Odalar'dan İZSİAD’ın projesine tepki… Eko-kondu!

EGEDESONSÖZ - İzmir Sanayici ve İş İnsanları Derneği (İZSİAD) üyeleri tarafından İzmir’in Foça İlçesi Fevzi Çakmak Mahallesi’nde 510 dönüm arazide yapılmak istenen ‘Ekoköy Ekolojik Turizm Projesi’ ile ilgili Şehir Plancıları Odası (ŞPO) ve Mimarlar Odası (MO) İzmir Şubeleri yazılı açıklama yaptı.

Şehir Plancıları’nın açıklamasında İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Foça Belediyesi web sitelerinde yapılan incelemelerde söz konusu alana ilişkin yakın tarihlerde onaması yapılan ve askıya çıkarılan herhangi bir plana rastlanmadığı vurgulanırken Mimarlar Odası projeye dair 12 soru sordu.

ŞPO’NUN AÇIKLAMASINDA YER ALAN TESPİTLER
TMMOB Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi'nın açıklamasında yer alan tespitler şu şekilde;

- İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Foça Belediyesi web sitelerinde yapılan incelemelerde söz konusu alana ilişkin yakın tarihlerde onaması yapılan ve askıya çıkarılan herhangi bir plana rastlanmadığı,

- Daha öncesinde yapılan onama işlemleri dikkate alındığında; İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında "Çayır - Mera" olarak, İzmir Büyükşehir Bütünü 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında "Mera Alanları" kullanım kararında yer aldığı, bölgeyi kapsayan herhangi bir 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planına rastlanmadığı,

- Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgu Uygulaması üzerinde yapılan incelemede taşınmazların tapu niteliğinin "Ceviz Bahçesi" olarak yer aldığı,

- Çeşitli medya organlarında söz konusu alana ilişkin İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden görüş alındığı, alınan görüşe göre alanın kuru marjinal tarım arazisi (KTA) olduğu, bu kapsamda talep edilen amaç doğrultusunda iki (2) yıl içerisinde planların onaylanması şartı ile tarım dışı amaçlı kullanımının uygun görüldüğü, iki yıl içerisinde planların onaylanmaması halinde görüşün geçerliliğini yitireceğine ilişkin haberler yer aldığı,

- Çeşitli emlak sitelerinde, söz konusu alana ilişkin "İzmir Yeni Foça‘da Satılık Ekolojik Tarım Arazisi, Serası ve Ev" başlığıyla, birim başına 8.500.000 TL civarı fiyatlarla satışa sunulduğu,

-  "Foça Ekoköy Ekolojik Turizm Projesi" için inşaat firması tarafından hazırlanan https://www.midphokaia.com/  web sitesinde, yoğun yapılaşmaya işaret eden içerik ve görsellerin bulunduğu,

- 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Plan Hükümlerine göre Tarım Alanları, Ağaçlandırılacak Alan, Makilik-Fundalık Alanlar, Mera Alanları vb. kullanımlarda yer alan özel mülkiyette bulunan parsellerde İl Tarım Müdürlüğünün görüşü alınmak koşuluyla bir parselde en fazla 150 m2 büyüklüğünde bir adet Çiftçinin Barınması Amaçlı Yapı (Konut) yer alabilecek iken, "Foça Ekoköy Ekolojik Turizm Projesi" ile her parselde birden fazla sera görünümlü konut yapısının yer aldığı tespit edilmiştir.

MİMARLAR ODASI’NDAN SORULAR
Sürece ilişkin TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi'nin soruları ise şu şekilde:

1-      Söz konusu parsellerde ekoturizm faaliyeti gerçekleştirebilmek amacı ile yapılan başvuruya ilişkin İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün “07.12.2023 tarihine kadar alana yönelik plan yapılması ve projelerin İl Tarım ve Orman Müdürlüğü görüşüne sunularak 07.12.2023 tarihine kadar onaylatılması’’ şartı olmasına karşın proje onaylatılmamış, süreç Müdürlük dışarıda bırakılarak ilerletilmiş ve Foça Belediyesi tarafından ruhsat kesilmiştir. Bu durumda İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün nasıl bir tasarrufu ve yaptırımı olacaktır?

2-      İl Tarım ve Orman Müdürlüğü söz konusu parsellerin ifrazına izin vermiştir. Tarım arazisi parçalanmıştır. Bu işlem sırasında hangi kriterler değerlendirilmiş ve uygunluk verilmiştir? Kamu yararı ve Toprak Koruma Kanunu dikkate alınmış mıdır?

3-      Söz konusu işlemlerde hak edildiği ileri sürülen yapılaşma hakkı 1/25000 Ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı, 7.12.15.2 Tarımsal Amaçlı Yapılar Marjinal Tarım Arazileri Plan Notu dayanak gösterilerek konaklama, satış ve benzeri işlevler ise 7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notu dikkate alınarak belirlenmiştir. Bu durumda birbiriyle tam olarak uyuşmayan bir belirsizlik durumu söz konusudur. “Marjinal tarım arazisi” tanımı Tarım ve Köy İşleri Bakanlığının Tarım Arazilerinin Korunması ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik’te ‘’topografik sınırlamaları nedeniyle üzerinde sadece geleneksel toprak işlemeli tarımın yapıldığı, yerel önemi olan ve kullanım kararlarının yerel ihtiyaçlara göre belirlendiği arazileri tarifler’’ şeklinde belirtilmiştir.

4-      Tarım arazileri ve tarım faaliyetlerinin korunması hususunda yapılan çalışmalarda öncelik tarım faaliyetleridir, ayrıca 7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notunda başvurunun ilgili başlıkta değerlendirilebilmesi için EKOLOJİK (Organik) Tarım faaliyeti gerçekleştirdiğini belgelenmesi zorunluluğu belirtilmiştir. Başvuruda bulunan ekibin 18.08.2010 tarih, 27676 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’te belirtilen şartlara uygun resmi belgeler iletilmiş midir?

5-      Foça Belediyesine yapılan proje başvurusunda, başvurusu yapılan projenin “Ekolojik Tarım ve Tarım Turizmi” başlıklarında değerlendirilmesi gerekmektedir. İlgili idare bu değerlendirmeyi hangi uzmanların desteği ile gerçekleştirmiş, hangi kriterleri dikkate almıştır? İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından onaylanmamış bir yapılaşmanın, Foça Belediyesi ve İzmir Büyükşehir Belediyesinin desteği ile tarım arazilerinin ruhsatlı ve “kanuni” olarak yeni bir kooperatifçilik metodu ile lüks yerleşimlere dönüşümü gerçekleştirilmektedir.

6-      Foça Belediyesinin İl Tarım ve Orman Müdürlüğüne ilettiği görüş yazısında, talep edilen işleme dayanak olarak alternatif konut alanı bulunmadığı belirtilmiştir. Tüm Foça ilçesi sınırlarında 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı dâhilinde konut alanı olmadığı hangi kriterlere dayandırılarak söylenmektedir?

7-      7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notunda maksimum yapı inşaat alanı 400 m2 olarak belirtilmiş ve TARIMSAL ÜRETİMDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN SAĞLANMASI AMACI İLE otopark, teras, havuz ve yapılara ulaşım için yapılacak yol gibi açık alan düzenlemeleri ve yapıların parselin %10’luk alanında yapılabileceği belirtilmiştir. Buna karşın 154 farklı yapıyı barındıran proje alanında yollar ve altyapılar sebebi ile söz konusu tarım arazisi zarar görecektir.

8-      7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notunda TARIM ALANI OLARAK BELİRLENEN ALANLARDA BÖLGEYE EKONOMİK VE EKOLOJİK KATKI SAĞLAYACAK TARIMSAL ÜRETİM ve beraberinde üretim ve konaklama alanlarının yapılabileceği belirtilmiştir. Ruhsat kesilen proje sebebi ile bölgeye nasıl bir ekonomik katkı ve nasıl bir EKOLOJİK katkı sağlanacaktır, başvuru dosyasında buna ilişkin çalışmalar var mıdır? Var ise bu çalışmalar belediyenin hangi uzmanları tarafından değerlendirilmiştir? Önerilen seraların yapım yöntemi, içerisinde yürütülecek tarım faaliyetleri için yeterli ve gerekli midir? Bu seralarda yürütülecek tarım faaliyetinin sürekliliği nasıl kontrol edilecektir?

9-      7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notunda “bu alanlarda hiçbir surette arazinin doğal yapısını bozacak şekilde hafriyat yapılamaz” denmektedir.  Oysa her parselde 10 ayrı sera yapmak isteği sebebi ile çok ciddi hafriyat yapılacaktır – yapılmaktadır. Bu durum, vaziyet planından da anlaşılmaktadır. O halde proje nasıl ruhsat almıştır? Ruhsatın ivedilikle iptal edilmesi gerekmektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi ruhsat yetkisinin Foça Belediyesinde olduğunu belirtmektedir ancak İzmir Büyükşehir Belediyesinin ilçe belediyelerinin yürüttüğü uygulamalarda denetleme yetkisinin ve sorumluluğunun olduğunun bir kez daha altını çizmekteyiz.

10-   Her parselde hangi gerekçeler sunularak 10 ayrı sera ve bu seralara hizmet eden 10 ayrı müştemilat yapılması talep edilmiş ve Foça Belediyesi hangi değerlendirmeler doğrultusunda bu gerekçeleri makul bularak ruhsat vermiştir? Tarımın verimliliği ve sürdürülebilirliği esas iken nasıl olur da daha fazla yapılaşmaya sebep olacak bir talep onaylanabilir? Her birim, arazi yapısı sebebi ile farklı kotlara oturmaktadır; görsellerde de görüleceği üzere her birim için arazide kot düzenlemesi ve istinat duvarları yapılmış, yapı bahçeleri doğal zemin doldurularak veya kazılarak tahrip edilmiştir. Bu durumda nasıl ruhsat verilmiştir? Söz konusu istinat duvarlarına ilişkin projeler belediyeye teslim edilmiş ve inşaat alanına dâhil edilmiş midir?

11-   Her seraya müştemilat yapılması talebi hangi gerekçelere dayandırılmıştır? Her müştemilatta banyo ve tuvalet birimleri yer almaktadır. Alan geneline hizmet edecek bir altyapı projesi iletilmiş midir? Bu altyapı %10 hesabına dâhil edilmiş midir? Foseptik çözümü var ise tarım arazisine etkisi değerlendirilmiş midir?

12-   Projelerde ekoturizm işleyişine dair öneriler tespit edilememiştir. Ekoturizm işlevinin uygulanıp uygulanmadığı nasıl denetlenecektir? Daha az sayıda kaldırılabilir strüktürle yapılabilecek seraların kalıcı strüktürle yapılmasının sebebi hangi tarımsal faaliyet senaryosuna dayandırılmaktadır? Bu işleyiş ileride nasıl denetlenecektir?

Sonuç olarak, düzenlenen plan notlarına dayandırılarak yapılmak istenen projenin tarımsal faaliyeti odağına alan, sürdürülebilir tarım politikalarını önemseyen ve mevzuata uygun bir proje olup olmadığı konusunda fazlası ile soru işaretleri bulunmaktadır. Tarım alanlarını yoğun yapılaşmaya açan bu uygulamaya ve plan notlarına ilişkin sorumlu olan Foça Belediyesini, İzmir Büyükşehir Belediyesini ve İl Tarım ve Orman Müdürlüğünü konuya ilişkin değerlendirmelerini gözden geçirmeye; iklim krizi ve küresel ısınmanın etkilerinin her geçen gün daha fazla hissedildiği, tarımda verimliliğin düştüğü, gıdaya ulaşmanın giderek zorlaştığı günümüzde, bu gerçekleri göz önüne alarak kararlarını yeniden değerlendirmeye davet ediyoruz.