İtalyalı gazeteci arkadaşım ElizaTurridi’ye yerel seçimleri değerlendirdim. Pazartesi günkü yazımda dile getirdiklerimin yanı sıra söylediklerimi sizinle de paylaşmak istiyorum:

Türkiye 31 Mart yerel seçimleri öncesi ikilem statüko ile değişim arasındaydı. Bu dilemma son dönemdeki Türk siyasetinde benzeri görülmemiş bir değişime işaret ediyordu aslında ve bu da gerçekleşti. Bu seçim sonuçları çok önemli bir değişimin ve vatandaşları arasında ülkenin siyasi gidişatını yeniden tanımlayabilecek dönüşüm arzusunun arttığının sinyalini veriyor.

Türkiye sosyolojisine bakarak bu durum şöyle açıklanabilir: Seçim sonuçları sadece ülke çapında 29 kentte idari değişikliklere yol açılması olarak anlaşılmamalı. Bu sonuçlar yerel güç dinamiklerinde önemli bir değişikliğe de işaret ediyor… CHP’nin zaferini tarihi kılan şeyde, nüfuzunun geleneksel kentsel kalelerinin ötesine, uzun süredir iktidardaki AKP’nin kalesi olarak kabul edilen bölgelere kadar yayılması…

Erdoğan’ın partisi, bölgedeki birçok ili kaybetmesine rağmen, Orta Anadolu’daki tarihi kalelerinde gücünü korudu ve Şubat 2023’teki çifte depremden etkilenen güneydoğu bölgelerinde, özellikle de Kahramanmaraş ve Gaziantep’in güneydoğusu olmak üzere başarılar elde etti.

Peki ne oldu da 10 ayda bu kadar çok şey değişti. 10 ay önce zafer kazanan Ak Parti 10 ay sonra neden yenildi?

Bu sonucu şöyle yorumlamak olası: 10 ay önce Erdoğan’ı destekleyen siyasi güçlerin artık yanında olmamalarıdır mesele. Bu 31 Mart sonuçlarının sağ muhafazakâr kesimde de önemli bir değişime işaret ediyor. Siyasal İslam’ın giderek yükselen gücü Yeniden Refah Partisi (YRP) ve artık genel başkanının da söz dinletemediği Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) tabanı bu kez AKP’den uzak durdu. Bu seçimde AKP’nin din ve milliyetçilik konusunda fazla hoşgörülü davrandığını düşünenler YRP ve MHP’ye yöneldi. Ya da oy kullanmaya gitmedi. Bu arada tüm politikalarını yabancı düşmanlığı üzerine kurgulamış olan Ümit Özdağ ve arkadaşları da MHP ve AKP’den oy devşirenler arasındaydı.

Pazartesi günkü yazımda tepkilerini dile getirdiğim emeklilerin de durumu da yenilgide rol oynadı. Bu mesele kısaca “tencere ekonomisi” olarak niteleniyor ülkemizde…

Ekonomik nedenlerden dolayı AKP’ye desteğini yenilemeyenler ise CHP’ye yöneldi. Sağ-muhafazakâr kamp içindeki bu sapmalardan yararlanan CHP, ilk kez Bursa Afyon, Adıyaman gibi belediyelerde beklenmedik sonuçlar aldı. AKP için bunun esas nedeni kötü ekonomik performans ve adayların yanlış seçimi de olsa, bu değişim muhafazakâr bölgelerde bile muhalefetin destek tabanının genişlediğinin sinyalini veriyor bence…

Liderliğini ve meşruiyetini her zaman sandık üzerinden inşa ettiğini söyleyen Sayın Cumhurbaşkanı’nın partisinin MYK toplantısındaki şu sözleri aslında her şeyin özeti gibi: “Açık söylüyorum, şahsım dahil bu masanın etrafında oturan hiçbir arkadaşım 31 Mart seçim sonuçlarının sorumluluğundan kaçamaz!”

Burada unutulmaması gereken bir söz daha var. Kayıt düşmek adına yineleyelim…

Yeniden seçilen İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun konuşmasına “Zaferimizi kutlarken dünyaya bir mesaj veriyoruz: Demokrasinin gerilemesi sona erdi” diyerek başlaması tesadüf değil.

Evet CHP’nin tarihi zaferi, ekonomik tatminsizlik, liderliğin yenilenmesi ve yönetişim kaygılarının seçmenlerin geniş bir bölümünü muhalefete yöneltmesiyle siyasi dinamiklerde bir değişime işaret ediyor. Bu, ciddi düşük katılıma rağmen Türkiye’nin güçlü bir demokratik direnç sergilediğini, vatandaşları için oy vermenin önemini ve liderlerinin gerçek bir halk konsensüsü elde etme ihtiyacını teyit ettiğini vurguluyor.

Pazar günkü seçimler Türkiye’deki muhalefet açısından eşi benzeri görülmemiş bir sonuç anlamına gelse de, seçim sonrası sürecin hiç de kolay olmayacağı kuşkusuz.

Erdoğan ve partisi 2028 yılına kadar görevde… Muhalefetin o tarihe kadar iki ana noktaya odaklanması gerekiyor. Birincisi, yıllardır Türk seçmenini karakterize eden geleneksel laik-muhafazakar ayrımı arasında köprü kurmayı amaçlayan kutuplaşmayı azaltan bir söylemi ilerletmek. İkincisi, seçmenlerin ekonomi ve işsizlik gibi en acil konularını ele alacak, geleneksel kimlik ve dini ayrımların ötesinde çapraz destek kazanabilecek uzun vadeli bir plan hazırlamak.

Ve en önemli sorun: Sınırlı siyasi manevra kabiliyeti ile artan sorumluluklar arasında sıkışıp kalan muhalefetin, seçmenlerin 31 Mart’ta duyduğu güveni etkili bir şekilde yönetip yönetemeyeceği..

Bu soru uzun süre geçerliliğini koruyacak.