Nedim ATİLLA
Bir gecede mi cahil kaldık?
9 Ağustos 2022 Salı

9 Ağustos tarihi ülkemizin uygar gelişiminde hayli önemli bir tarihtir Türkiye'de Arap alfabesi yerine Latin alfabesinin benimsendiği Harf Devrimi için ilk resmi adım 9 Ağustos 1928 günü atılmıştır.

9 Ağustos akşamüzeri Büyük Atatürk, yeni harfleri Cumhuriyet Halk Partisi'nin Gülhane'deki galasına katılanlara tanıttı. Sonraki süreçte yeni alfabe yasal olarak kabul edildi ve yaygınlaştırılmaya başlandı. Yaygın olarak kullanılan Gazi’nin kara tahta önündeki fotoğrafı da CHP’nin Gülhane’deki galasındandır.

Son zamanda Harf Devrimi düşmanları, “bir gecede milleti cahil bıraktılar” diye açıklamalar yapıyorlar. Bunu sözde entelektüellerden de duyunca araştırdım. Çok net: Arap harflerinin zor olması basitçe okur-yazar olmayı bile engelliyordu. Cumhuriyet kurulduğunda 12 milyonluk ülke nüfusunun ancak yüzde 10’u okur-yazardı. Bu oran kadınlarda yüzde 2’ye kadar geriliyordu. Dahası, modern dünyaya ait terimlerin Osmanlıca karşılığı üretilemediği için, birçok yabancı sözcük dilin bir parçası haline geliyordu.

Prof. İlber Ortaylı da son katıldığı bir yayında kahkahalarla “Türk harflerinin değişiminin ne kadar cehalet (!) getirdiği tartışılır” demiş ve eklemişti: 1935 sayımındaki okuma yazma oranına yüzde 20 civarında okur yazar rakamı yansıyor. İmparatorluk yıkıldığında ise cehalet oranı yüzde 90’dı. Yüzde 10’nun okur yazarlığını 1878 Meclisi’ndeki bir mebusun şu ifadesi ile tasvir mümkündür: “Köylerde kimse okuma yazma bilmez. Köyün imamı bile yazısını yazdıktan sonra mürekkebi kuruyunca yazdığını okuyamaz.”

İlber Hoca şöyle diyor: Üzerinde duralım; Latin harflerinin kabul edildiği ilk Müslüman devlet biz değiliz, Arnavutlar bu alanda öncüdür. İlk Türk devleti de değiliz; Azerbaycan Cumhuriyeti bu çevirimi Türkiye’den daha evvel kabul etmiştir. O tarihte “Azerbaycanca” diye bir kavram yoktu, dil Türkçeydi. Lügatların Türkçesi, Rusçası ile gramerin Türkçesi vardı. 1930’lu yıllara kadar Azerbaycan’da her şey Latin harfleriyle çıktı.

***

Ulusal kültürümüzün yitirilen değerlerinin canlandırılması, Türkiye Cumhuriyeti'nin çağdaş uygarlık düzeyinin üstüne çıkarılması için kapsamlı dönüşümler gerçekleştiren Atatürk, Türk Devrimi'nin başarıya ulaşması sürecinde dil ve harf konusuna özel önem vermiştir.

“Türkiye Cumhuriyeti'nin temeli kültürdür” diyen Atatürk, Dil Devrimi'yle Türkçemizi kendi öz değerlerine dayanan, evrensel kavram, sözcük ve terimleri karşılayan bir eğitim, bilim, kültür ve sanat dili durumuna getirmeyi hedeflemiştir.

1928 yılında gerçekleştirilen Harf Devrimi, Dil Devrimi'nin en önemli aşamalarından birini oluşturmaktadır. Türkçe'nin ses yapısına uygunluğu ve kolay öğrenilebileceği düşüncesiyle Latin harfleri kabul edilmiş ve uygulamaya konulmuştur. Yeni harflerin kullanılmaya başlanmasıyla, dildeki değişim ve özleştirme çabaları yaygınlaşmış, toplumun eğitim düzeyini yükseltmeye yönelik girişimlerin önü açılmıştır. Böylece, savaş alanında kazanılan Büyük Zafer'in ardından eğitim alanında da zafere ulaşılmıştır.

Bir gecede cahil kalmadığımız gibi bugün gelebildiğimiz her şeyi bu dil ve harf devrimine borçluyuz.

Yazdır   Önceki sayfa   Sayfa başına git  
YORUMLAR
Toplam 1 yorum var, 1 adet görüntüleniyor. Onay bekleyen yorum yok.

Küfür, hakaret içeren; dil, din, ırk ayrımı yapan; yasalara aykırı ifade ve beyanda bulunan ve tamamı büyük harflerle yazılan yorumlar yayınlanmayacaktır.
Neleri kabul ediyorum: IP adresimin kaydedileceğini, adli makamlarca istenmesi durumunda ip adresimin yetkililerle paylaşılacağını, yazılan yorumların sorumluluğunun tarafıma ait olduğunu, yazımın, yetkililerce, fikrim sorulmaksızın yayından kaldırılabileceğini bu siteye girdiğim andan itibaren kabul etmiş sayılırım.
 
Esin Kurt 15 Ağustos 2022 Pazartesi 00:58

Okur yazar olmamizin da ilk günü.....Tesekkurlerler.

Yorumu oyla      3      4  
FACEBOOK YORUM
Yorumlarınızı Facebook hesabınız üzerinden yapın hemen onaylansın...
Çağdaş ÖZGÜN
Çağdaş ÖZGÜN
Rilke’den sanat ve yaşam üzerine düşünceler
Ender ALDANMAZ
Ender ALDANMAZ
Vali Bey neden ‘yıkamam’ dedi?
Mehmet KARABEL
Mehmet KARABEL
‘Keşke idam olsaydı’ diyenler haklı mı?
Dr. Berna BRIDGE
Dr. Berna BRIDGE
Birkaç gün önce Çin
Nedim ATİLLA
Nedim ATİLLA
'Pişman olmuş adama Nobel verdiler!'
Dr. Hakan TARTAN
Dr. Hakan TARTAN
‘Gönülsüz bekarlar’ için bakanlar devreye!
Engin ÖNEN
Engin ÖNEN
İmamoğlu yalnız mı bırakılıyor?
Tayfun MARO
Tayfun MARO
Atatürk’ten rövanşı alacaklar da…
Neşe ÖNEN
Neşe ÖNEN
Dün ve Bugün Türkiye (10) 'Bak Postacı Geliyor'
Serdar DEĞİRMENCİ
Serdar DEĞİRMENCİ
Sonbahar
ÇOK OKUNANLAR
ÇOK YORUMLANANLAR
FACEBOOK'TA EGE'DE SON SÖZ
GAZETE EGE'DE SONSÖZ
KünyeKünye İletişimİletişim FacebookFacebook TwitterTwitter Google+Google+ RSSRSS Sitene EkleSitene Ekle Günün HaberleriGünün Haberleri
Maxiva