EGEDESONSÖZ - Çiğli Belediye Başkanı Onur Emrah Yıldız, Harmandalı Katı Atık Tesisi’nin Danıştay kararının ardından kapatılması ve sonrasında kent genelinde yaşanan çöp krizi ile birlikte geçici süreliğine yeniden açılması sürecini, vatandaşların eylemli tepkisini ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay ile sürece ilişkin tutumunu Egedesonsöz’e anlattı.
ÇÖP KONUSUNDA EN ÇOK İRADEYİ KOYAN İSİM, BAŞKAN KOCAOĞLU İDİ
Başkan Yıldız, Harmandalı’daki tesisin tarihsel sürecinin ele alınmadan yaşanan krizin yorumlanamayacağını belirterek şunları söyledi:
Çöpün bertaraf edilmesi ayrı, çöpün toplanması apayrı bir süreç. İlçe başkanı olarak benim görevim burada, toplanmada başlıyor. Çöplerin toplanıp bertaraf edilmek üzere bertaraf sahasına gitmesiyle başlıyor. Bertaraf edilmesinin sorumluluğu İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ilgili kurumlarına ait bir yönetim süreci. Çöpün 1992 ile başlayan sürece ait İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde bulunan bürokratlar ve karar mercilerinde olanlar bu sürece ne kadar hâkim ve sorunun çözülmesi için geçmişini özümsemiş? Bu konuda kendi adıma kaygılarım var. 1992’den 2025’e kadar çöp sorununun çözülmesiyle ilgili süreçte görev yapan büyükşehir belediye başkanlarından sorunun çözülmesi için ortaya irade koyan kim? Sonrakiler ne yaptı?
Yüksel Çakmur döneminde, Harmandalı çöplüğünden önce İzmir’de çöp, eski Karşıyaka Oteli’nin yanında, şu anki Hilltown’ın Mavişehir İZBAN ile kesiştiği noktalardaydı. Bu çöp alanı daha sonrasında dönemin konjonktürüne ve o dönemdeki siyasi erkin İzmir’in büyüme planlarına da bakılarak, İzmir Büyükşehir Belediyesi yetkisi dışında kalan belde belediyesi olan Harmandalı’nın üst tarafına gönderildi. O dönemki medya, STK ve şehir plancılarının açıklamalarına bakarsanız, o günden bugüne evrilerek gelen bir sorun var.
Yaş olarak hatırladığım kadarıyla, ortaya en çok irade koyan belediye başkanımız Aziz Kocaoğlu’ydu. Bu konuyu çözmek için Menemen’de, Emiralem sınırları içerisinde kalan eski bir depoyu kamulaştırarak çöpü burada bertaraf etmek istedi, tüm İzmir ayağa kalktı. Ardından Torbalı Taşkesik adlı köye gitmek istedi, makam arabasına domates atıldı. Yamanlar’a götürdüğünde, o dönemki oda başkanları “burada yer altı su seviyesi yüksek, tarım arazisi, yeşil alan” gibi birçok gerekçeyle Yamanlar’a yapılmasını da engelledi.
CEMİL BEY SORUNU KUCAĞINDA BULDU
Kocaoğlu, 2014’e kadar Bakırçay Havzası’nın çöpünü toplamak üzere Bergama’da katı atık tesisi kurdu. Küçük Menderes’in çöp sorununu çözmek için Ödemiş’te bir atık entegre tesisi kurdu. Sorunu çözmek isteyen Kocaoğlu, Menemen Seyrekköy’de tıbbi atık tesisi kurdu. Aynı Aziz Kocaoğlu’na, Menderes’teki, Torbalı’daki, Karşıyaka’daki ve Menemen’deki sorunu çözmek için koyduğu iradeye rağmen merkezi iktidar izin vermedi.
2019’da Tunç Başkan geldi. Menderes Çatalca’da mahalle muhtarlarını, STK’ları, belediye başkanını Ankara’ya götürdü ve herkesin ortak kanaatiyle süreç başladı. Bu dönemki belediye başkanı süreci bilir mi bilmiyorum ama Menderes’teki tesise izin almak istendi, ancak yapılması planlanan tesisin 3 km ilerisindeki zeytin ağacından dolayı ÇED alamadı. Tunç Bey bu konuyu çözemedi.
Bu konu, Cemil Başkan’ın kucağında bulduğu konulardan biri. Sadece bu değil; Basmane Çukuru, Hilton Otel, hizmet binası gibi ciddi konular var. Tüm bunlarla beraber hiper enflasyon yaşadığımız bu dönemde, işçinin ve memurun enflasyon altında ezilmemesi için mücadele ederken, diğer yandan da çevre ve halk sağlığı için bertaraf tesisi konusunda irade ortaya koyuyor. Cemil Başkan, Sağlıklı Kentler Birliği Başkanı olmasının yanı sıra bir doktor. Çevre ve halk sağlığı konusunda hepimizden daha duyarlı.
SORUNUN ÇÖZÜMÜ ENGELLENİRSE TÜRK BAYRAĞINI ALIR YÜRÜRÜM
Çiğli Belediyesi olarak yetkimizin olmadığını herkes gibi biliyor. Ancak 1992’den 2025’e kadar İzmir’in tüm çöp yükünü Çiğli’ye yüklerseniz, Çiğli’deki belediye başkanı da bu sorunun doğal bir parçası olur. En önemli sorun çöp. Çiğli artık 1992’deki Çiğli değil, 2025’teki Çiğli’de çöpün insanların yerleşkesine çok yakın olmasıyla şehir adeta bir kâbusun içinde. Konuya ilgisi olan olmayan herkesin ortak fikri, çöpün Çiğli’den gitmesi ve Çiğli’nin Harmandalı çöplüğüyle anılmaması. Çiğli Belediye Başkanı olarak ben çöpün kaldırılmasından yanayım. Seçim döneminde ifade ettiğim gibi, Çiğli’de sorunun çözülmesine yönelik adımlar engellenirse elime Türk bayrağını alır yürürüm dedim.
Bugün, en yüksek mahkemelerden biri olan Danıştay’ın verdiği karar ortada. Harmandalı’nın kapasitesinin yetersiz olduğu ve çöp dökümünün durdurulması gerektiği belirtiliyor. Tüm bunlarla birlikte, sorunun çözülmesi için akılcı, en az zararla çözebileceğimiz teknik bir yaklaşım olması adına fikir beyan ediyoruz. Çöpün Harmandalı’ya gelmemesi, Çiğli’nin en az zararı görmesi için çözüm önerilerini duymak istiyoruz. Söz konusu alan Çiğli’de olduğu için, Çiğli halkına en yetkili ağızdan cevap verilmesi gerektiğini savunuyorum.
EYLEMLERDE YER ALMAM SİYASİ PROVOKASYON YAPMAK İSTEYENLERİN İŞİNE YARAR
Harmandalı’nda devam eden eylemlilik sürecine dahil olmadığı ve eylemlere destek vermediği yönünde yapılan eleştirilere yanıt veren Yıldız, “Ben CHP’li bir belediye başkanıyım, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanımız da CHP’li. Aynı siyasi partinin belediye başkanları olarak ortak hareket edeceğimiz bir alanda kimse ayrı düşeceğimizi düşünmesin. Ancak Harmandalı’da vatandaşların tuttuğu nöbete katılmam, çöp krizinin önüne geçecek ve buradan nemalanmak, siyasi provokasyon yapmak isteyen gruplar olabilecektir. Oraya gidip gelmeme konusu vatandaşların sıkça eleştirdiği konu. Benim oraya gitmem başka tartışma konusu çıkarabilir. Bu sorunu çözmek için en akılcı yöntemi bulmaya çalışıyoruz. Harmandalı’da çöpü istemiyoruz. Çiğli’de siyasi partiler, STK’lar, meslek odaları, muhtarlar; herkes hemfikir: Çiğli’de çöp istemiyoruz” dedi.
“HARMANDALI’YI İZMİR’İN CENTRAL PARK’I YAPACAĞIZ” DEMELERİNİ BEKLİYORUZ
Yıldız şunları söyledi:
“Harmandalı’ya, mahkeme kararına rağmen valilik şartlı onay verecekse, bu şartların ne olduğunu bizimle istişare etmelerini istiyoruz. Keşke bize bilgilendirme notu verselerdi. Ben kendimi Danıştay Mahkemesi’nin verdiği kararı tanımıyorum diyecek kadar yasaların üstünde gören bir insan değilim. Deselerdi ki, ‘Harmandalı’da şu kadar süre daha duracağız. Harmandalı’na şu kadar ton çöp geliyordu, bu çöpün şu kadarı buraya gelecek. Bu süre zarfında biz İzmir’in şu bölgesinde planlamalar yapıyoruz, Harmandalı’ya gelecek yükü bölüyoruz. Harmandalılılara karşı boynumuz kıldan ince. Çiğli bu konuda gereğini yaptı. Harmandalı kapatıldıktan sonra, İzmir’in gıpta edeceği sosyal donatı alanlarıyla Harmandalı’yı İzmir’in Central Park’ı yapacağız’ demelerini bekliyoruz”
CEMİL TUGAY’DAN GERİ DÖNÜŞ ALAMIYORUM
Mahalli Çevre Kurulu’nun Harmandalı’na ekstra çöp döküm sahası açılması konusunda aldığı kararı yorumlayan Yıldız, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay ile iletişim sorunu yaşanıp yaşanmadığı konusunda gelen soruya şu yanıtı verdi:
“Bilgi kesinlikle alamıyoruz. Ben Cemil Başkanı sıkça arıyorum ama ne yazık ki sanırım yoğunluğundan cevap veremiyor. Daha önce de belediyeyi ilgilendiren konularla ilgili çok ama çok aradım, ancak geri dönüş alamadım. Önceki süreçlerde ne kadar sık aradıysak geri dönüş olmadı.
Önceki gün MÇK toplantısından sonra bir toplantı yapılmış. Bizim çok önemli ikinci oturumumuz vardı. İZSU’nun her ay tahsil ettiği katı atıklarla ilgili meclis kararı görüşüldüğü için o toplantıya gidemedim.
Harmandalı ve Çiğli’nin haklarını gözeterek kavganın parçası değil çözümün hızlandırıcısı olma noktasında siyaset gütmeye çalışıyoruz. Buradan siyasi kavga üreteyim, Harmandalı’da en çok bağırayım, üzerimi başımı yırtayım, insanların duygularını kullanarak yapmam gereken işleri yapmayıp kötü bakiyeyi iyi bakiyeye çevirmek gibi bir anlayış içinde değilim. Ben böyle bir başkanlığı reddediyorum. Belediyeyi düzeltmek için çaba sarf ediyorum. Bir belediyenin yönetilmesi için o belediyede durumdan vazife çıkaracak A takımı oluşturmanız lazım. Harmandalı’nın sorununu çözmek için üzerime ne düşüyorsa partimin çizgisine uygun bir şekilde, kimseyi kandırmadan Harmandalı’nın çıkarları doğrultusunda çözüm aramaya çalışıyorum.
Cemil Başkan bu konunun muhatabı değil. Cemil Başkan’ın kucağında bulduğu bir sorun. Cemil Başkan’ın çöp krizini çözmek için adım attığını biliyorum. Kendisinin çözmek istediğini, Sağlıklı Kentler Birliği Başkanı olduğunu, doktor olmasından kaynaklı hepimizden daha duyarlı olduğunu söyledim.
BENİM HANGİ AÇIKLAMAMDA HALKI KIŞKIRTTIĞIMA DAİR YORUM VAR?
Geçenlerde bir muhabirin sorusunu yanlış mı anladı ya da basından sorumlu hanımefendi onu bilgilendirdi mi bilmiyorum ama benimle ilgili doğru olmayan bir şey yapmış. Belediye başkanlığı halkı kışkırtma makamı değilmiş. Benim hangi açıklamamda halkı kışkırttığıma dair yorum var? Nasıl böyle bir izlenim çıkardı bilmiyorum. Karşıyaka Belediye Başkanlığı’nda tesisin Yamanlar’a yapılmasına yönelik sorulara verdiği cevapları biliyorum. Bazen unutabiliyoruz. Açıklamalarımı nasıl yorumluyor bilmiyorum.
YENİ TESİS İÇİN PLAN DEĞİŞİKLİĞİ LAZIM
MÇK toplantısında ekstra 45 hektarlık alanın açılması ve 2. sınıf depolama tesisi konusu gündeme geldi. Burası resmi olarak ormanlık alan gözüküyor. Ormanlık alana 2. sınıf depolama yapılmasıyla ilgili İzBB bürokratlarımız ve başkanımız, 1/25 binlik planlarda adım atılarak alanın değiştirilmesi yönünde bir çalışma yürütecek diye düşünüyorum. Plan değişikliği yapılması lazım. Bu süreç nasıl evrilecek, tesis kalıcı mı yoksa sökülüp takılır bir imalat mı olacak bilmiyoruz. Tüm bu belirsizlikleri gidermek için arzumuz, bürokrat arkadaşların bizi bilgilendirmesidir.
Naldöken’de de böyle bir planlama var sanırım. Naldöken’de SİT alanı da bulunuyor. Çöpün sorumlusu Cemil Tugay değil. Merkezi iktidar ile yerel yönetimin anlaşamaması süreci bu noktaya getirdi. 1992’de başlayan süreci getirip bu dönemin belediye başkanına yıkmak adil ve etik olmaz. Kendisi bu süreci çözmek için yoğun çaba harcıyor. Arka kapı diplomasisi yürüttüğüne inanıyoruz.
BÜYÜKŞEHİR’İN ANLAYIŞINI REDDEDİYORUM
Her ne kadar büyükşehir cephesinden “İlçe belediyesinin yetkisi yok, işini yapsın” gibi bir anlayış varsa da bunu reddediyoruz. Konu Çiğli’dir ve Çiğli Belediye Başkanı sürecin doğal bir parçasıdır. Bu süreçte çözümün parçası olarak bizim de bilgilendirilmemiz gerekiyor. Vatandaşın ilk muhatabı biziz. Büyükşehir’in alacağı kararda yetkim olmadığını bilmekle beraber, üzerime düşenleri seve seve yapacağımı ve bu konuda nereye gitmek gerekiyorsa gideceğimi beyan ediyorum”
BENİM YERİMDE OLSANIZ NE YAPARDINIZ, KENDİNİZİ Mİ YAKARDINIZ?
Bazı belediye başkanların ilçelerine çöp tesisi yaptırmamasını zafer olarak değerlendirmesini de yorumlayan Yıldız “Belediye başkanları, kendi belediyesinin omurgasını tanımak, DNA’sını çözmek ve ilçesinde iz bırakabilmektir. Bunu gerçekleştirmenin yolu da görevi ne kadar iyi yapıp yapmadığımızı anlamak için aynaya geçip kendimize not vermektir. Çöple ilgili konu teknik bir konudur. Çöp, İzmir’in çöpüdür. Bu çöp mutlaka bir yerde bertaraf edilecektir. Türkiye’nin birçok kentinde bu sorun seneler öncesinde çözülmüştür. İzmir’de 2025 yılında bazı ilçe belediye başkanlarının “Çöp istemiyorum” tartışması yapması bize komik geliyor. Çöp üretmiyorsan isteme. Bu çöpü sadece Çiğli mi üretiyor? Çöp kentin ortak sorunudur. Çöp konusunda “Ben ilçemde istemiyorum” tartışmalarının yürütülmesi bize komik geliyor. “Çöpü getirmedim” diye zafer ilan edenlere soruyorum: Çiğli Belediye Başkanı olsaydınız ne yapardınız? Kendinizi mi yakardınız, çöp arabalarının önüne mi atardınız? Bunlar bana suni gündemler olarak geliyor. Bu çöp ortak bir sorun, tıpkı Körfez kirliliği gibi. Herkesin fikir beyan etmesi doğrudur; ancak çöp konusunda herkesin bir kez daha düşünmesi, süzgeçten geçirip o şekilde konuşması gerekiyor” şeklinde konuştu.
Harmandalı’nın geçici süreliğine dahi açılmasının ne tür sorunlara yol açabileceğine ilişkin gelen soruya ise Yıldız, “Çarşamba günü öğleden sonra Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü’nden bize ve Büyükşehir’e bir rapor geldi. Sonuçlar kısmında kararlar var. Kararları okuduğumuzda jeolojik etütlerle ilgili bulgular var. Aynı şekilde Cemil Başkan’ın geoteknikle ilgili İzmir İnşaat Mühendisleri Odası’na kayıtlı Mustafa Hoca ile yaptığı çalışma var. Çöpte kayma var mı yok mu takip ediliyor. Bu konuda bana net bilgi verilmedi. Orada geçen dönem oluşan yarıklardan kaynaklı evlerinden tahliye edilen 14-15 ev var. Oradaki zeminde oluşan devasa yarıklardan dolayı arsa mağdurları var” ifadelerini kullandı.