Enerji devi harekete geçmişti... Mahkemeden üzüm bağlarını kurtaran karar!

Metehan UD/ EGEDESONSÖZ – Çiftçilerin başta üzüm bağları olmak üzere tarımsal üretime zarar verdiği gerekçesiyle jeotermal enerji santrallere (JES) karşı çıktığı Manisa’da jeotermal santral kurulumu için verilen izinlerin ardı arkası kesilmiyor. 2021 yılında hazırlanan Jeotermal Enerji Santrallerinin Çevresel Etkileri Raporu’na göre Manisa’da 17 jeotermal enerji santrali bulunuyor. 

Yakın zamanda Gaziantep merkezli Sanko A.Ş. tarafından Manisa’nın Salihli ilçesindeki tarım arazilerinde jeotermal elektrik santralı (JES) için açılan 17 adet kuyu hakkında 'Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir' kararı verilmişti. 

Salihli Çevre Derneği’nin açmış iptal davasında mahkeme ilk kararını açıkladı. Mahkeme bilirkişi heyetinin raporu doğrultusunda yürütmeyi durdurma kararı verdi. Kararda söz konusu projenin hayata geçmesi durumunda, yeryüzü ve yeraltı suları ile toprak açısından olumsuzluklar oluşturacağı, bitki örtüsüne, canlılar ve tarım sektörüne potansiyel olumsuz etkilerinin olacağı ifade edildi. 

Yürütmeyi durdurma kararını değerlendiren dernek Avukatı Yıldıray Çıvgın “Bu karar, SANKO'nun faaliyetlerinin Salihli'ye verdiği / vereceği zararı ispatlar niteliktedir. Mahkemenin yürütmeyi durdurması Salihli halkı için büyük bir hukuki kazanımdır. Ancak mücadelemiz devam etmektedir. Hala ilçemize yeni JES kuyuları açılmak isteniyor. Biz tüm çevre dostlarını ve Salihli Halkını mücadeleye devam etmeye çağırıyoruz.” İfadelerini kullandı.

Kararda şu ifadelere yer verildi:

Bu durumda; dava dosyasında bulunan bilgi ve belgeler ile bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden; Manisa ili, Salihli ilçesi, Yılmaz, Keli, Atatürk, Çavlu, Beşeylül, Hasalan, Süleymaniye ve Pazarköy Mahalleleri mevkiinde 17 adet noktada Sanko Enerji San. ve Tic. A.Ş. tarafından yapılması planlanan jeotermal kaynak arama sondaj faaliyeti projesinin; proje tanıtım dosyasının ilgili mevzuatlara göre hazırlanması, tesiste, yönetmeliklerde yer alan zorunlu önlemlerin uygulanması ile toz emisyonu ve gürültü düzeyinin çevre üzerindeki etkilerinin yönetmelik kapsamında kabul edilebilir düzeyde kalacağının öngörülmesi, PTD raporu ve eklerinde açıklanan jeolojik ve hidrojeolojik özelliklerin saha gerçekleriyle uyumlu olması açısından ÇED mevzuatı yönünden uygunsuzluk içermemekte ise de, söz konusu projenin çevresel etkilerinin ve bu etkilerin en aza indirilmesi konularının jeolojik ve hidrojeolojik yönlerden yeterli olmadığı, sondajlar için yer seçimi, kuyu teçhiz planları, jeotermal akışkanın kimyasal özellikleri, akış testleri ve çevresel etkileri gibi konuların yeterli düzeyde açıklanmadığı, yüzey ve yeraltı suları ile tarımsal toprakların kirletilme potansiyeli mevcut olduğu, Gediz Havzasının mevcut durumu nedeniyle bu havzada gerçekleştirilecek jeotermal enerji projelerinin çevre dengesini bozabilecek nitelikte olması, PTD raporunda alanda yapılması gerekli jeofizik çalışmalar bulunmadığı, yapılması planlanan sondaj faaliyetinin kesilecek birimler ve bu birimler içindeki sorunlarının belirlenememesinden dolayı, yeryüzü ve yeraltı suları ile toprak açısından olumsuzluklar oluşturacağı, bitki örtüsüne, canlılar ve tarım sektörüne potansiyel olumsuz etkilerinin olacağı, mutlak tarım arazisi vasfındaki alanların tarım dışı amaçla kullanılabilmesi için toprak koruma projesinin bulunması gerekli iken proje tanıtım dosyasında bu yönde bir çalışmanın olmadığı hususları göz önünde bulundurulduğunda, Manisa ili, Salihli ilçesi, Yılmaz, Keli, Atatürk, Çavlu, Beşeylül, Hasalan, Süleymaniye ve Pazarköy Mahalleleri mevkiinde Sanko Enerji San. ve Tic. A.Ş. tarafından yapılması planlanan jeotermal kaynak arama sondaj faaliyeti projesi ile ilgili olarak Manisa Valiliği tarafından verilen 23.12.2022 tarih ve E-2022582 karar sayılı "Çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir" kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Öte yandan; dava konusu işlemin uygulanması halinde, belirtilen alanda yukarıda detaylıca izah edilen çevresel etkilerde göz önünde bulundurulduğunda, telafisi güç ya da imkansız zararlar meydana getirebileceği bu nedenle dava konusu işlemin yürütmesinin durdurulması gerektiği sonucuna varılmıştır. Açıklanan nedenlerle; hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin; uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden 2577 sayılı Kanunun 27.maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütülmesinin durdurulmasına, aynı Kanun'un 20/A maddesi gereğince karara karşı itiraz yolu kapalı/kesin olarak, 05/10/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

NE OLMUŞTU?
Sanko Holding tarafından Salihli'de açılmak istenen17 JES kuyusu için Manisa Valiliği , "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir" kararı verdi. Salihli Çevre Derneği ve yöre halkı bu kararın iptali için yargıya başvurdu. 12 Haziran 2023'te bilirkişi tarafından keşif yapıldı.
ÇED raporundan bulunmayan iki farklı yerde JES kuyusu açmak için çalışma başlatıldığı tespit edildi. Raporda bulunan iki kuyunun yerinin değiştirildiği, bu yer değişikliğinin ÇED raporunda ve mahkemeye sunulan belgeler arasında bulunmadığı, ayrıca değişikliğe ilişkin resmi makamlarca herhangi bir ilanın yapılmadığı belirlendi.

BİLİRKİŞİ NELERE DİKKAT ÇEKMİŞTİ?
Bilirkişi heyeti raporunda şu değerlere dikkat çekmişti:
* Proje tanıtım dosyası ve eklerinde söz konusu etkinliğin çevresel etkilerinin ve bu etkilerin en aza indirilmesi konularının jeolojik ve hidrojeolojik yönlerden yeterli olmadığı,
* Sondajlar için yer seçimi, kuyu teçhiz planları, jeotermal akışkanın kimyasal özellikleri, akış testleri ve çevresel etkileri gibi konuların yeterli düzeyde açıklanmadığı,
*Yüzey ve yeraltı suları ile tarımsal toprakların kirlenme potansiyeli mevcut olduğu için söz konusu etkinlikte kamu yararı bulunmadığı,
* Gediz Havzası'nın mevcut durumu nedeniyle bu havzada gerçekleştirilecek jeotermal enerji projelerinin kamu yararı ve çevre dengesi kapsamında kamu yararı bulunmadığı,
* Yapılması planlanan sondaj faaliyetinin kesilecek birimler ve bu birimler içindeki sorunlarının belirlenememesinden dolayı, yeryüzü ve yeraltı suları ile toprak açısından olumsuzluklar oluşturacağı.