Artık klasikleşmiş olan “yılın en”leri ayına girmiş bulunmaktayız. Malum, aslında her gün dünya güneşin etrafında 365 gün 6 saat dönmüş olsa da biz sadece birine çentik atıyoruz. İşte o gün yaklaştığında da herkes kendi meşrebine göre yılın son değerlendirmelerini yapıyor.

Sosyal medyada son günlerin favori akımı 2021’de en çok dinlenen şarkı listeleri. Bu listeyi çıkarabildiğiniz müzik dinleme uygulamalarını kullanıyorsanız son 1 yılınızın müzikal fotoğrafını çekmeniz mümkün oluyor. Doğrusunu isterseniz ben yıllardır pek değişmeyen müzik tercihim dışındaki herkesten gizlediğim inceliksiz zevklerimi ortaya saçmayı hiç düşünmediğimden bu akımın dışında kaldım. Ne de olsa herkesin belgesel seyrettiği bir coğrafyada yaşıyoruz, öyle değil mi?

Yılın Kelimesi seçimleri de enler listesinin popülerinden biri. Her yıl bu dönemde farklı organizasyonlar ve sözlükler magazin jargonuyla o yıla damgasını vuran sözcüğü seçiyorlar. Bu seçimi de kelimenin kullanımının ne kadar arttığı, o yıl için ne kadar etkili olduğu, ne kadar aratıldığı gibi kriterleri göz önüne alarak yapıyorlar.

Kimi zaman zirveye yeni türetilmiş bir sözcük oturuyor. Özellikle teknolojinin inanılmaz bir hızla gelişmesi, internet ve sosyal medya kullanımın artmasıyla yepyeni bir kelime tüm yılı işgal edebiliyor (Mesela 2013 Oxford şampiyonu: selfie). Dil hayatla beraber değişen, sokaktan beslenen, gürül gürül çağlayan bir nehir. Zamanın artık daha hızlı aktığı bu dönemde dil belki de daha önce hiç olmadığı bir hızda değişiyor.

Kimi zaman ise eskiden beri kullanımı olan bir sözcük –bu yıl olduğu gibi- Yılın Kelimesi unvanını alıyor. En popüler sözlüklerden Oxford“Aşı”yıbu yılın kelimesi olarak seçtiğini açıkladı. Küresel anlamda insan hayatını, ilişkilerini, davranışlarını, çalışma şekillerini kökten değiştiren bir salgında çare olarak beklediğimiz aşının seçimi haksız olmayabilir. Yine de artık pandemiden başka şeyler düşünmek, konuşmak isteyen şahsımda bu tercih biraz hayal kırıklığı yarattı (bence şahsımyılın kelimesi adayı olabilir). Elbette Oxford büyük bir kurumdur ama nihayetinde 2015’de gülerken gözlerinden yaş gelen emojiyi yılın sözcüğü seçen bir ekibi çok da fazla dikkate almayayım diyordum ki popüler olan başka bir sözlüğün Merriam-Webster’ın da Aşı kelimesini seçtiğini öğrendim. Merriam-Webster bu tercihe sebep olarak kelimenin geçen yıla oranla %601 daha fazla arandığını, yıl boyunca konuşulduğunu ve tıptan çok daha fazlası olduğunu göstermiş.

Bir tane bile başka kelime yok mu diye araştırmaya devam ettim ve ünlü CollinsSözlüğünün tercihinin NFT olduğunu gördüm. NFT, kripto ve metaverse gibi aday kelimeleri geride bırakarak birinci olmuş. Anlaşılan pandemi etkisini geride bırakmaya karar veren Collins bu yıl giderek yaygınlaşan uygulama veya araçları öne çıkarmış. NFT, kripto ve metaverse üzerine bu köşede daha önce yazılar yazmış olduğum için bugün sadece NFT açıklamasıyla yetineceğim. NFT (Non-fungibletoken) Türkçeye değiştirilemez jeton olarak çevrilebilen ve dijital bir ürünün benzersizliğini ifade eden bir kavram. Özellikle dijital ortamda yaratılan ürünlerin metalaştırılmasında kullanılıyor ve alım-satım işlemlerinde sahiplik durumunu göstermesi açısından önem kazanıyor. NFT dünyası 2021’de oldukça popülerleşen, dijital resim-yazı-müzikvsdışında yazılan bir tweetin bile ürün haline getirilebildiğiilginç bir dünya. NFT alım-satım hacmi gittikçe artarken bir yandan da kripto varlıkların üretiminde harcanan enerjinin çevresel etkileri tartışılıyor ve NFT kullanımı bu açıdan eleştiriliyor. NFT’nin parladığı hızla demode olması ihtimalini hiç göz ardı etmiyorum. Ne de olsa tarih o yıldan sonra bir daha hiç kullanılmayan yılın kelimeleri ile dolu (Bknz–2017 Oxford şampiyonu youthquake – gençlik sarsıntısı)

Bir başka dev Cambridge ise yılın kelimesi olarak Sabır, Azim anlamlarına gelen Perseverance sözcüğünü seçmiş. Yılın kelimesi ne demek, dozu günbegün artan zorluklar karşısında hayatımızın özeti desek de olur buna. Kuşkusuz bu sözlerimCambridge’in seçim kriterini yansıtmıyor. Anadili İngilizce olmayan öğrencilerin çok da sık kullanmadığı ve 2021 öncesinde sözlükte görünür düzeyde aratılmadığı bu kelime Mars’a araçinişinden sonra sıklıkla aranır olmuş. Ne kadar zor hayatlar var görüyorsunuz.

Yılın Kelimesi için ülkemiz şartlarında yapılacak bir seçimin sonuçlarını merak etmemek mümkün değil. Böyle bir seçim yapılması durumunda benim 2021 adaylarım arasında kur, dolar, asgari ücret, yoksulluk gibi kelimeler kesinlikle yer alır. Hayatın geneline baktığımda ise mücadele, direnç, umut, dayanışma, neşe gibi sözcükler listenin başını zorlar. Sizin kelimeleriniz hangileri?