Akademisyenler uyardı: Çeviri intihallerine dikkat!

İZMİR - İzmir Ekonomi Üniversitesi Mütercim Tercümanlık Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Şahin, çevirinin özveri isteyen bir süreç olduğunu, çevirmenin haklarının korunması açısından intihal unsuru taşıyan kitapların piyasadan kaldırılmasını amaçladıklarını ifade ederek, “İntihal unsuru içeren çevirilerin piyasadan kütüphanelerden, raflardan, evlerden kalkmasını amaçlıyoruz. İki yıllık  TÜBİTAK projesi olarak çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bu proje kapsamında klasik eserlerde yeniden çeviride intihal unsurlarını tespit ediyoruz.  Bunun için araştırmacı çeviri bilimcisi Sabri Gürses’in yanı sıra İEÜ Mütercim Tercümanlık Bölümü’nden Yrd. Doç. Dr. Derya Duman, ve Damla Kaleş’in yer aldığı bir ekip oluşturduk. Üniversite olarak çeviride intihal unsurlarına bilimsel bir yaklaşım getirmeye çalışıyoruz” dedi.

13 ÇEVİRİNİN 10’U ALINTI
İntihalleri deneysel verilerle ile ispatlama yöntemi araştırmasına girdiklerini aktaran Yrd. Doç. Dr. Şahin, çevirmenlerin haklarını arayabilmelerini sağlayacak bilimsel kanıt oluşturabilecek metotlar hakkında şunları söyledi:

“Robinson Crusoe, Madam Bovary ile Savaş ve Barış eserlerini inceledik. Bu eserleri sayfa sayfa elektronik ortama dökerek farklı çevirileri karşılaştırıyoruz. Nitel ve nicel olarak araştırma yapıyoruz. Bilgisayar yazılımı kullanıyoruz. Nitel analizde kodlama yöntemiyle farklı çevirileri benzerlik yönünden karşılaştırıyoruz. Nicel analizde de elektronik doküman karşılaştırma kullanarak istatistiksel veriler elde ediyoruz. Bir de yan metin analizi yapıyoruz. Üç veri toplamını karşılaştırarak intihale ilişkin deneysel veriler elde ediyoruz. Cümle bazında gidiyoruz. İfadeler ve özgün tercihler üzerinden kodlamalar yapıyoruz.  Cümleye ya da sözcüğe bağlı kalmadan makro düzeyde karşılaştırmalar yapabiliyoruz. Çevireler, bizi şaşkınlığa uğrattı. 13 farklı çevirisi yapılan Robinson Crusoe romanının sadece 2’sinde, Madam Bovary’nin 38 farklı Türkçe çevirisinden de sadece 5’inde özgünlük belirledik. Savaş ve Barış romanında çok sayıda intihal yapıldığı belirledik.”

Yrd. Doç. Dr. Şahin, intihalin her türlüsünün tehlikeli olduğunu, çevirmenlerin haklarını korumak istediklerini kaydetti.