AK Partili Nasır’dan Büyükşehir’e ‘Dünya Bankası’ salvosu: Kredi sözleşmesi imzalanmadı!

Menduha Ceylan / EGEDESONSÖZ – AK Parti İzmir Milletvekili Necip Nasır, deprem gerçeği ve İzmir’de kentsel dönüşüm konularını ele aldığı basın toplantısı düzenledi. Toplantıda 30 Ekim 2020 tarihinde merkez üssü Sisam Adası olan 6,9 büyüklüğündeki depremin İzmir’de yarattığı etkiye dikkat çeken Nasır, depremde hasar alan konutların yapım sürecine ve İzmir’in yapı stokuna ilişkin de önemli açıklamalarda bulundu. Ekibiyle beraber 3 yılda epey yol aldığını söyleyen Nasır, “Yıllardır önemine dikkat çektiğim sorunu, 30 Ekim’de İzmirliler olarak yaşadık. Bugünkü toplantıda size geçmişi biraz hatırlatacağım ve bu konuda ne çalışmalar yaptığımı paylaşacağım” diye konuştu.

Ankara’da bir İzmir milletvekili olarak 2014 yılından 2020 yılına kadar sürdürdüğü çalışmaları sinevizyon gösterisiyle aktaran Nasır, 10 Temmuz 2020 tarihinde TBMM'deki özel gündemli konuşmasına ilişkin görüntüleri basın mensuplarına sundu. TBMM meclis konuşmasından sonra, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum ile görüştüğünü ve İzmir'in deprem önceliği ve yapı stoku hakkında kendisine bilgi aktardığını kaydetti. Nasır, kentsel dönüşümden rant elde edemeyenler tarafından İzmir’de bir algı yaratıldığını, kurulan derneklerle kentsel dönüşümlerin engellendiğini belirtti.

YAPI STOKUMUZ ÇOK KÖTÜ DURUMDA!
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 6306 sayılı Kentsel Dönüşüm yasasına karşı olduğunu, hiçbir çalışma yapmadığını, İzmir için neler yapabileceğiyle ilgili yaptıkları görüşme sonucunda İzmir için bir kentsel dönüşüm stratejik eylem planı hazırlaması kararı alındığını belirten Nasır, sürece ilişkin şu sözleri söyledi:

“Ben ilçe belediye başkanlarımızı gelip dolaşmaya başladım ve bir İzmir modeli yaratabilmek için kendilerine Ankara’da aldığımız kararı ileterek, önümüzdeki süreçte bu modelin oluşturulmasına yönelik bir çalışma yapacağımızı paylaştım. 30 Ekim günü maalesef felaketi yaşadık. Zaten yapı stoku iyi olmayan İzmir bir de deprem eklenince şu anki yapı stokumuz çok daha riskli bir duruma geldi...  İzmir’in yıllardır ifade ettiğim plansızlığıyla ilgili çalışmalarımızı sürdürüyoruz. 100 binlik planlar 2014 yılında yapılmış ama büyükşehir itiraz ederek iptal ettirmişti. 2018 yılında Büyükşehir’in önerdiği planların değerlendirilmesi gerekiyordu. Bizzat o planlarla ilgilenerek ben de çaba gösterdim ve onaylattık. 2 plan arasında rezerv ve genişleme alanları farkı vardı, Büyükşehir’in planlarında onlar daraltıldı. Her şeye rağmen biz İzmir plansız kalmasın diyerek o planları onaylattık.”

1/100.000'lik planların yapılması için ilgilendiğini ve İzmir’in plan sorununu çözdükten sonra, 2012 yılından beri imar yönetmeliği olmayan İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin imar yönetmeliğinin de yapılması yönünde gerekli çaba ile yönetmeliğin onaylandığını vurgulayan Nasır, bu konuda destek veren İzmir Ticaret Odası Başkanı Mahmut Özgener'e de teşekkür etti. Nasır, İzmir Büyükşehir Belediyesi bürokratlarının hazırladığı yönetmelikteki sıkıntılar hakkında, “Atın bunu bakanlığın kucağında patlasın” dediklerini belirterek “Sayın Tunç Bey’e durum aktarıldı ve bürokratların anlayışını söyledim. Tekrar geri çektiler, tekrar düzenlendi... Bakanlıktan mail gönderdik ve en sonunda İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin imar yönetmeliğini çıkardık” dedi.

BÜYÜKŞEHİR ELİNİ TAŞIN ALTINA KOYMALI
Toplantıda, TBMM Deprem Araştırma Komisyonu raporundan da önemli bölümler aktaran Nasır, kentsel dönüşüm ve kentsel dönüşüm finansmanının giderek önem kazandığına dikkat çekti. Nasır, “Artık belediyenin elini taşının altına koyması gerekiyor. Bu konuda etken rol oynaması gerekiyor” dedi.

İZMİR’DE EN BÜYÜK BEKLENTİ KENTSEL DÖNÜŞÜM
Deprem Araştırma Komisyonu'nun nihai raporunun 2 hafta önce TBMM Başkanı Mustafa Şentop’a sunulduğunu söyleyen Nasır, “İzmir’den 3 vekilimiz vardı. Rapor dört bölümden oluştu. Türkiye’nin depremselliği ile hukuki ve kurumsal yapılanması, deprem risk ve zararlarını azaltma çalışmaları, Deprem risk ve zararlarının azaltılmasına ilişkin öncelikler, sonuç ve önerilerden oluştu. İki başlık önemli şekilde ortaya çıktı. Depremi yaşamış İzmir’de en büyük beklenti, kentsel dönüşüm ama finansman sıkıntısı var” dedi ve İzmir'de de kentsel dönüşüm ve dönüşüm finansmanın önem kazandığını hızlı bir şekilde dönüşümün başlatılması için İzmir’in ilçelerinin tamamında bölgesiyle ada bazında emsal artışlı bütüncül plan tadilatı yapılması gerektiğini söyledi.

İzmir’de Belediyenin ve Bakanlığın yapmış olduğu dönüşüm çalışmaları hakkında bilgiler de veren Nasır, depremden sonra Büyükşehir Belediyesi'nin meclisten geçirdiği plan notuyla riskli yapıların dönüşümüne ilişkin imar planlarındaki plan notları ile düzenleyici kararın 10 Haziran 2021 tarihinde TMMOB Şehir Plancıları Odası'nca yürütmeyi durdurma kararı istemiyle mahkemeye verildiğine dikkat çekti. Sonucu belli olmayan bu palyatif çözüm yerine, İzmir Büyükşehir Belediyesi'nde planlamanın bütün yetkilerinin olduğu, bakanlığa bağlı olmadan İzmir Büyükşehir belediyesinin 30 ilçeyi bölgesi ile birlikte bütüncül olarak planlayabileceğini vurguladı.

ÜLKE GENELİNDE DÖNÜŞÜM FONU OLUŞTURULMALI
Nasır, planlamanın evrensel planlama kriterlerine uyarak çağın gerekleri doğrultusunda ada bazında emsal artışları sağlanarak yapılması ile sorunun kesin çözüm olduğunu, bunun da 8 - 12 ay içinde yaklaşık 30 milyon bütçe ile yapılabileceğini de ifade etti. Zaman kaybedilmesi halinde büyük acılar yaşanabileceğini de ifade eden Nasır, dönüşüm finansmanıyla ilgili ülke genelinde fon oluşturulması için deprem araştırma komisyonu raporunun mutlaka değerlendirileceğini de altını çizdi.

Nasır İzmir’in yapı stoku hakkında bilgi vererek şu ifadeleri kullandı:

“İzmir'de mevcut 981 bin 208 adet bulunmakta olup 1 milyon 888 bin 969 adet bağımsız bölümü konut, 316 bin 317 adet bağımsız bölümü özel işyeri, okul, ibadethane olmak üzere yapı stoku bulunmaktadır. Yapı stokunun yüzde 65'i kaçak ve gecekondulardan oluşan İzmir’de geri kalan yapı stokunun yüzde 50’ye yakını deprem yönetmeliğine uygun olmayan yapılardan oluşmakta, sağlıklı konut yaklaşık yüzde 20'ler civarındadır. Büyükşehir belediyesinin talebiyle "Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı (KDGPA) ilan edilmesi amacıyla cumhurbaşkanlığına sunulan ve bakanlığa iletilerek KDGPA ilan edilen bölgeler 266,7 hektar yüz ölçüm ve 10 alandan oluşmaktadır. 245,70 hektar alanı kapsayan 9 tanesi 2012 yılında, 21 hektar yüzölçümlü alan bakanlar kurulu kararı İle 13 Kasım 2016 tarihinde kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı KDGPA ilan edilmiştir. Kentsel dönüşüm gelişim proje alanlarında proje yürütücüsü ilgili belediye başkanlıklarıdır. Yine 6306 sayılı afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi hakkında kanun kapsamında, 378,09 hektarlık 8 adet alan bakanlar kurulu kararı ile riskli alan ilan edilmiştir.”

TAKİPÇİSİ OLACAĞIM
İzmir için kentsel dönüşüm önerilerini sunan Nasır, “Öncelikle İzmir'de güncel Deprem Mastır Planı, kent jeolojisi çalışmaları mikro bölgeleme çalışmaları yer bilgi sistemi tsunami tehlikesi çalışması, deprem hasar analizleri, afet risk gösterge sistemi çalışması, erken uyarı ve acil müdahale sistemi, heyelan tehlikesi çalışması, geçici toplanma ve barınma alanı ihtiyaç analizi ve kentsel dönüşüm stratejik planı çalışmalarının en kısa zamanda yapılması için gerekli denetleyici ve düzenleyici önlemler alınmalıdır. Ben bu başlıkların yapılmasının hepsini takip edeceğim.

İzmir Büyükşehir Belediyesi kentsel dönüşümü siyasi bir risk olarak görmektedir. Bir deprem oluştuğunda bu vebalin altında kalınmamalı, deprem oluştuktan sonra sorumlu aranmamalıdır. Eski Karşıyaka Belediye Başkanı Cevat Durak döneminde 7 emsal verilen yerlerin temelleri sıfır. Bu 7 emsalde deprem olsa bir tane insanı enkazdan çıkaramayız. Bu deprem İzmir depremi değildi, bu deprem İzmir’deki bir fayın kırılmasıyla olsaydı tek bir insan çıkaramazdık. 5393 sayılı belediye yasasının 73. madde ile günü kurtarmaya değil son düzenlemeler ile daha etken hale getirilmiş 6306 sayılı yasa ile dönüşüm yapmayı hızlandırılmalıdır.

Kentimiz, yapılaştığı dönemde yürürlükte olan imar planına ve imar mevzuatına uygun bir şekilde ruhsat alarak yapılaşmış, genelde çok katlı yapı stokuna sahiptir. Dönüşüm öncelikle, nüfus yoğunluğunun olduğu kent merkezinde yapılmalıdır. Kent merkezinde bulunan yapıların büyük bölümü, son deprem yönetmeliğine uygun olmayan, zemin yapısı, fay hatları göz önünde bulundurulmadan inşa edilmiş, tasarım hataları olan, uygulama ve malzeme standartları açısından deprem riskine karşı dayanıksız yapılardan oluşmaktadır.

Güncel imar mevzuatı nedeniyle, 1985 yılında çıkan 3194 sayılı imar kanunda bugüne kadar yapılan değişiklikler nedeniyle bu binaların yıkılması halinde, inşaat alanlarının azalmasından dolayı (emsal)dönüşüm gerçekleşmemektedir. Afet risklerine hazırlık kapsamında kentsel dönüşümü gerçekleştirmek amacıyla 6306 sayılı kanuna göre riskli yapı olarak tespit edilmiş olan, 3194 sayılı imar kanunu ve ilgili yönetmeliklere uygun olarak ruhsat ve/veya yapı kullanma izin belgesi almış olan yapıların dönüştürülmesi öncelikli olarak sağlanmalıdır.

6306 sayılı kanun; ilçe belediye başkanlarına ilçelerini, tarihi dokusuyla, sosyal yapısıyla ve kent kimliğini ortaya çıkaracak şekilde, bölgesiyle bütüncül planlar hazırlayarak, çok hızlı şekilde dönüşümü başlatabilecek fırsatları sunmaktadır.

ŞEHİR PLANCILARI DAVA AÇTI!
Büyükşehir belediyesinin meclisten geçirdiği plan notu ile riskli yapıların dönüşümüne ilişkin imar planlarındaki plan notları ile düzenleyici karar 10 Haziran 2021 tarihinde TMMOB Şehir Plancıları Odasınca yürütmeyi durdurma kararı istemiyle mahkemeye verilmiştir. Her an deprem olabileceğini unutmayalım artık acılar ile karşılaşmamamız için zaman kaybetmemeliyiz.”

KAYBEDECEK ZAMAN KALMADI
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 30 ilçeyi bölgesiyle birlikte bütüncül olarak planlamasının yaşamsal bir zorunluluk ve kente karşı sorumluluk olduğunu hatırlatan Nasır, "Plan tadilatları da planlama kriterleri çağın gerekleri doğrultusunda ada bazında emsal artışları sağlanarak yapılmalıdır. 30 Ekim'de yaşanan deprem beklenen asıl İzmir depremi değildir. Allah korusun, İzmir’deki faal 13 fay hatlarından meydana gelecek bir depremin sonuçlarının vebali ile birlikte ihmal edenlerin de kendilerinin de İzmir’de yaşadığını dikkate almalılar. Bu konu siyaset üstü olarak elbirliğiyle hızlı bir şekilde çözülmelidir. Emsal artışıyla ada bazında plan tadilatıyla yapılacak düzenlemede bütün dinamikler hareketlenir ve kentsel dönüşüm hızlanır. Hükümetimiz yeni finans modelleri ile ucuz kredi imkanı yaratması için gerekli çalışmalarını sürdürmektedir. Çözüm bu çok basit; bakanlığa, devlete yük etmeye hiç gerek yok ancak hep birlikte hareket edilmelidir" ifadelerini kullandı.

İZMİR İÇİN DEPREM KREDİSİ ANLAŞMASI YOK
Nasır, Cumhuriyet Halk Partililer tarafından İzmir için alındığı iddia edilen 330-340 milyon dolarlık kredinin Cumhurbaşkanı'nca onaylanmadığı yönündeki haberlerin gerçeği yansıtmadığını dile getirdi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in krediye ilişkin sarf ettiği sözlerin görüntülerini basın mensuplarıyla paylaşan Nasır, sonra sözlerini şöyle sürdürdü:

"Depremzedeler derneğinde gündeme gelen, Sn. Kemal Kılıçdaroğlu ve Sn. Tunç Soyer'in Dünya Bankası ile kredi sözleşmesi imzalandığını ancak Cumhurbaşkanı'nın onaylamadığına ilişkin iddialar var. Ben konuyla ilgili TBMM'de soru önergesi verdim. Soru önergesinin basına yansımasıyla, Dünya Bankası Ülke Direktörü Auguste Tano Kouamen, 'İzmir Depremi sonrası Yeşil, Dayanıklı ve Kapsayıcı Acil Yeniden İnşa Projesi için henüz bir kredi anlaşması imzalanmamıştır' şeklinde açıklama yaptı. Yıllardır kentsel dönüşümde hiçbir çaba harcamayan sadece günü kurtarmaya çalışan İzmir Büyükşehir Belediyesi şimdi de deprem yaşanınca, sonucu belli olmayan, palyatif bir çözümle plan notları ile depremzedeleri ve kentsel dönüşüm için çözüm arayışında olan vatandaşları oyalıyor. Genel Başkanlarına bile krediyle ilgili yanlış açıklamalar yaptırarak vatandaşın duyguları üzerinden siyaset yapmanın çabası içindedirler. Trafik sıkışıklığının giderilmesi için, köprülü kavşakların yapılması ve Yeşildere yolunun genişletilmesi işini de 330 milyon dolarlık krediye dayandıran İzmir Büyükşehir Belediyesinin, hiçbir şey yapmamak için asılsız söylemlerde bulunduğu da açık şekilde anlaşılıyor.

HER ŞEYİN BİR KURALI VAR!
Dünya Bankası ile kredi sözleşmesi imzalandı diyerek yalan söylenmesini anlayabilmek mümkün değil. Zaten bir belediyenin hazine garantili bir kredi alarak kafasına göre kullanması diye bir uygulama yoktur. Ben 330 milyona devleti dolandıracağım diye bir uygulamanın olması mümkün değil. Burada bir siyasi alan açarak kentsel dönüşümü ertelemek doğru değil. Altyapı Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü'nün Dünya Bankasından 4 yıldır kredi talebi olduğu ancak henüz sonuçlanmadığını biliyoruz. Sonuçlansa bile gelecek krediyle ilgili amacına uygun şekilde illere göre bakanlıkça kontrollü şekilde kullanılır. Tunç Bey’in özel ilişkileriyle görüşmeleri olabilir. İlk önce bakanlığı aradım, önerge vermeden önce var mı böyle bir şey dedim. En son İlbank genel müdürüyle görüştüm, beni aradılar bir görüşme yaptık ama konu bizimle ilgili değil dediler. Vedad Gürgen orada, sorun böyle bir sözleşme var mıymış… Tunç Bey kredi alacağım dediyse, Cumhurbaşkanı da al demiş ama her şeyin bir kuralı var. Bizim artık İzmir oylamamamız gerekiyor. Eğer oylarsak oluşacak bir gerçek İzmir depreminde oluşacak şeylerin vebalini öderler. İzmir hiç iyi değil. Depremde ruhsatlı binalarımız sıkıntılı duruma geldi. İnşaat mühendisi olarak rahatsızlık duyuyorum. Çalıştay yapacaktık, 117 can yitince yapabildik… Böyle sürerse çok büyük acılar yaşarız. Tunç Bey’e sesleniyorum, her şey ortada; bütüncül tüm ilçeleri planlasın. Biz de milletvekilleri olarak neler yapabiliriz çalışalım."

Basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Nasır, deprem bölgesinde depremzedelerin talep ettiği ve Nasır'ın öncesinde gündeme getireceğim dediği emsal artışı konusuna ilişkin soruya, “Emsal artışıyla ilgili konunun muhattabı büyükşehir belediyesi. İzmir Büyükşehir Belediyesi plan tadilatıyla emsal artışlarını belirleyecek. Vatandaşın mevcut imar planlarına göre kayıplarını göz önünde bulundurarak hatta biraz daha finansman yaratacak oranda sosyal donatı alanlarını, planlama kriterlerini göz önünde bulundururak bir plan tadilatı yapacak. Bu da ancak büyükşehirin yapabileceği bir ve binlik, beş binlik planla mümkün" dedi ve AK Parti ve CHP bu konuda bir araya gelecek mi sorusuna "Bizim önerimiz bu, bunların palyatif olan çözümüne dair biz grup olarak birlikte, hep beraber oy biliği ile geçti. Plan tadilatı zaten olması gereken. Buna kimsenin itiraz etmesi mümkün değil. Zaten olması gereken; amaç da talep de bu” ifadeleriyle yanıt verdi.