İzmir iş dünyasından Bakan Işıkhan'a talepler... Asgari ücret çıkışı ve haftalık 40 saat çalışmaya veto!

Ozan EKİZ / EGEDESONSÖZ – İzmir Ticaret Odası (İZTO), Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) ve İzmir Ticaret Borsası (İTB) iş birliği ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Işıkhan’ın katılımıyla İzmir İş Dünyası Toplantısı gerçekleştirildi. Toplantıya iş dünyası ve siyasi parti temsilcileri katıldı. İZTO Meclis Salonu’nda gerçekleştirilen toplantıda iş dünyasının talepleri Bakan Işıkhan’a iletildi.

‘ÇALIŞMA SAATİ HAFTALIK 40 SAATE DÜŞMESİ YÖNÜNDEKİ SÖYLENTİLER İÇİN AÇIKLAMA BEKLİYORUZ’
Açıklamalarda bulunan EBSO Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar, iş dünyasının dünya ile rekabet etme noktasında çalışma saatinin haftalık 40 saate düşmesi noktasında rekabet edemez bir hale geleceklerini belirterek, “İzmir’den çıkan İzmirli bir bakanımızın bizimle olmasından memnunuz. Sadece bu dönemlerde değil her dönem görmek isteriz. EBSO olarak yıllardan beri üretimin olduğu yerde kalkınma olur diyoruz. Şu yıllara bakınca son 2-3 yıl içinde dünyada her ülkede enflasyonla bir mücadele var. Bunun dışında mücadele yetmiyor gibi kutuplaşma başladı. Arz talep dengesindeki talep daralması mevcut. Burada önemli bir konu var. Neden biz rekabet eder bir hale gelemiyoruz? Emek yoğun sektörlerde işçilik maliyetlerinin artmasından dolayı yurt dışı pazarı iyi değerlendirilmelidir. Pazara girmek çok zor bir süreç. Biz çalışmak ve üretmek durumundayız. Çalışma saati 40 saate düşecek diye söylentiler ve sizden de yorum bekliyoruz” dedi.

‘ÜNİVERSİTE YERİNE MESLEK OKULLARI YAYGINLAŞTIRILMALI’
Üniversite sayısındaki son yıllardaki artışın iş dünyasına zarar verdiğini belirten Yorgancılar, bunun yerine ara elaman yetiştirmesi açısından meslek okullarının önemine vurgu yaparak, “İkinci yüzyılda ülkemizin hedeflerine ulaştıracak nitelikli eleman bulamamak en büyük risklerimiz arasında. Mesleksizlik gibi bir sorunumuz var. Çok fazla üniversitemiz var piyasada karşılığı yok. Maalesef üniversite mezunları mezun oldukları işle ilgili iş bulma imkanları yok. Ara elemana ulaşamıyoruz. Günün ihtiyaçları ile uyuşmayan üniversite yerine meslek okulları genişletilmeli. Meslek lisesi mezunlarının askerlikten muaf olması veya 20 günlük kısa dönem askerlik ile ara eleman sorunu azalabilir” dedi.

‘ASGARİ ÜCRET BİR ENGEL’
Asgari ücretin artışının iş dünyası için bir engel olduğunu ifade eden Yorgancılar, “Asgari ücret gibi bir engel de var önümüzde. Asgari ücret enflasyona göre artış sağlamalı. Çalışanlarımız rahat olmalı ama Türkiye’de yüksek enflasyon mevcut. En önemli güncel konumuz enflasyonla mücadele. Maliye politikası eşzamanlı ve güdümlü gitmeli. Yüzde 49 artan memur maaş artışı mevcut. Kamu ve özel sektör arasında ücret uçurumu azaltılmalı. Yaptığımız bir ankette en önemli üç engelde ilk sırada işgücü maliyetlerinin artması dendi” ifadelerini kullandı.

YORGANCILAR’DAN EĞİTİM SİSTEMİ VURGUSU
Yorgancılar ayrıca eğitim sisteminin iyileştirilmesini söyleyerek şunları söyledi:

Esnek istihdam uygulamalarına desteği ve teşviki rica ediyoruz. Bu ülke hepimizin, gidecek bir yerimiz yok. Burada hayatımızı sonlandıracağız. Atatürk’ün bize bıraktığı cumhuriyeti en üst seviyeye taşımak için eğitime vurgu yapmak istiyorum. Eğitim sistemimizi çağdaş, dünyayla yarışacak bir noktada görmek istiyoruz. Önümüz açık oldukça yapamayacağımız şey yok.

‘ASGARİ ÜCRET REKABET GÜCÜNÜ AZALTIYOR’
Bir diğer açıklamalarda bulunan isim İZTO Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Özgener oldu. Özgener ilk olarak asgari ücret artışlarının işverenleri zorladığını ve buna dair çözüm alınması gerektiğini belirterek, “İzmir olarak kardeş oda ve borsalarımız ile kamu ile işbirliğiyle çalışmayı öncelik olarak görüyoruz. Ortak taleplerimiz yanı sıra önemli bir iletişim köprüsü olacağımıza inanıyoruz bu toplantı ile. Asgari ücret artışları doğrudan yansıdığı için reel sektörün rekabet gücünü azaltıyor. Buna bağlı olarak ihracatımızın gelişmesinde büyük bir engel oluyor. Bundan sonraki süreçlerde asgari ücret düzenlenmesi hedef enflasyona göre olmalı. İşgücü maliyetleri ücretli çalışanı karşılaması zor oluyor. İşveren yükünün makul seviyeye gelmesi önem arz ediyor. Kayıt dışının önüne geçmek için kontrol ve denetim sıklaştırılması gerekiyor. Düzenleme ile ödeme yapanlara mevcut indirim yapılması, bürokratik süreçlerin azaltılmasının da önemli olduğunu düşünüyoruz. Ücretlilere uygulanan gelir vergisi basamakları önemli ölçüde açılmalı. Uygulanan gelir vergisi oranları işçilik giderlerini yükseltiyor ama çalışanların net ücretlerini azaltıyor” taleplerinde bulundu.

‘HAFTALIK ÇALIŞMANIN 40 SAATE İNDİRİLMESİ TEDİRGİNLİK YAŞATIYOR’
Haftalık çalışma saatinin 40 saate indirilmesi yönünde çıkan haberlerin iş dünyasında tedirginlik yarattığını belirten Özgener, “Gider maliyetlerinin yükselmesi haftalık çalışma saatlerinin 40 saate indirilmesi konusunda tedirginlik yaşıyoruz. Bu anlamda rahatlamaya ihtiyacımız var. üretim ve ihracatı arttırmak zorundayız, saatleri indirmek üretimi zorlaştıracaktır. 3 vardiyadan 4 vardiyaya çıkmak giderlerimizi arttıracaktır” dedi.

‘ARTACAK NÜFUSA GÖRE İSTİHDAM İMKANLARI ÇOĞALTILMALI’
İTB Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli ise artan ülke nüfusuna değinerek, “85 milyonu aşan nüfusumuz ile dünyanın en kalabalık ülkeleri arasında 18’nci sırada yer alıyoruz. Yapılan projeksiyonlara göre de nüfusumuzun 2069 yılına kadar 108 milyona çıkarak en yüksek değere ulaşması bekleniyor. Hem hükümetimizin hem de biz iş dünyası temsilcilerinin ortak hedefi mevcut ve gelecekte artacak nüfusumuzun istihdam imkanlarını çoğaltmak. Bunun için de daha çok üretmek ve ekonomimizi büyütmek zorundayız. İstihdam derken de insanımızı sadece iş sahibi yapmayı kastetmiyorum. Refah içinde yaşamaya imkân sağlayacak ekonomik imkanların yanı sıra, istihdam, sosyal koruma, çalışma yaşamına ilişkin temel haklar ve sosyal diyalog olmak üzere dört temel hedef üzerine kurulan insana yakışır iş imkanlarını kastediyorum. Müreffeh ve kalkınmış bir ülkede yaşamak için de buna mecburuz, insani olarak da bunu çok önemsiyorum” dedi.

KESTELLİ’DEN ‘TARIMDA KAYIT DIŞI’ SORUSU
Tarım sektörüne dair önemli açıklamalarda bulunan Kestelli, sektörde yer alan kayıt dışı çalışmalara dikkat çekerek, “Çalışma hayatı ve işgücü piyasaları ile ilgili olarak işletmelerimizin yaşadığı sorunlara üyelerimiz değineceği için ben konuşmamda önemli gördüğüm iki konudan kısaca bahsetmek istiyorum. Birincisi, Borsamızın da faaliyet alanı olan tarım sektörüyle ilgili. Uzun yıllar önemine eşdeğer bir ilgi göremeyen tarım sektörü, pandemi, iklim krizi ve Rusya-Ukrayna savaşı gibi gelişmelerin ardından artan gıda güvencesi riskleri nedeniyle herkes ve her ülke için daha da stratejik hale geldi. Üstelik gıda enflasyonunun neden olduğu ekonomik sorunlar hepimizin malumu. Sahip olduğumuz tarımsal üretim potansiyeli nedeniyle dünyanın şanslı ülkelerinden birisi olduğumuzu söyleyebilirim. Milli gelir içerisindeki payı yüzde 6’lara gerilese de toplam istihdamın önemli bir bölümü hala tarım sektöründe yer alıyor. 2023 yılı son çeyreği itibariyle de toplam istihdam edilenlerin yüzde 14’ü yani 4,5 milyon kişi tarım sektöründe çalışmakta. Aileleriyle birlikte düşündüğümüzde yaklaşık 18-20 milyon vatandaşımız bu sektörden geçimini sağlıyor diyebiliriz. Ancak, tarımsal istihdamla ilgili önemli sorunlarımız var. Tarım, kayıt dışı istihdamın en yoğun olduğu sektör. Yapılan hesaplamalar yüzde 85 oranında bir kayıt dışılık olduğunu gösteriyor. Ne kadar tarım işçisi var? Hangi şartlarda çalışıyor? İşveren ve işçi arasındaki sorunlar nasıl çözülüyor? Tarım işçilerinin sosyal güvenlik sistemine dahil olmamasının getirdiği sorunlar ve ekonomik yükler nedir? Maalesef hiçbirini net olarak bilemiyoruz” sorularını Bakan Işıkhan’a yöneltti.

TARIMDA MEVSİMLİK İŞÇİ BELİRSİZLİĞİ
Tarımda mevsimlik işçi sorunlarına da değinen Kestelli, “Bir diğer konu ise tarımda özellikle gezici mevsimlik işçi olarak çalışanların durumu. Belirsiz ücret, barınma koşullarının elverişsiz oluşu, beslenme, güvenlik, sağlık, eğitim, ulaşım konularındaki yetersizlikler bu sorunların başında geliyor. Bu konuda işçi ve işverenin hak ve sorumluluklarını belirleyen mevzuat düzenlemeleri bulunsa da pratikte denetim eksikliği nedeni ile uygulama oranının çok düşük olduğunu biliyoruz” ifadelerini kullandı.

TARIMDA KADIN İSTİHDAMI
Tarım sektöründe kadın çalışanlarının yüksekliğine değinen Kestelli, “Tarımdaki kadın çalışanlarımızla ilgili önemli sorunlar da bulunuyor. Kadın çalışanların toplam çalışanlara oranı inşaat sektöründe yüzde 5, sanayide yüzde 27, hizmetlerde yüzde 36 iken tarımda yüzde 42. Kadın istihdam oranının en yüksek olduğu sektör tarım. Ancak, kadınların çok büyük bir bölümünün sosyal güvenlik sisteminin dışında kalması, ekonomik bağımsızlıklarının olmaması, birçok sosyal sorunu da beraberinde getiriyor. Tüm bu nedenlerle tarımsal işgücü piyasalarının da izlenebilmesine, iyileştirilmesine imkân sağlayacak kurumsal bir düzenlemeye ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum” dedi.

‘İŞSİZLER TARIM İŞÇİSİNE DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR’
İşsizlik sayılarının yüksekliğine değinen Kestelli bu sayıları tarım işçisine dönüştürebileceklerini vurgulayarak, “Tarım ile ilgili bir diğer tespitimiz de birçok sektörde olduğu gibi çalışacak işçi bulmada yaşanan sorunlar. Bölge ve alt sektör ayırımı yapmadan sahayı dolaştığımızda hemen herkes aynı şikâyeti dile getiriyor. 3 milyon işsiz, 3,6 milyon çalışabilecek olan ama işgücüne dahil olmayan toplam 6,6 milyon vatandaşımız varken tarımda işçi bulunamamasının nedenlerini iyi analiz etmeliyiz. Bunun için de hem ilgili kamu kurumlarımızın hem de biz sektör temsilcilerinin tarım işçiliğini nitelikli bir meslek şekline dönüştürecek çalışmalar yapmasına ihtiyaç var” dedi.

Son olarak kadın istihdamına değinen Kestelli şunları söyledi:

Değinmek istediğim bir diğer konu ise kadın istihdamı konusu. Ülkemizde, özellikle de çalışma hayatında, dezavantajlı grupların başında kadınlar yer alıyor. Bunu en net olarak Kovid-19 döneminde gördük. Son 20 yıllık dönemde ve büyük uğraşlar sonucunda adım adım yükselen kadın istihdam oranı salgında resmen çakıldı. 2018’de yüzde 29 olan kadın istihdam oranımız salgının etkisiyle bir anda yüzde 26’ya geriledi. O dönemde ekonomide yaşanan darboğazın bedelini ilk kadınlar ödedi. 2023 yılı dördüncü çeyreğinde ise bu oranın yüzde 33’e ulaştığını görüyoruz. Bu iyileşmeye rağmen kadınların istihdamdaki payı erkeklerin ancak yarısı kadar. Bir parçası olduğumuz ve 38 ülkenin yer aldığı OECD verilerine göre kadınların işgücüne katılım oranın da üzülerek söylemeliyim ki son sıradayız. Yani kadınlarımız için daha çok çalışma alanı yaratma mecburiyetimiz var. Burada üzerinde yoğunlaşacağımız en iyi alan ise yine tarım sektörü. Buna hem ekonomik büyüme hem de toplumsal cinsiyet eşitliğini temin etmek için ihtiyacımız bulunuyor.  On yıllardır avantajımız olan demografik fırsat penceresi kapanırken, ülkede başta kadınlar olmak üzere hiçbir yeteneği devre dışı tutma lüksümüz yok. Özetle ülke olarak kadınlara sağlanan haklar alanında gidecek daha çok yolumuz var. Ama yol ne kadar uzun olursa olsun azmimiz, kararlılığımız da var. Başaracağımıza olan inancımız da tam. Yeter ki birlik ve beraberlik içinde, ortak akılla çalışmaya devam edelim.