Kapitalizmin sanayi devrimi evresinin sonuna yaklaşıyoruz. Endüstride dijitalleşme, yapay zeka, robotik üretim, küresel ilkim krizine karşı geliştirilen yeni ekonomik hamleler, metotlar ve makinelerin üretim bandında daha aktif tol oynayacağı bir dönem hızla yaklaşıyor.

Doğu-batı düzleminde sıkışan Türkiye, yeni dünya düzeni içerisinde kendi yolunu bulmaya çalışıyor. Sanayi devrimini pas geçen ve imparatorluk kaybeden Türkiye, bugün yeni bir sınavın eşiğinde…

İktisat Kongresi ise siyasi kutuplaşmanın derinden hissedildiği, hatta deprem felaketi olmasa iki ayrı kongrenin yapılacağı bir ortamda düzenlendi. Yaptığı katkıları bir kenara koyalım. Yani herkesin İktisat Kongresi kendine durumu…

Tam da bu tartışmaların göbeğinde toplanan İzmir İktisat Kongresi, yaklaşan seçimler öncesinde Millet İttifakı’nın hazırlanan ortak mutabakat metninin ekonomi bölümüne paralel olarak bir dizi kararlar almış oldu.

Adını koyalım: Bu toplantı ile ilk kongrenin toplanması arasında büyük uçurumlar var. Cumhuriyetin temelinin atıldığı bir ortamda kurucu bir özellik taşıyan kongre ile 100 yıl sonra yapılan kongre aynı nitelikte değildir. Bu kongre belirli bir siyasi anlayışın ekonomi üzerine geliştirdiği önermelerin, tartışmaların yapıldığı bir kongre... Eğer ki deprem olup erteleme olmasaydı hükümet kanadı da bir iktisat kongresi yapacaktı ve geliştirdikleri Türkiye Modeli'ni anlatacaklardı.

İktisat Kongresi’nden çıkan kararların ortak mutabakat metninde alınan kararlar ile uyumlu olması kadar da bu yüzden doğal bir şey görülmüyor. Bu ayrı bir konu…

KONGRE KARARLARI SİYASAL ALANA TAŞINABİLİR Mİ?
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İktisat Kongresi kararlarının uygulama yönünden kontrolünün yapılması amacıyla her yıl toplantı düzenleneceğini açıkladı. Bu konu önemlidir. Alınan kararlara ne kadar sadık kalınıp kalınmadığı, nelerinin uygulanıp uygulanmadığı konuları ele alınacak. Ya da yeni talepler ortaya çıkıp alınan kararlar kendi içerisinde revize edilebilecek. Yani burada İzmir Büyükşehir Belediyesi, kongrede alınan kararlarının kurumsal olarak takipçisi olmuş olacak.

Sonuç bildirgesinde yayımlanan kararların siyasi yaşamda uygulanmaya konulması da oldukça kritik… Bu doğrultuda olası bir iktidar değişikliği durumunda kararların uygulanması yönünde koşulların daha uygun olacağı görülüyor. Aksi durumda ise kararların uygulama yükü yine muhalefetin ve yerel yöneticilerin sırtında olacaktır.

KONGRE'DE ALINAN 35 SAATLİK ÇALIŞMA KARARININ UYGULANABİLİRLİĞİ VE TİS MASASI...
Büyükşehir Belediyesi’nde bir süredir İZELMAN ve İZENERJİ’de TİS görüşmeleri devam ediyor. İki şirketteki sözleşme görüşmelerinden henüz bir anlaşma sağlanabilmiş değil. Masada ücret konusunun yanı sıra sosyal haklar meselesinde de sıkı bir pazarlık yapıldığı görülüyor.

Belediyede haftalık çalışma saati ise 45 saat olarak belirlenmiş durumda… Sendika ise TİS görüşmelerinde hiç olmazsa çalışma saatinin en azından 40 saate indirilmesi konusunu taslak metinde masaya getirdi ve bastırıyor.

Diğer yandan ise İzmir İktisat Kongresi’nde oylama ile işçiler lehine alınmış bir karar var. Bu karar şöyle: Genel olarak haftalık çalışma süresi ücret kaybı olmadan 35 saati aşmayacaktır. Ancak ağır ve tehlikeli ise bu süre, haftada 25 saat olarak sınırlandırılacaktır. Haftada en az 2 gün ücretli izin hakkı verilecektir. (İşçi ve Çiftçilerin oy birliği, Sanayi, Tüccar ve Esnaf grubunun şerhiyle kabul edilmiştir)

Kongrede haftalık çalışma saatinin 35 saat, ağır ve tehlikeli işler için ise bunun 25 saate indirilmesi kararlaştırılmış durumda… Kongre’nin düzenleyicisi ve alınacak kararların da baş takipçisi olacak olan Büyükşehir Belediye Başkanı sayın Soyer’in TİS sürecinde vereceği sınavda yükümlülükleri daha ağırlaşmış durumda olduğu görülüyor. Bir yandan TİS görüşmeleri konusunda bir üst yapı olarak konumlanan SODEMSEN’in başkanlığı görevinde de bulunan Soyer için İktisat Kongresi’nde alınan kararları uygulama yolunda elinde mekanizmalar da bulunması bir avantaj olarak değerlendirilebilinir.

İZMİR ROL MODEL OLABİLİR
Kongre kararlarını uygulama yönünden iktidar değişimini beklemenin de bir gereği bulunmuyor. Elde birçok bakanlıktan daha büyük bir bütçesi olan Büyükşehir Belediyesi var ve SODEMSEN gibi ülke sathında kararları uygulamada kullanılabilecek bir aygıt da bulunuyor. Burada İktisat Kongresi’nin hayata geçirilen ilk kararı haftalık 35 saatlik iş günü olarak pekala olabilir. Bu konuda İzmir Büyükşehir Belediyesi, rol model olarak kendisini ön plana çıkarma şansı da bulabilir. Hatta böylesi bir karar insanca çalışacak ücret ve zaman mücadelesi veren işçiler için bir moral, iktidara hiç olmadığı kadar yakın olan muhalefete de atılacak güzel bir pas olabilir.

Burada işveren cephesinin şerhini unutmayalım. Nereden bakılırsa bakılsın 35 saatlik çalışma mevzusu başta sayın Soyer olmak üzere CHP için de bir sınav özelliği taşıyor. Buradaki “sınıfsal yaklaşım” kongre kararlarının uygulanabilirliği yönünden de turnusol özelliği taşıyacaktır.