Tarihi gün: Türkiye sandık başında

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu günden bu yana gerçekleştirdiği cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ve genel seçimlerde yeni bir döneme giriliyor. 56 milyon 322 bin 632 seçmen, 95 yıl sonra ilk kez yürütmeyi ve yasamayı aynı anda seçmek için sandık başına gidecek.

16 Nisan 2017 halkoylamasıyla kesinleşen yeni hükümet sistemi kapsamında bir dizi değişiklik bugün ilk kez uygulanacak.

600 milletvekili ile oluşacak 27. Dönem Meclis’ini ve 13. cumhurbaşkanını seçmek için yapılacak seçimler ve yeni sistemin “ilk”leri şöyle:

İKİ SEÇİM, TEK ZARF: Bugün ilk kez cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimleri birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanı adaylarının ilk kez halk oyuna sunulduğu 28 Ağustos 2014 seçiminin ardından bu kez cumhurbaşkanı adayları, 16 Nisan referandumu ile değişen hükümet yönetim sistemi kapsamında bu kez milletvekili adaylarıyla birlikte sandığa girecek. Bu zamana kadar özellikle yerel seçimlerde her pusulayı ayrı zarfa, hatta sandığa atmaya alışık olan seçmen, bu kez iki farklı pusulayı aynı zarfa koyacak, aynı sandığa atacak. Sonuçlar tek sandık ve tek zarftan çıkacak.

PARTİLİ CUMHURBAŞKANI: Geçen seçimden farklı olarak, 16 Nisan referandumu ile gerçekleşen Anayasa değişikliği, partili cumhurbaşkanına imkân tanıdığı için bazı cumhurbaşkanı adayları, aynı zamanda partisinin genel başkanı olarak kendi belirlediği milletvekili aday listeleriyle seçmenin önüne çıkacak.

İLK İTTİFAK: Bazı partiler ilk kez yasal olarak pusulada görülecek şekilde ittifakla seçime giriyor. AK Parti, MHP ile Cumhur İttifakı; CHP, İYİ Parti ve Saadet Partisi Millet İttifakı çatısı altında seçime girecek. BBP adayları AK Parti listesinde, DP adayları İYİ Parti listesinde olacak. Hüda-Par, HDP ve Vatan Partisi seçime ittifak yapmadan giriyor.

BARAJLI BARAJSIZ: Seçim sistemine göre bir partinin Meclis’e milletvekili sokabilmesi için Türkiye çapında oyların yüzde 10’undan fazlasını alması gerekiyor. Ancak partiler arası ittifak yasal hale geldiği için ittifaktan tek parti bile yüzde 10’u geçse, çatısı altındaki partiler de barajı geçmiş sayılacak ve yüzde 1 bile alsa, oyuna göre milletvekili çıkarabilecek.

BAŞBAKANLIK: Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde hükümet artık cumhurbaşkanının Meclis içi ve dışından atayacağı bakanlardan oluşacak. Başbakanlık makamı olmayacak.

İLK KADIN: İYİ Parti Genel Başkan Meral Akşener, ilk kadın cumhurbaşkanı adayı olarak halkın karşısına çıkacak.

CEZAEVİNDEN İLK ADAY: Eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, cezaevinden cumhurbaşkanı adayı olan ilk isim olarak 24 Haziran’da yarışacak. Sosyal medya hesabı üzerinden mesajlarla kampanya yapan Demirtaş’ın TRT’nin cezaevinde kayda aldığı propaganda konuşmasının yayınlanması da bir ilk olarak tarihe geçti.

İLK TUR OLMAZSA: Cumhurbaşkanlığı seçimi ilk turda sonuçlanmazsa ikinci tur 8 Temmuz’da yapılacak.

SEÇMEN SAYISINDA ARTIŞ
Yurtiçi ve yurtdışı toplam seçmen sayısı 59 milyon 354 bin 840. 56 milyon 322 bin 632 seçmen, yurt içinde 180 bin 65 sandıkta oy kullanacak. Son yapılan 16 Nisan 2017 referandumunda 55 milyon 319 bin 222 kayıtlı seçmen için 167 bin 69 sandık kurulmuştu. Böylece son yapılan seçimden bugüne yurtiçinde seçmen sayısı 1 milyon 3 bin 410 (yüzde 2) arttı.

YURTDIŞI SEÇMEN
Yurtdışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmen sayısı 3 milyon 47 bin 323. Referandumda bu rakam 2 milyon 972 bin 676 idi. Artış 74 bin 647 oldu. 24 Haziran cumhurbaşkanı ve milletvekili genel seçimi için yurtdışında 60 ülke, 123 temsilcilikte kurulan sandıklarda 19 Haziran’a kadar oy kullandı. Gümrük kapılarındaki oy verme işlemi bugün saat 17.00’ye kadar devam edecek.

İTTİFAK OYLARI DAĞILIMI 

FARKLI BİR D’HONDT: Sandıklar açıldığında ilk cumhurbaşkanlığı oyları, sonra partilerin aldıkları oylar sayılacak. Vekil dağılımları yine D’hondt sistemi ile hesaplanacak ancak öncelikle ittifaklar bağımsız parti gibi dikkate alınıp ildeki milletvekili sayısı partilere dağıtılacak. İttifaka düşen milletvekili sayısı, ittifak içindeki partilerin oylarına göre dağıtılarak ittifak partilerinin vekillik dağılımları belirlenecek.

İTTİFAK OYLARI: Oy pusulasında ittifak yapan partilerin yer aldığı ortak bir “ittifak alanı” bulunuyor. İttifakın ortak oylarından, ittifaktaki partilere, yasada belirtilen yönteme göre hesaplanan pay düşüyor. Bu pay, ilçe seçim kurullarında sandık tutanaklarının birleştirilmesi sırasında hesaplanarak, partilerin kendi oylarına eklenecek. Hesaplama ise şöyle: Milletvekili seçiminde ittifakın oyları, ittifaktaki partilere, partilerin kendi oyları oranında dağıtılacak.

YURTDIŞI OYLARI: İlçe seçim kurullarında ittifak partilerinin, ittifakın ortak oylarından aldığı paylar, il seçim kurulunda yurtdışı oylardan partilere payları eklenecek. İl seçim kurulunda yurtdışında ve gümrük kapılarında kullanılan oyların toplamından o ilde partilerin payına düşen miktar ekleniyor.

BAŞBAKAN ARTIK YOK

YÜRÜTMEDE İLK: Cumhurbaşkanı seçilen isim yemin ettiği gün göreve başlayacak. Milletvekillerinin yemin etmesi ile 27. Dönem Meclis’i göreve başlayacak. Ardından cumhurbaşkanı yemin edecek. Bu süreçte Başbakan Binali Yıldırım yemin tarihine kadar görevini sürdürecek.

Yeni yürütme modeli cumhurbaşkanının yemin töreninden sonra hayata geçirilecek. Cumhurbaşkanı, Meclis dışından isterse milletvekillerinden Bakanlar Kurulu oluşturacak, Bakanlar Kurulu Meclis’ten güvenoyu almayacak. Cumhurbaşkanı, başbakan ve Bakanlar Kurulu’nun tüm yetkilerini ve kararname çıkarma yetkilerini kullanmaya başlayabilecek.

Cumhurbaşkanı, ilk iş olarak Bakanlar Kurulu’nun yapısını değiştirecek. Başbakanlık ortadan kalkacak.

MÜHRÜ DİKKATLİ BASIN, OYUNUZ GEÇERSİZ OLMASIN
Türkiye bugün ilk kez cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi için aynı gün sandığa gidiyor. Seçmen oy kabinine, tek zarf, iki pusulayla girecek. Cumhurbaşkanı seçimi pusulasında adayların adları ve fotoğrafları yer alacak. Milletvekili seçimi oy pusulasında ittifakların ve partilerin adları, logoları bulunacak. Seçmenin tek yapması gereken, mühürü dikkatli basarak oyunun geçersiz sayılmasını önlemek.

‘ÜMİDİMİZ SAAT 24.00’TEN ÖNCE AÇIKLAMAK’
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Sadi Güven, bugün yapılacak seçim için 60 ülkedeki 123 temsilcilikte kullanılan ve tamamı Türkiye’ye getirilen oyların saklandığı ATO Kongre Merkezi’nde incelemelerde bulundu.

Herkesin oyunu vermesini tavsiye eden Güven, “İnşallah akşam da sağlıklı bir şekilde sonuçları açıklarız. Geçen seçimlerde aşağı yukarı saat 23.00 civarında açıkladık. Yine ümidimiz saat 24.00’ten önce açıklamak” diye konuştu. Görev yapacak tahmini 7-8 bin kişiyle, müşahitlerin bulunduğu salonda sayımların yapılacağını ifade eden Güven, “Burada ve tüm Türkiye’de gerekli her türlü güvenlik tedbirleri alınmış durumda” dedi. (Habertürk)