Meslek hastalığı can alıyor... Değer mi hiç?

Metehan UD/EGEDESONSÖZ - Pek çok sektörde hammadde olarak kullanılan, silika (granit taş-kum tozu) adı verilen maddenin uzun süre solunması akciğerde slikozis hastalığına neden oluyor. Türkiye silikozisi merdiven altı çalıştırılan kot kumlama işçilerinin yaşamını yitirmesiyle duydu. Çalışma ortamının sağlıksız oluşu ve hastalığa yakalananların kurtulamaması nedeniyle kot kumlama 2009'da yasaklandı. Slikozisin en yoğun olarak kullanıldığı alanların başında diş laboratuarları geliyor. Slika taşı, protez dişin üretiminde yer alan ana hammadde olarak kullanılıyor. 

Ankara Diş Tekniyenleri Odası’nın yayınladığı raporda çeşitli nedenlerle hastanelere başvuran 451 diş teknisyeninden 197’sinde meslek hastalığına rastlandığı bilgisi verildi. 2017’de yayınlanan raporda “Yeterli bir araştırma yapılmamakla birlikte her 100 diş teknisyeninden 10’unda da silikozis hastalığı bulundu. Genellikle 40 yaş sonrası belirtilerini kesin olarak gösterebilen silikozis hastalığı birçok ülkenin sağlık konuları arasında ilk sıralarda yer alıyor. ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) yetkilileri salgın bir hastalık gibi hızla yayılan silikosizin şu an ki durumunun iç açıcı olmadığını belirtti” denildi.

Sektörün en yoğun olduğu kentlerden biri de İzmir. İzmir’de iki yüzün üzerinde irili-ufaklı laboratuvarda binlerce diş teknisyeni ve teknikeri çalışıyor. Slikozise yakalanan diş teknisyenlerinden biri de Mahsun Kocaağa. Mesleğe yirmi yıl önce başlayan Kocaağa’ya 10 yıl Dokuz Eylül Hastanesi’nde slikozis tanısı kondu. 

‘MASKELER YETERSİZDİ’
Egedesonsöz’e konuşan Mahsun Kocaağa çalışma koşullarını şu sözlerle açıkladı:
 “5 metre kare alanda 5-6 kişi tozun içinde çalışıyorduk. Havalandırma sadece denetim olduğu zaman çalışıyordu, göstermelikti. Ses oluyor diye çalıştırılmıyordu. Verilen maskeler de yetersizdi. Ağzımız, burnumuz toz doluyordu. Çalışan azlığından kaynaklı iş yükümüz de ağırdı. Bu da çalışma saatlerini uzatıyordu.”

‘TANI KONDUKTAN SONRA KOVULDUM’
Açtığı davanın devam ettiğinin dile getiren Kocaağa “Tanı sonrasında işten çıkardılar. Ben de hem tedavimin sürmesi hem de ailemin geçimi için çalışmayı sürdürdüm ama hastalığım daha da ilerledi. Şu anda akciğer nakli bekliyorum. Patrona karşı meslek hastalığı ile ilgili açtığım tazminat davası sürüyor. Normalde emekli olabilmeliydim Şu an sadece iş göremezlik parası olarak 850 TL alıyorum. O da son birkaç aydır 710’a düştü kesintilerden dolayı. Herhangi bir işte düzenli çalışamıyorum ve kiramı bile bile ödeyemiyorum” dedi. 

‘ANA SEBEP İHALE’
İzmir Diş Teknisyenleri ve Teknikerleri Derneği Başkanı Cihan Köseoğlu da meslek hastalıklarına neden olan çalışma koşullarının ana nedeninin ihale sistemi olduğunu kaydetti. Köseoğlu “Diş teknisyenlerinde silikozis hastalığının sıklıkla görülmesinin nedeninin, diş protezlerinin ihaleye çıkarılmasından kaynaklı yaşanıyor. Çok düşük ücrete ihale alan laboratuvarlarda havalandırma, maske gibi gerekli işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin alınmaması ve uzun çalışma süreleri hastalığa davetiye çıkartıyor. Geçtiğimiz yıllarda çok sayıda diş teknisyeni bu hastalıktan dolayı yaşamını yitirdi, yine çok sayıda diş teknisyeni de meslek hastalıklarına karşı yaşam savaşı veriyor. Tanı konan işçiler meslek hastalıklarından doğan hakları elde edebilmek için kimi zaman uzun yıllar hak arama mücadelesi vermek zorunda kalıyor ve sektörde iş bulmakta zorlanıyor” ifadelerini kullandı.

Silikozis, KOAH ve pnömokonyoz gibi meslek hastalıkları ile yaşamaya mahkum edildiklerini ifade eden Köseoğlu şunları söyledi:

 “Meslek hastalıkları SGK kayıtlarına bile geçmiyor. Sağlık Bakanlığı ve Çalışma Bakanlığının denetimlerinin ve yaptırımlarının yetersizliğinden kaynaklı işçi sağlığı ve iş güvenliğini maliyet unsuru olarak gören patronların keyfiyetine ve vicdanına terk ediliyor. Meslek hastalıkları teşhisi konulan meslektaşlarımızın iş akitlerinin feshediliyor, sağlık güvenceleri olmadan kendi imkanları ile tedavi süreçlerini yürütmek zorunda kalıyorlar.”

DİŞ TEKNİSYENLERİNİN TALEPLERİ
Köseoğlu, bir an önce hayata geçirilmesi gereken taleplerini  "7 saatlik çalışma süresinin bir an önce hayata geçirilmesini, resmi ve bayram tatillerinin, yıllık izin haklarının kanunlarda belirtildiği biçimde kullanılmasını, işçi sağlığı ve iş güvenliği denetimlerinin sıkı bir şekilde yapılmasını, meslek hastalığına karşı önleyici tedbirlerin alınmasını, taşeron ihale sisteminin yasaklanmasını, tedavi süreçlerinin ücretsiz bir şekilde yapılmasını ve diş teknisyenliği meslek grubuna yıpranma payının ve erken emeklilik hakkının verilmesini istiyoruz” diyerek dillendirdi.