Şehir Plancıları’ndan Kültürpark Planı açıklaması: İtirazlar tek tek sıralandı

EGEDESONSÖZ- Çeşitli odalar ve sivil toplum örgütleri ile Kültürpark Platformu’nun karşı çıktığı Kültürpark Koruma Amaçlı İmar Planı, geçtiğimiz günlerde İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun gündemine gelmişti. Toplantıda Kültürpark’ta yerinde inceleme yapılmasına karar verilmişti.

Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, Kültürpark ile ilgili hazırladığı görüş dosyasını Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’na gönderdi. Açıklamada emsal artışına vurgu yapıldı. Yeni yapılan düzenlemelerin tekrar gözden geçirilmesi talebinde bulunuldu.

Odadan yapılan yazılı açıklama şöyle:

“İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin 08.02.2021 tarih 02.145 ve 02.146 sayılı kararlarıyla uygun bulduğu Kültürpark Koruma Amaçlı İmar Planlarına ilişkin değerlendirmelerimizi ayrıntılı olarak paylaşmak istiyoruz.

 1.İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Kültürpark Koruma Amaçlı İmar Planı çalışmalarında odamızın da içinde yer aldığı toplantılar düzenlenmiş olup bu toplantılarda görüşler karşılıklı olarak paylaşılmıştır. Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, toplantıların yöntemine ilişkin tüm aksaklıklara rağmen, bilimsel gerçeklerde ısrarcı olmak, Kültüpark’ın tarihsel, kültürel, sosyal ve ekolojik mirasını hatırlatmak adına toplantılara katılım göstermeye devam etmiştir.  Toplantılarda;

a) Kültürpark alanı için belirlenecek gelecek vizyonunun, Kültürpark’ın kuruluşuna vesile olan idealler ve halk üniversitesi kimliğinden beslenmesi gerektiği, cumhuriyetin kazanımlarından olan Kültürpark’ın biricik niteliğinin yapılaşma baskısı altında değerlendirilemeyeceği,

b) Kültürpark’ın kuruluşundan günümüze önemli bir ekolojik kimlik kazandığı, Kültürpark’ın flora ve faunasının korunması ve geliştirilmesi için ayrıntılı bir çalışma yapılması gerektiği, bu çalışma doğrultusunda alınan kararların mutlak anlamda planlarda gösterilmesi gerektiği, planlara yansıtılamayan ayrıntılara plan notlarında yer verilmesi gerektiği,

c) Belirlenecek vizyon ve çağdaş bir kent parkının ihtiyaçları doğrultusunda analiz çalışmaları yapılması gerektiği,

d) Hazırlanacak planın, bir yönetim planı niteliğine ya da içeriğine sahip olması gerektiği, hiçbir kararın muğlak, belirsiz bırakılmaması gerektiği,

e) Belirlenecek gelecek vizyonu ve yapılan analizler ile sentezler doğrultusunda alanda yer alabilecek ve almaması gereken arazi kullanım türleri ve fonksiyonların kesin olarak belirlenmesi gerektiği, her bir alan için açık ve net ifadeler ile plan notları oluşturulması gerektiği,

f) Alanın tarihi niteliğinin bir parçası olan enternasyonal fuarcılığın sürdürülebileceği ancak enternasyonal fuarın,  bir panayır alanı olmak yerine önemli bilim insanları ve bilimsel çalışmaların aktarıldığı, sunulduğu, sergilendiği ve dünya ölçeğinde avangart ve çağdaş sanat ve kültür etkinliklerinin davet edilip, sunulup, sergilendiği, dünya gündemindeki düşünsel ve toplumsal kavramların davetli düşünürlerin katılımıyla ülkemiz ve kentimizde tartışmaya açıldığı bir ortama dönüştürülebileceği,

g) Geleneksel İzmir Enternasyonal Fuarı’nın Kültürpark’ın doğal yapısına zarar vermeyecek şekilde kurgulanması gerektiği, gereksinim duyduğu açık alan niteliklerinin ve bu niteliklere bağlı belirlenmesi gerektiği, fuar etkinlikleri için geçici yapıların ya da kaldırılması gereken hangarlar haricinde, mevcuttaki yapıların kullanılabileceği, kullanılacak alanların nasıl oluşturulabileceği ya da dönüştürülebileceğinin plan notlarında açıkça belirtilmesi gerektiği,

h) Fuarcılık hizmetlerinin artık kalıcı yapılara gereksinim duymaması, ihtisas fuarlarının da Gaziemir’deki yeni fuar alanına taşınmış olması nedeni ile, yeni kalıcı yapılaşma önerilmemesi, yapılaşma oranının arttırılmaması gerektiği,

i) Koruma amaçlı imar planı öncesi alandaki tescil işlemlerinin tamamlanması gerektiği ve Kültürpark alanında korunacak ya da yıkılacak yapıların kesin olarak ve gerekçeleri ile birlikte belirlenmesi gerektiği,

j) Tarihi niteliği olan peyzaj öğelerinin (heykeller, havuzlar) tescilinin gerçekleştirilerek korunması gerektiği,

k) Kültürel yaşam etkinliklerinin doğal yapıya zarar vermemesi yönünde temel önlemlerin plan sürecinde tarif edilmesi gerektiği talepleri, sözlü veya yazılı olarak iletilmiştir.

2) İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından, yapılan öneriler doğrultusunda;

a) Bir vizyon yazılmıştır. Ancak, vizyon, gelecek öngörüsünden çok, geçmişi ve mevcut durumu özetleyen bir metin niteliğinde olmuş, içerik kurgusu, gelecek beklentisi, Kültürpark ideallerinin kent kültüründeki önemi ve yeri gibi şekillenmesi gereken birçok başlık vizyona dahil olamamıştır. Geldiğimiz noktada, bu durumun nedeninin, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin, vizyona asli bir önem vermemesi olduğu, yazmış olmak için vizyon yazdığı açıktır.

b) Analiz çalışmaları, uzun dönemlik gözlem süresine ihtiyaç duyulup duyulmadığına bakılmaksızın hızlıca yapılmıştır. Yapılan analiz çalışmaları da, raporları ile bir bütün olarak değerlendirilmemiş, analiz sonuçlarının alansal olarak görselleştirilmesinde, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından tahrifatlar yapılmıştır.

c) Hazırlanan planın yönetim planı olma ya da yönetim planı içerme özelliği göz ardı edilmiştir. Hem planda hem de plan notlarında, net ifadelerden kaçınılmış, içerik bilinçli olarak muğlaklaştırılmıştır. Kültürpark’ta yapılabileceklerin ve yapılamayacakların sınırlarının açık bir şekilde belirlenmesi gerekirken, İzmir Büyükşehir Belediyesi, alana daha rahat müdahale edebilmek, kendisini kısıtlamamak için esneklik adı altında planı plan olmaktan çıkarmış, plan ölü doğmuştur.

d) Kültürpark’ın flora ve fauna varlığının korunması ve geliştirilmesi için alanlar belirlenmesi talebine karşı, planda “Ekolojik Niteliği Hassas Alanlar, Ekolojik Niteliği Korunacak Alanlar, Ekolojik Niteliği Arttırılacak Alanlar” olmak üzere 3 farklı tanım getirilmiştir. Ancak, hazırlanan ekosistem koruma planı paftası ile, üç alanda da imalat olanağı getirilmiş olup yalnızca imalat sürecine ilişkin kısıtlamalar getirilmiştir. Bölgelemenin mantığına aykırı bir şekilde, bölgelerin içerikleri aynılaştırılmıştır.

e) Hangarların kaldırılması, yerine yeni yapı yapılmaması, enternasyonal fuarın alansal ihtiyaçlarının geçici yapılarla çözülmesi talebine, fuar dönemi dışında hangi amaçla kullanılacağı belirtilmemiş bir şekilde 12.000 m² taban oturumuna sahip, toplam inşaat alanı ve kat sayısı belirsiz bir yapılaşma hakkı teklif etmiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından, ihtiyaç tarifi olmaksızın inşaat alanı tartışması yapılmak istenmiş, hazırlanan analiz raporlarında da ifade edilen, mevcut hangar yapılarının olumsuz ekolojik etkileri göz ardı edilmiştir.

f) Planlarda, kültür, sanat, spor, dinlence, eğlence, sosyal tesis, Enternasyonal Fuar sergileme alanı fonksiyonlarına, vizyonun bir parçası olarak değil, inşaat alanının bahanesi olarak yer verilmiştir. Korunacak ve tescilli yapıların dışında, yeni yapılar için 0.05 emsal kararı getirilmiştir. Yeni yapılaşma kararının kendisi yanlışken, yapılaşma hevesi ile kağıt üzerinde küçük hesaplar da yapılmıştır. Kağıt üzerinde 0.05 emsal, yaklaşık 21050 m²ye denk geliyor gibi gözükse de, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğindeki emsal tanımından kaynaklı olarak, İzmir Büyükşehir Belediyesi, yaklaşık %30 oranında emsal harici alan elde etmek istemiştir.

g) Korunacak ve yıkılacak yapılar ile tarihi niteliği olan peyzaj öğeleri belirlenmiş ancak tescil başvuruları yapılmadan yalnızca plana işlenmiştir.

17.06.2021 tarihli kurul gündemi kapsamında yer alan Kültürpark Alanına İlişkin 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı önerilerinin değerlendirme sürecinde yukarıda bahsedilen tespitlerimizin de dikkate alınması hususunda gereğini arz ederiz.