İletişim sosyolojisi denilince aklıma gelen bu memleketteki yaşayan en değerli isimdi Aydın Uğur Hocamız…

Birkaç gün önce covit aldı bizden…

Hani derler ya “İsmiyle müsemma” tam da öyleydi. Her kaybın ardından bir şeyler yazılmaz. Aklı fikri, gülüşü ve sesi de kendi gibi aydınlık, zarif, muzip, meraklı, ufku geniş, birikimli, ilham veren bir insanı yitirdiğinizde ardından neler yazılmaz ki…

Aydın Uğur yazılarını 1991’de derlediğinde, toplumumuzun günlük alışkanlıkları ve zihniyet kalıpları henüz yeniydi, keşfedilmemişti. Aradan geçen on yılın sonunda, yazılarının genişletilmiş derlemesinde kıta keşfedildi, adı kondu ve haritası çıkarıldı: Kültür Kıtası Atlası.

Bu kitaptan ne kadar çok şey öğrendik.

Sonra “Keşfedilmemiş Kıta” geldi:

“Anlaşılan 19. yüzyıla sıkı sıkıya bağlıyım. Ama yaptıklarına değil, umutlarına. 20. yüzyılı hep hayal gücü fukarası olarak kabul etmiş; 19. yüzyılın düşlediklerini, tasarladıklarını çoğu kez tersinden anlayarak uygulamaya geçirmekten öte bir beceri gösterdiğine inanmamıştım. Sığ mühendislik ve çiğ gerçekçilik yüzyılında yaşıyorum. O yüzden 21. yüzyılı özlüyorum.”

Aydın Uğur’dan, giderayak 20. yüzyıla, en çok da Türkiye’nin ve ’80’li yılların iklimine dair hava raporu idi bu kitap…

Ne güzel görmüştü Türkiye’de medyanın başına gelecekleri… Ne güzel anlatmıştı Kültür Kıtası Atlası’nda:

Orta halli bir aileyi ele alalım. Evin erkeği akşam işinden döndü. TV o sırada açık değilse açıldı. Bir Güney Amerika dizisi ekranda. Bu dizi aylardır devam ediyor. Kahramanlarla neredeyse akraba kadar yakınlaşılmış. Her akşam karşımızdalar. Evin erkeğinin yerine kendinizi koyun. Biraz geç geldiyseniz, kaçırdığınız kısımda ne gelişmeler olduğunu, kahramanların neler yaptığını soracaksınız elinizde olmadan. O yapıntı kişilikler sizin günlük yaşamınızın parçası.

Gerçi siz, örneğin bir doktorlar dizisinde güvendiğiniz bir karaktere, bir hastalığınız konusunda akıl danışmak üzere mektup yazma aşamasında henüz değilsiniz. Ama unutmayın ki, örneğin bir "Doktor Kildare" dizisine ABD'deki izleyicilerin bazılarının kanı öylesine kaynamıştır ki, diziyi yayınlayan TV kanalı yüzlerce hasta mektubu almıştır.

Bizim ülkemizde yazma alışkanlığı yaygın olmadığından olsa gerek, benzer bir durum TRT'ye henüz yansımamıştır. Ama bunun ilk adımlarını kendi içimizde yakalayabiliriz. Filmlerde hafif meşrep rollerine çıkan kimi son derece dengeli kadın oyunculara gerçek hayatta kolay kadın gözüyle bakmaya eğilimli değil miyizdir?

(Hoca’nın bu öngörüsü gerçekleşti tabii ki. Muhabbet tellalı yayınları, doktorları gerçek sanan hastaları, yemek-aşçı yarışmalarında olanları gerçek sanan sürüleri hep birlikte görmedik mi?)

Ekranımız açık: Şimdi bir savaş filmi yayınlanıyor. Birtakım silahlı araçlar, askeri giysili kişiler. Film bitti; biraz başka şeyle uğraşırken siz, haberler başladı. Dünyanın bir köşesinde meydana gelen bir çatışmaya ilişkin haberler sunuluyor. Biraz önce yapıntı filmde gördüklerinizin neredeyse aynıları... Üstelik bir dönemde haber kameramanlarının çekim üslûpları film kameramanlarınınkinden farklıydı; bir değişiklik sezilirdi. Şimdi her iki meslek erbabı da, birbirinden etkilenip benzer çekim açıları, benzer çekim üslûpları benimsediler. O yüzden zihninizin gerçeklik ile yapıntı arasındaki farklılığı sezmesi için imajların özelliğine yaslanması da artık mümkün değil.

(Son Ukrayna savaşında aynı duyguları yaşamadıkmı. Dramatik kameramanlar, belgesel kameramanları, haber kameramanları hep aynı görüntüleri çekmediler mi?)

Ahmet Makal’ın dediği gibi Akademik yaşamın ve akademisyenlerin büyük ölçüde tek tipleştiği; kendi insanî, entelektüel, akademik tarzı olanların yok denecek kadar azaldığı bir ortamda genç akademisyenlerin Aydın Uğur’un yaşamından öğrenecekleri çok şey vardır.

Ne mutlu yaşamı örnek alınacaklara