok zor. Yatırım yapmak, finansman sorununu çözmek, Ankara’dan imza almak, başlı başına zorluk… Yönetirse CHP bu süreci, iktidarı çok rahat olur. CHP için asıl sınav şimdi başlıyor. Milli iradeyi kutlamak gerekiyor. O belediye başkanı herkesin belediye başkanıdır. Eğer gerçek anlamda demokrasiyi içselleştirmişlerse, Özgür Özel’in İzmir’e atadığı yeni aktörlerden Türk siyasetine uzun yıllar hizmet edecek isimler çıkması gerekiyor. Çok parlak isimler, gençler, kadınlar var. Türk siyasetinin yenilenmesi adına önemli. Muhtemelen bu sonuç MHP ve İYİ Parti olmak üzere olağanüstü kongreye gitme kararı aldı ki beklenen bir sonuçtu. Meral Akşener bırakmalı bence. MHP Lideri Bahçeli için de aynı şey geçerli. Türk siyasetinde bütün kartların yeniden karıldığı bir döneme giriyoruz. CHP çok büyük sınav veriyor yerel yönetimde. Sınavdan geçerse SHP’nin 1989’da yaşadığı travmayı yaşamaz.”