1 Mayıs'ın ilk defa İzmir’de kutlandığı bilgisi doğru değil

DEÜ, Buca Eğitim Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Erkan Serçe, Osmanlı Devleti’nde ilk 1 Mayıs’ın İzmir’de kutlanmadığını açıkladı. İlk 1 Mayıs’ın İzmir’de kutlandığına dair, 2000’li yıllarda ortaya atılan iddianın doğru olmadığını kaydeden Dr. Serçe, eldeki belgelerin, Osmanlı Devleti’nde 1 Mayıs’ın ilk kez 1909’da Üsküp’te kutlandığını, ertesi yıl ise İstanbul emekçilerinin kutlamalara katıldığını gösterdiğini söyledi.

Dr. Serçe makalesinde, tarihsel bir belge olduğu ileri sürülen pusula içeriğinin, ilgililere 1 Mayıs için çağrıyla sınırlı olduğunu ve bunun İzmir’de Basmane’de ilk 1 Mayıs kutlamasının kanıtı olamayacağını anlattı.

İLK 1 MAYIS İZMİR’DE Mİ KUTLANDI?
1 Mayıs’ın ilk kez İzmir’de 1906 yılında kutlandığı iddiasının, bir haber sitesindeki yazıyla deveran etmeye başladığını kaydeden Dr. Serçe, şunları söyledi:

“İddiaya göre; aslı bir sendikada olan Arapça yazılı bir belge, “1906’da Basmane’de bulunan işçi kıraathaneleri civarında 1 Mayıs kutlamasının yapıldığını bize aktarmakta”ydı. Belgede toplantı yeri olarak İzmir veya Basmane adı geçmemesine rağmen, “amele kıraathaneleri civarındaki tren istasyonu mevkiinde” ibaresinden, çağrısı yapılan 1 Mayıs kutlamasının Basmane İstasyonu yakınlarında, işçi kıraathaneleri civarında yapıldığı sonucuna varılmıştır. Bir kartpostaldan, Kordon’da bir tane hamal kahvehanesi bulunduğunu biliyoruz. Yazıda her ne kadar “o mahalde amele kıraathanelerinin mevcut olduğunu tarihsel kaynaklar bize aktarmaktadır”, denmekteyse de, o dönemde Basmane yakınlarında, hatta İzmir’de “işçi” kıraathanesi – ki kıraathane sözcüğü İzmir’de bir-iki yer hariç kullanılmamıştır – olduğunu dair bir bilgi yoktur.”

Belgede, kutlamanın kıraathanelerin olduğu yerde değil, tren istasyonu mevkiinde yapılacağının söylendiğini kaydeden Dr. Serçe, “Belgede ‘istasyon’dan kastedilen yerin Basmane Garı olduğunu düşündürtecek başka bir bilgi de yoktur” dedi.

NE OLMUŞTU?
Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Oktay Gökdemir, Türkiye’de ilk 1 Mayıs’ın sanıldığı gibi 1909’da İstanbul’da değil, 1906’da İzmir’de Basmane’de kutlandığını iddia etmişti. İzmir’de de bu bilgiye dayanılarak 1 Mayıs kutlamaları önce Basmane Meydanı’nda anma ve saygı duruşu ile başlatılarak, daha sonra da yürüyüşlerle Gündoğdu Meydanı’nda gerçekleştiriliyor. (Birgün)