Sayıştay tespit etti: İzmir-Manisa arası tıbbi atık krizi!

EGEDESONSÖZ- İzmir ve Manisa Büyükşehir Belediyeleri’nin protokol yaparak tüm kent genelinde özel ve kamu sağlık kuruluşlarından “tıbbi atık toplama” yetkisi verdiği Miroğlu Çevre A.Ş şirketi Sayıştay raporlarına yansıdı. Raporda, şirketin sadece 2019 yılında bertaraf için 13 milyon TL gelir elde ettiğini fakat belediyelere pay vermediğinin altı çizildi. Sayıştay, “Kamu zararı var” derken protokolün gereğinin yerine getirilmesini istedi.

Raporda, İzmir Büyükşehir Belediyesi’yle birlikte yaptığı protokol kapsamında kurduğu Menemen’de kurulu olan tesisi işleten şirket ile ilgili şu ifadelere yer verildi.  

“İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde tıbbi atık sterilizasyon tesisi olmaması sebebiyle Manisa Büyükşehir Belediyesi ile 01.01.2014 tarihine kadar herhangi bir pay öngörülmeden tıbbi atıkların bertaraf edilmesi için protokol yapılmıştır. 2019 yılı itibarıyla bu hizmetin Manisa Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütüldüğü ve bu süreçte tıbbi atık bertarafı için Büyükşehir Belediyesine herhangi bir pay verilmediği görülmüştür. 16.05.2012 tarih ve 5478 sayılı Meclis Kararına istinaden yapılan protokolde İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde ortaya çıkan tıbbi atıklarının 01.01.2014 tarihine kadar başka bir tesiste yakılması veya sterilize edildikten sora bertaraf edilmesi amaçlanmıştır. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin “Belediyelerin yükümlülüğü” başlıklı 8 inci maddesinde; tıbbi atığın sterilizasyonunu ve/veya bertarafını sağlamak/sağlattırmakla, bu amaçla tıbbi atık işleme tesisi kurmak/kurdurmakla, işletmek/işlettirmek yetkisinin Büyükşehir Belediyesine ait olduğu belirtilmiş olup tıbbi atık işleme tesislerinin bulunmadığı illerde belediyeler kendilerine uygun tıbbi atık işleme tesisi belirlemek zorunda olduğu, tıbbi atık işleme tesisinin bulunduğu ilin il müdürlüğünden onay alınarak her iki ilin mahalli çevre kurulu tarafından olumlu karar alınması kaydıyla ilgili belediye ile sözleşme yapılması gerektiği hüküm altına alınmıştır. 2012 yılında yapılan protokolle 2014 yılına kadar İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde ortaya çıkan tıbbi atıkların bertarafı amaçlanmasına rağmen 2019 yılı itibarıyla yeni bir tesisin kurulamadığı ve Manisa Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde tıbbi atık bertarafı için yetkili bir kuruluş tarafından İzmir sınırları içinde de bu hizmetin yerine getirildiği görülmüştür. İdare tarafından tıbbi atık mevzuatının değişmesi sebebiyle Büyükşehir Belediyesinin sorumluluklarının artması ve mevzuat gereği tıbbi atıkların bertarafı için Manisa Büyükşehir Belediyesi ile protokol yapıldığı ve protokolün süresi tıbbi atık tesisinin kurulana kadar olduğu ifade edilse de ilgili protokolün 01.01.2014 tarihine kadar geçerli olduğu başkanlık makamının protokol yapmak için meclisten aldığı yetkide de görülmektedir. Ancak, Büyükşehir Belediyesi açısından önemli bir gelir kalemi olmasına rağmen 2012- 2019 yılları arası bu hizmetin herhangi bir pay öngörülmeden Manisa sınırları içinde bir firmaya Manisa Büyükşehir Belediyesi ile yapılan protokole istinaden yaptırılması kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılmadığını göstermektedir. 2019 yılında İzmir sınırları içinde 5.494.541 kg tıbbi atığın bertarafı ilgili firma tarafından yerine getirilmiş ve bu bertaraf için atık üreticilerinden KDV hariç 13.506.724,80 TL ücret tahsil edildiği görülmüştür. Sonuç olarak İzmir ilinde tıbbi atıkların bertarafı amacıyla kurulacak tesis ve tesisin işletilmesi için 2019 yılında yapılan ihale %25,5 hasılat payı ile aylık belirli kira bedeli üzerinden sonuçlandığı düşünüldüğünde 2014 yılına kadar yapılması planlanan protokolün 2019 yılına kadar uygulanması sebebiyle idarenin büyük bir gelirden mahrum kalındığı görülmektedir”

REKABET ŞARTLARINA VURGU
Sayıştay Manisa Büyükşehir Belediyesi’yle ilgili yaptığı denetimde de aynı şirketin çalışmalarına vurgu yaptı. Manisa için yazılan rapor ise kayıtlara şu şekilde geçti:

“Manisa ili sınırlarındaki tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve sterilizasyon tesisi inşa edilerek bertaraf edilmesi işinde, yüklenici ile yapılan sözleşmeden kısa bir süre sonra işin kapsamına İzmir ilindeki tıbbi atıkların da dâhil edildiği ancak, sözleşme bedelinde bu değişikliğe uygun olarak güncellemeye gidilmediği görülmüştür. Mülkiyeti Manisa Büyükşehir Belediyesine ait olan Yunusemre İlçesi Atatürk Mahallesi Mağara Bahçe Küme Evleri No: 38/1 adresinde tıbbi atık bertaraf tesisi inşa edilerek atıkların toplanarak bertaraf edilmesi işi 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45’inci maddesi hükümleri çerçevesinde ihale edilmiştir. İhaleye konu olan iş; Manisa İlindeki tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve sterilizasyon tesisi inşa edilerek bertaraf edilmesi ve amacı doğrultusunda 10 yıl süre ile işletme hakkının devri olup 15.02.2012 tarihinde ihalesi yapılarak (…) Adi Ortaklığı ile 06.03.2012 tarihinde sözleşmesi imzalanmıştır.

İhale edilen işin konusu Manisa İli sınırları içinde bulunan tüm sağlık kurum ve kuruluşları, fabrika revirleri, doktor ofisleri ile talep olması halinde evlerden kaynaklanan tıbbi atıklar da dâhil olmak üzere Manisa İlindeki tüm tıbbi atıkların “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve yapılan değişiklikler kapsamında, halk sağlığına ve çevreye zarar vermeden ayrı toplanması, taşınması ve sterilizasyon edebilme amacı ile tıbbı atık bertaraf tesisi inşa ettirilerek 10 yıl süre ile işletme hakkının verilmesi işidir. Ancak 06.03.2012 tarihinde Manisa Belediyesi ile işletme hakkı sahibi olan (…) Adi Ortaklığı arasında sözleşme imzalandıktan sonra İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Manisa Belediyesi arasında 15.06.2012 tarihinde protokol imzalanmıştır. Buna istinaden İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde ortaya çıkan tıbbi atıkların toplanması, taşınması, sterilizasyonu ve bertarafı işinin de Manisa Belediyesi tarafından yaptırılması kararlaştırılmış, İzmir ilinde ortaya çıkan tıbbi atıklarla ilgili tüm sorumluluk (…) Adi Ortaklığına verilmiştir. Böylece yüklenici firma hem Manisa hem de İzmir İllerinde ortaya çıkan tıbbi atıkların toplanması, taşınması, sterilizasyonu ve bertarafı işini yürütmeye başlamıştır. Manisa ve İzmir illerinden toplanan atıkların miktarının aylık olarak incelenmesi neticesinde atıkların büyük bir kısmının İzmir ilinden toplandığı görülmüştür. Yıllık atık miktarının %80’den fazlası İzmir İlinden toplanmaktadır. Tıbbi atık tesisinin işletilmesi hakkının kiralanması işi ihalesine, Manisa ilindeki atıkların toplanması, sterilize edilmesi ve bertaraf edilmesi şeklinde çıkılmış, muhammen bedel buna göre tespit edilmiş ve ihaleye iştirak eden firmalar da buna göre tekliflerini vermişlerdir. Ancak sözleşme imzalandıktan yaklaşık üç ay sonra İzmir Büyükşehir Belediyesi ile protokol imzalanıp İzmir ilindeki atıkların da ihaleyi alan firma tarafından toplanması, bu durumun 2012 yılının Ağustos ayından itibaren bu şekilde devam etmesi ve atıkların büyük çoğunluğunun İzmir İlinden toplanmasının firmaya başlangıçta planlanandan çok daha yüksek kazançlar sağladığı açıktır. Firma kazancını artırırken Manisa Büyükşehir Belediyesi’nin, yapılan anlaşmalar gereği, kira geliri olarak elde ettiği rakamın hakkaniyetle bağdaşmadığı düşünülmektedir. Bu itibarla, firma kazancını artırırken Manisa Büyükşehir Belediyesi’nin, yapılan anlaşmalar gereği, kira geliri olarak elde ettiği rakamın hakkaniyetle bağdaşmadığı düşünülmektedir”