Ozan EKİZ / EGEDESONSÖZ – Ege Bölgesi pamuk ekili alanların belirlenmesi ve ürün rekoltesine dair bilgilendirme toplantısı İzmir Ticaret Borsası (İTB) tarafından gerçekleştirildi.
İTB koordinatörlüğünde yapılan çalışmada İzmir Ticaret Odası, Ege İhracatçı Birlikleri, Manisa Ticaret Borsası, Aydın Ticaret Borsası, Söke Ticaret Borsası ve Tariş Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği isimleri yer alırken, rekolte çalışması Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü ile yapılan protokol dâhilinde yapıldı.
‘UYDU GÖRÜNTÜLERİ KULLANDIK’
Çalışma hakkında bilgi veren, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Bolca, çalışmanın nasıl yapıldığını, “Çalışmamız sentinal uydu görüntülerini kullanarak ekim alanlarını belirliyoruz. Bu ekim alanlarına giderek tarla sayımları ile verim değerlerini buluyoruz ve bunu her ilçe bazında yapıyoruz. Her üretim havzasını kendi içerisinde gerçekleştiriyoruz. Kızılötesi uydu görüntülerini kullanıyoruz” ifadeleriyle anlattı.
‘PAMUK SÖKÜLDÜ, AYÇİÇEK DİKİLDİ… BAZI YERLER DE BOŞ’
Pamuğun önemli bölgelerinden olan Söke ve Menemen Ovası’na dair açıklamalarda bulunan Bolca, “Tarlaların boş bırakıldığını gördük. Eskiden pamuk dolu olurdu ova. Bazı yerlerde ayçiçeği var bazı yerler ise boş bırakılmış durumda. Bölgede alkali topraklar var. Bilinçsiz ve vahşi sulama yapıyoruz. Deniz suyu sızıyor. Su buharlaşıyor ve tuz ortaya çıkıyor. Söke’de bazı bölgelerde verim düşüklüğü gördük. Bu yıl bölgede hastalık görülmese de bazı bölgelerde lokal olarak hastalıklar gördük. Alana yayılmış bir biçimde değildi. Tarlaların içinde çok fazla ot vardı. Denizli bölgesinde kuraklık ve tuz sorunu verimi düşürüyor” dedi.
‘KARİYERİMİN EN KÖTÜ TABLOSU’
2025-2026 dönemi için rekolte sayılarına geçmeden önce İTB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bülent Uçak, pamuk üretimine dair acı tabloyu paylaştı.
Uçak, pamuğun içinde bulunduğu durumun ciddiyetini paylaşarak, “Rekolte çalışmasının sonuçlarına geçmeden önce sektörün içinde bulunduğu tabloyu sizlerle paylaşmak istiyorum. Samimi olmak gerekirse aslında paylaşmak istemiyorum. Çünkü pek de iç açıcı bir tablo içinde değiliz maalesef. Bunca yıllık kariyerimde şahit olduğum en kötü yıllardan ve en kötü sezon başlangıçlarından birini yaşadığımızı görüyorum. Pamuk için yıllardır aynı ifadeler kullanılıyoruz. Stratejik ürün, beyaz altın, binlerce ailenin ekmek teknesi, sanayinin, tekstilin ve ihracatın bel kemiği… Evet, bunların hepsi doğru. Ancak artık bu sözlerin gerçekte hiçbir karşılığı kalmadı. Çünkü ne üretim zincirinde ne de tedarik zincirinde kimse mutlu değil. Üretici emeğinin karşılığını alamıyor, çırçır işletmeleri ayakta kalmakta zorlanıyor, tüccar ve iplikçiler büyük baskı altında. Bugün bir çıkmazın içine sürüklenmiş durumda. Enflasyonun tahribatını çok ağır bir şekilde hissediyoruz. Pamuk maliyetleri artarken fiyatlar yerinde saydı. Durum sandığınızdan çok daha ciddi” dedi.
‘BÜTÜN PAYDAŞLAR AYNI KADERİ PAYLAŞIYOR’
Pamuğa eli dokunan kim varsa bu acı tabloyu yaşadığını belirten Uçak, “Sektörün bütün paydaşları aynı kaderi paylaşıyor ve birlikte kaybediyoruz. Ortada ne kazanç var ne umut ne de sürdürülebilirlik. Bu şartlarda pamuk üretiminin ve ticaretinin geleceği maalesef pek de parlak değil. Sektör, artık sadece geçmişin başarı hikâyelerine tutunuyor; geleceğe dair somut bir plan ve güvence yok. Her bir paydaş, mevcut darboğazlar içinde kendi varlığını korumaya çalışıyor. Eğer acilen yapısal önlemler alınmazsa, pamuk üretimi ve ticareti ciddi bir risk altında kalacak. Bu nedenle, rekolte rakamlarını değerlendirirken, sektörün bütünsel sorunlarını da göz önünde bulundurmak zorundayız” diye konuştu.
‘PAMUK SEKTÖRÜ BİR ÇIKMAZIN İÇİNDE’
Pamuk üretimi üzerindeki tahribatı anlatan Uçak, “Pamuk sektörü bugün adeta bir çıkmazın içine sürüklenmiş durumda. Hepimizin bildiği gibi ülkemizde yüksek enflasyon kısmen kontrol altına alınmış olsa da yarattığı tahribat hâlâ çok ağır bir şekilde hissediliyor. Pamuk değer zincirinin her aşamasında maliyetler gün be gün artarken, sanki bu enflasyon pamuk sektörünü teğet geçmiş gibi fiyatlar yerinde saydı, hatta bazı dönemlerde geriye gitti. Durum sandığımızdan çok daha ciddi” dedi.
PAMUK FİYATLARINI DEĞERLENDİRDİ
Pamuk fiyatlarının geldiği durumdan bahseden Uçak, “41 renk pamuk salon fiyatlarının geçen sezon ortalama 59 TL idi; yeni mahsul 41 renk henüz işlem görmemiş olsa da ismen olarak açıklanan fiyatlar 67 TL bandında dolanıyor. Fiyatlar artmış gibi gözüküyor ancak üretim maliyetine kıyasla yeterli bir fiyat artışı söz konusu değil. Dünya piyasalarını incelediğimizde ise tablo farklı değil. Geride bıraktığımız sezonda Cotlook A endeks ortalaması 64 TL, ABD Memphis fiyatları 65 TL civarındaydı; bizim ortalamamız ise küresel piyasanın 5-6 TL gerisinde kaldı. 2023/24 sezondaki 10 TL’lik makas ihracatı artırmıştı. Farkın hâlâ yüksek olması 2024/25 sezonunda da ihracat artışını desteklemeye devam etti. Ve sonuç olarak, pamuk ihracatımız yüzde 4 artarak 307 bin tona ulaştı. Diğer taraftan, aynı dönemde yüzde 27’lik önemli bir artışla 971 bin tonun üzerinde pamuk ithal ettik. Dahası, ithal pamuk fiyatı yüzde 14 düşerek 1,76 dolara geriledi; buna karşılık ortalama ihracat fiyatımız 1,91’den 1,83 dolara indi” dedi.
‘DOĞRU YOL HARİTASI ÇİZMEZSEK DIŞ PAZARIMIZI KAYBEDEBİLİRİZ’
Fiyatlar üzerinden bir analiz yapan Uçak, “Üretici pahalıya üretirken, pamuk yurt dışında daha düşük fiyata satılıyor; piyasayı ise ucuz ithalat dolduruyor. Tüketim yüksek, ama üreten kazanamıyor. Bu tablo, sektörün sürdürülebilirliğini ciddi şekilde tehdit ediyor. Hazır giyim ve tekstil sektörüne gelince, uzun yıllardır dış ticarette pozitif bir denge sağlamış olmamıza rağmen, bu alanda da büyük sorunlar yaşanıyor. 2021’den bu yana sektörün dış ticaret fazlası yüzde 17 oranında geriledi ve önümüzdeki dönemde bu olumsuz seyrin devam etmesi kuvvetle muhtemel görünüyor. Doğru bir yol haritası çizemezsek yıllardır büyük emek verdiğimiz dış pazarımızı kaybedebiliriz” ifadelerini kullandı.
REKOLTE RAKAMLARI AÇIKLANDI
Son olarak rekolteden bahseden Uçak, şu ifadeleri kullandı:
Çalışma sonuçlarına göre; bir önceki sezona göre bölgemizde pamuk ekim alanlarının yüzde 18,5 Oranında azalarak 94 bin hektara düştüğü tahmin edilmiştir. Ortalama kütlü veriminin geçen yıla göre yüzde 3,9 artarak dekarda 437 Kilogram olması beklenmektedir. Buna göre kütlü üretiminde rekoltenin 410 Bin ton olacağını öngörüyoruz. Yeni sezonda çırçır randıman oranının yüzde 39 olacağı ve bu randıman oranı ile mahlıç pamuk üretiminin 160 bin ton olacağı tahmin edilmektedir. Tabi şunu da ifade etmeliyim. Bu sonuçlar son üç aylık saha ve laboratuvar çalışmaları sonuçlarında hesap edilmiştir. Ancak son günlerde yaşanan ve hasat süresince yaşanabilecek iklim koşullarına göre rekoltede kalite ve verim kaybı ortaya çıkabileceğini de göz önünde bulundurmak gerekir.
