Türkiye’nin haftalık bilim, teknoloji, kültür ve eleştirel düşünce dergisi Herkese Bilim Teknoloji’nin 3 Mayıs tarihli son sayısı “20 yıl içinde Ay’a yerleşiyoruz” başlığı ile çıktı. Ay’a ilk ayak basılmasının üzerinden 50 yıl geçmiş ama ve onca yıldır ihmal edilen Ay, Mars’a yerleşme planlarının gündeme gelmesiyle birlikte popülerliğini geri kazanmış…

Dergide insanlığın geleceğe olumlu bakmasını sağlayacak o kadar çok haber var ki…  Mesela beni en mutlu edenlerin başında “Yapay Zeka” haberleri geliyor. Yapay zekanın yardımıyla konuşamayanların sesini duyuran bir cihaz geliştirilmiş. Eski dilden gelen “sağır ve dilsiz” ya da duyma ve konuşma engelli insanlar kalmayacak pek yakında. Ruhu kör, içi dilsizlere ise yapay zekanın yapabileceği bir şey yok…

Bir başka yapay zeka haberi de Çin’den… Guangzhou Tıp Üniversitesi’nden KangZhang yönetiminde çalışan Çinli ve Amerikalı bilim insanları, hastalık tanısı yapabilen bir yapay zeka geliştirmişler.  Yeni program, büyük veri yığınlarını aşarak hangi hastaların öncelikli olarak tedavi edilmesi gerektiği konusunda yardımcı olabilecek.

Programın ender görülen hastalıkların teşhisinde de kullanılabileceği söyleniyor, çünkü bu hastalıklar hakkında doktorların pek fazla bilgileri yok. Araştırmacılar yeni sistemi büyük bir veri yığınıyla test ettiler. Aralarında daha çok okul öncesi çocukların olduğu 1,3 milyonu aşan kişiye ait 100 milyon veri, 2016 -2017 yılları arasında Guangzhou Kadın ve Çocuk Tıp Merkezi’nde toplandı. Hastalık semptomları ve teşhisler dışındaki diğer bazı bilgileri alan yapay zeka bu verilerle hastalıklara tanılar koydu. Bu tanı verileri daha sonra doktorların verileriyle karşılaştırılarak sistemin güvenirliği belirlendi.

Tedavisi mümkün olmayan ruh hastaları için de yapay zeka bir şeyler düşünüyormuş.

***

Cem Say, HBT’nin son sayısında hastanın gözünden nasıl tanındığına açıklık getiriyor. Bu süreçte doktorlar büyük korku içinde: Acaba yapay zekâ teknolojisi insan doktorların yerini alabilir mi? Ne var ki doktorların bu korkusu yersiz. Yapay zekâ doktorlarla bir ekip oluşturduğunda daha sağlıklı sonuçlar elde edilebilir.

Dergide -bence- en iyi yazı Tanol Türkoğlu üstadıma ait… Tanol Türkoğlu sosyal medyaya teşekkür ediyor. Diyor ki, “eğer sosyal medya olmasaydı kapitalizmin bizi bu kadar kötü insanlara dönüştürdüğü gerçeği ortaya çıkmayacaktı” …

Tanol Türkoğlu’nun şu sözüne ne denir: Troller ya da trol olduğunun farkında olmayan “ağzı olanlar” her gün haklı haksız, tanıdık-tanımadık kişileri sosyal medyada olarak linç etmiyor mu? Onlara hakaretler yağdırarak, tehditler savurarak, aslı astarı olmayan şeyler yapmış, sözler söylemiş yaftası yapıştırarak…

***

Bilim Akademisi genç Bilim İnsanları Ödül Programı BAGEP 2019 sonuçları açıklanmış.  43 akademisyen ödül almış. Bilim Akademisi başkanı Ali Alpar bu ödülün bir amacının da genç nesil araştırmacıları Türkiye’de tutmak olduğunu söylüyor. Ne güzel değil mi?

***

HannahArendt, “Hayatı ve İyi’yi, çoğulluğu içinde anlamlandırıyor” : “içinde yaşadığımız müşterek dünyayı çoğulluk nedeniyle farklı perspektiflerden algılayabilir ve yorumlayabiliriz” diyor. Ve ekliyor: “İnsanlarla konuşabiliyor olmamız, çoğulluğun yeryüzünün yasası olduğunu kavramamızı sağlayacaktır.” Filozof’a göre, karşısına yeni bir şey, yeni bir seçenek çıktığında, “hiçbir insan bir, aynı ve kapalı bir evrenin içine hapsolmak istemez”; insanlar için asıl olan dünyayı anlamlı hale getirecek çoğulluk olgusudur.

Arendt’e göre, çoğulluk karşısında totalitarizm “insanlara anlama yetisini işlevsizleştirecek bir düşünme yoksunluğu empoze eder ve varlığını bu koşullarda sürdürür”.

Bu koşullar altında yargı geliştirmek mümkün olmadığından, kötülüğe dair bir eleştirel tutum da söz konusu olamayacaktır. 

***

Çetin Altan ustamız, “enseyi karartmayın dünya kötüye gitmez” demiş idi… 6 Mayıs 2019 sabahında, güneşli bir İzmir gününde ülkemiz ve dünyamız için her şeye rağmen iyimser olmak istiyorum. Bakalım nasıl bir gün nasıl bir hafta olacak?