“Eğer bir İstanbul Tarihi yazılacaksa, onu en iyi yapacak kişi Semavi Eyice üstadımızdır.” - İlber ORTAYLI

***

Değerli dostum Semavi Eyice, yurdumuzda Bizans araştırmalarını vukufla tanıtan, bu araştırmalara değerli katkılar yapan, özellikle İstanbul tarihi ve anıtları üzerinde değerli incelemeler yayınlayan, alanında memleketimizi hakkıyla temsil eden bir araştırıcı ve bilim adamıdır. - Halil İNALCIK

***

“Prof. Dr. Semavi Eyice başlı başına bir ansiklopedi gibidir. Eski tabirle ayaklı kütüphanedir. İstanbul ile ilgili ansiklopedilerde yazdığı maddeler görülürse hocanın kıymeti ve yeri dolmazlığı bir kere daha anlaşılır...” - Haluk DURSUN

***

Kitaplığımda kaç tane Semavi Eyice kitabı var bilmiyorum. Ama şu alıntıları yaptığım, “İstanbul’un Yaşayan Efsanesi” adlı çalışma Semavi Eyice’nin hayatı üzerinden Cumhuriyet’in ilk yıllarından bu zamana kadar geçen yakın tarihimizi “İstanbul” öznesi bağlamında anlatan eşsiz bir eser… Şimdiye kadar birçok çalışmaya imza atmış ve asırlık bir çınar gibi tarihe tanıklık eden Eyice’yi pazartesi gecesi kaybettik… Kitapta Eyice, Türkiye’nin ilmî, iktisadi, siyasi ve sosyal değişen yapısını anılarıyla birlikte anlatıyordu. Cumhuriyet’in ilk yıllarından bu yana birçok olaya şahitlik etmiş hayat hikâyesinde; Halide Edip’ten Ahmet Hamdi Tanpınar’a, Atatürk’ten İsmet İnönü’ye, Turgut Cansever’den Reşat Ekrem Koçu’ya, Zeki Velidî Togan’dan Sabri Ülgener’e kadar birçok tarihî kişiyi de yakından tanıma fırsatı elde edeceksiniz…

Bu kitaptan bir alıntı ile rahmet dileyelim Semavi Eyice hocamıza….

Semavi Eyice’nin ilk önemli buluşu Vordonisi Adasıdır. Marmara açıklarındaki adalarıyla meşhur güzel İstanbul’un aslında 1010 yılında meydana gelen büyük bir depremle suya gömülmüş onuncu bir adası daha var; Vordonisi.

Herkesin bildiği meşhur Büyükada, Kınalıada, Yassıada, Heybeliada, Sivriada, Burgazada, Sedefadası, Kaşıkadası ve Tavşanadası biliniyor ama Vordonisi hakkında fazla bir bilgi yok, sebebi ise geçmişinin çok eskiye dayanması.

1010 yılında oluşan büyük bir deprem Vordonisi’yi sular altında bırakmıştı. 1956 yılında Semavi Eyice tarafından keşfediliyor bu ada.. Eyice Hoca, “iki adacıktan oluştuğu belirtilen Vordonisi Bizans İmparatorluğu döneminde büyük bir manastır hizmeti veren bir adaydı. Konum olarak Anadolu Yakası’nda Dragos ile Küçükyalı arasında, Maltepe sahilinin 700 metre açığında suyun altında kalan Vordonisi, sayısız tarihi eseri içinde barındırıyor” demişti ilk raporunda...

Manastır Kayalıkları, Bostancı Çöken Ada ve Höreke; Vordonisi’ye verilen diğer isimler. Süreç içerisinde gerçekliğinin sorgulandığı Vordonisi Adası’nı Semavi Eyice, Fener Rum Patrikhanesi’nin MS 500 yılına ait İstanbul haritasını incelemesi sonucunda fark ediyor. 1956 yılında Semavi Eyice tarafından kayıtlara resmi olarak geçirildi.

“Prenses Adaları”ndan biri olarak tanımlanan Vordonisi Adası manastır görevi üstlenmekle birlikte bir dönem sürgünler için de kullanılmış. 1010 yılında büyük depremde adanın üzerinde yaşayan insanlarla birlikte suya gömülmesi çevre adalardaki yaşayan insanları da etkilemiş…

***

Semavi Hoca; Bizans Müziği konusunda da uzmandı… Onu da sonra anlatırım. O da ölümsüzler kervanına katıldı