Sekiz dönüm bağdan kooperatifçilik hareketi

İngiltere’de ortaya çıktıktan hemen sonra 1800’lerin sonlarında Balkanlar’da ilk kez uygulanan kooperatif iş modeli, bugün Selanik’in Müştiyan Köyü’nden gelenlerin yaşadığı Şirince Köyü’nde farklı bir yöntemle “yeni nesil sosyal kooperatif hareketi” olarak hayata geçirildi. Olumsuz deneyimleri bir kenara atıp 23 Haziran 2021’de yeniden birleşen çiftçiler, Şirince Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi (ŞirinceKoop) ile 6 ayda örnek birçok gelişmeye imza attı.

BEYAZ YAKA KÖYDE

2005’te kurulan ŞirinceKoop’un son üç yıldır tasfiye halinde olmasına rağmen 23 Haziran 2021’de olağanüstü genel kurul düzenleyerek kapanış sürecini oybirliğiyle iptal ettiğini hatırlatan Şirince Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Mehmet Kuzu, köyündeki kooperatifin yaşaması adına beyaz yakalı bir işte çalışırken annesine ait 8 dönüm bağ üzerinden Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (15.01.2018) kayıt olarak ŞirinceKoop’un 43’üncü ortağı olduğunu paylaştı. Kuzu, “Amacım, alanda 8 yıldır çalışan bir kooperatifçilik uzmanı olarak Türkiye’nin farklı bölgelerinde eğitmenlik ve danışmanlık yapıyorken kendi köyüme faydalı olabilmekti. Olayların bu kadar büyüyeceğini ve bu hareketin dünya genelinde bir kooperatifçilik hareketine dönüşeceğini hayal bile edemezdim” dedi.

KIYAMET KOPMADAN

23 Haziran 2021’de yapılan olağanüstü genel kurul sonrası başkanlık koltuğuna oturan Mehmet Kuzu, şöyle devam etti:

“ŞirinceKoop’u yaşayan bir kooperatifçilik laboratuvarı olarak tasarlıyoruz: Amacımız, tüm öğrendiklerimizi Türkiye ve dünyadaki kooperatiflerle eş zamanlı olarak paylaşmak, birliğimizi güçlendirmek. Bu hedefle altı ayı geride bıraktık. Bu süreçte; İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, kooperatifin üreterek desteklenmesi için ‘Meyve Kurutma Fırını Kullanım Protokolü’ hazırlanması talimatını vererek ŞirinceKoop’un bu olanaktan yararlanmasını sağladı. Kooperatifin emektarlarından İlhan Tercan öncülüğünde, ‘Kültürpark Üretici Pazarı’nda her hafta çarşamba günü ŞirinceKoop ürünlerini tanıtıyoruz. Pazarda elde edilen gelir sayesinde Kooperatifin sabit giderlerini belli ölçüde ödeyebildik. Şirince için dönüm noktası olan 21 Aralık 2012, Maya takvimi efsanesinin yıldönümünde bu kez ‘Kıyamet Kopmadan’ başlığıyla bir araya gelindi. İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü akademisyenleri, İzmir Büyükşehir Belediyesi Sürdürülebilir Kentsel Gelişim Ağı koordinatörleri ve tasarımcılar, avukatlar, ziraat mühendisleri Şirince’nin kaynaklarının korunması ve geleceğe üretimle taşınması için önerilerini paylaştı.”

TÜKETMEDEN ÜRETEREK BÜYÜYORUZ

Şirince Muhtarı İsmail Yıldırdı, muhtarlığının ilk döneminde köyünün yetiştirdiği gençlerin öncüsü olduğu için gurur duyduğunu belirtti. Yıldırdı, “Şirincemiz, dünyanın izlediği, marka bir yerleşim yeri, köyümüzün kaynaklarını tüketmeden, üreterek büyüklerimizden bize kalan emanetimizi korumamız gerekiyor. Daha önce ‘Başka Şirince Yok’ hareketiyle de Şirince’de taş ocağı yapılmasını iptal ettiren köylüler, şimdi üretim ve sürdürülebilirlik için bir araya gelmiş durumda” diye konuştu.

BU BİR TAKIM OYUNU

“Kooperatifin kadınlarla ve gençlerle güçlenmesi için kurucu ortaklar ortaklıklarını, çocuklarına devretmeye başladı” diyen Mehmet Kuzu, “Böylece kooperatifin yaş ortalaması bir anda 30-35 bandına geriledi. Kooperatifin iki kadın ortağı olsa da kadınların kooperatifte görünür olması için Denetim Kurulu Başkanlığı’na kurucu ortaklardan Güldem Gülenç getirildi. Gülenç, tüm çiftçilerin oybirliğiyle seçildi” dedi. Güldem Gülenç ise “Kooperatifçilik takım oyunudur, biz başlangıçtaki enerjimizi koruduk ve yıllar sonra köyümüzün yetiştirdiği gençlerle biz zamanı diyerek yeniden yola çıktık. Şimdi tarihi bir sorumluluğumuz var. Bu kez sadece ve sadece başarılı olmak, tüm dünyaya örnek olmak zorundayız” ifadelerini kullandı.

Kooperatifin genç çiftçilerinden Özer Songun ise yönetim ve denetim kurulu kararıyla cesaret verilmesi gereken ortak sıfatıyla özel olarak ŞirinceKoop ortaklığına kaydedildi. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından hediye edilen Meyve Kurutma Fırını Hizmet Projesi Genel Koordinatörü olarak görevlendirilen Songun, gençlerin çiftçiliğe ve üretime özendirilmesi için mücadele edeceğini açıkladı. Üretimin katma değerini meyve işleme yöntemleri geliştirilerek yapılabileceği kaydedildi.

ŞİRİNCEKOOP’TA NE YAŞANDI

İlk kez 2005 yılında bir araya gelen çiftçiler, şeftali müstahsillerinin pazarlama kapasitesini artırmak ve ürün değerini yükseltmek için kooperatif kurdu. 2012’ye kadar kooperatif olmanın faydaları görülse de çiftçilerin aralarında çıkan anlaşmazlıklar sonucunda kurucu ortaklar görevi bıraktı. Göreve gelenler ise beş yıl süreyle kooperatifi kişisel çıkarlarına hizmet etmesi için kullanmaya başladı. 2017’de CİMER’e şikayet edilen Kooperatif, ortaya çıkan usulsüzlükler ve yanlış yönetim uygulamaları sebebiyle zor durumda kaldı. Yapılan denetimler sonucunda Kooperatifin tasfiyeye gitmesi önerildi. Hiçbir yerden destek bulamayan çiftçiler, 2018’de Kooperatifin Tasfiyesi’ne oybirliğiyle karar verdi. 23 Haziran 2021 tarihinde düzenlenen Olağanüstü Genel Kurul’da, tasfiye için oluşturulan kurul kooperatifin kapanmaması için ‘tasfiye iptalini’ oya sundu. Ve oybirliğiyle kooperatifin tasfiyesi iptal edildi. Usulsüzlüklere sebep olan eski başkan hakkında da Kasım 2021’de yapılan ‘suç duyurusuyla’ Adliye’ye sunulan yaklaşık 60 sayfalık delil dosyasında imza taklidi, evrakta sahtecilik, bilgi kaçırma ve görevi kötüye kullanma gibi suçlara delil oluşturabilecek bulgulara rastlandı. Tüm bu deliller, ‘ticari suçlar’ kapsamında değerlendirilsin diye Yargıya teslim edildi.