Geçtiğimiz gün neşrettiğimiz “Çöp sorununu nasıl çözeriz?” adlı köşe yazımıza İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Cemil Tugay Beyefendi’den bir karşılık geldi.
Sayın Tugay, “…kentimizin gündeminde olan katı atık sorununun çözümü için değerli görüşlerinizi paylaşmışsınız. Çevreye zarar vermeyen, dünyada da örnekleri olan bölgesel tesisler kurulması, atıkların geri dönüşümü, kamu özel iştiraki ile yerinde dönüştürme, yerinde çözüm tespitleriniz son derece olumlu ve yerindedir” diye başladığı sözlerine, konu ile ilgili hazırlattığı tafsilatlı bilgi notuyla sürdürmüş…
Nazik davranışı ve dahi kapsamlı bilgiler için çok teşekkürler ediyorum…
Konu yegâne sevgilimiz İzmir ve İzmirliler olunca; hele hele mesele “Kurtarılması Bir Millet İçin Ülkü Olan Şehir, İzmir” olunca birlik olmak bizim için son derece manalı oluyor.
Bu mana çerçevesinde, aslında hepimizi ilgilendiren “çöp-katı atık sorunu”na bir an evvel el birliği ile çare bulmak zorundayız.
Geçmişte yapılan ihmalleri ve eksiklikleri dile getirmek derdimizi çözmediği gibi gerginlikten de öteye geçmiyor.
“Terörsüz Türkiye” hedefimize yürürken neden İzmir sorunlu ve gergin bir şehir olsun ki?
İşte noktasına ve virgülüne dokunmadan Sayın Tugay’dan gelen açıklamayı sizlerle paylaşıyorum…
Elbette köşemiz aynı kaygılarla herkese açık…
Sayın Cumhur Bulut
Ege'de Sonsöz Köşe Yazarı
Bugün yayımlanan “Çöp Sorununu Nasıl Çözeriz?” başlıklı yazınızda kentimizin gündeminde olan katı atık sorununun çözümü için değerli görüşlerinizi paylaşmışsınız. Çevreye zarar vermeyen, dünyada da örnekleri olan bölgesel tesisler kurulması, atıkların geri dönüşümü, kamu özel iştiraki ile yerinde dönüştürme, yerinde çözüm tespitleriniz son derece olumlu ve yerindedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak uzun yıllardır kentin evsel katı atık sorununu çözmek amacıyla yaptığımız planlamalar ve çalışmalar da bu yöndedir.
Bu konuda yaptığımız çalışmaları sizinle paylaşmak isteriz.
4 bölgede atık yönetimi
İlimizde oluşan evsel atıkların yönetimi 5216 Sayılı yasa kapsamında hazırlanarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca yapılan incelemenin ardından Mart 2019’da uygulamaya alınan "İzmir İli Entegre Atık Yönetim Planı" kapsamında planlanmıştır. Dört bölgede, entegre atık yönetim tesisleri ile kentin temel ihtiyaçlarına cevap verilmesi hedeflenmiştir.
Harmandalı'ya atık kabulü durduruldu
Harmandalı Düzenli Atık Depolama ve Enerji Üretim Tesisi özellikle metropol bölgede oluşan evsel atıkların yönetimi için 1992 yılından bu yana tek adres olma özelliğini taşıdı. 30 Ekim 2020 depremi ve aynı dönemde gerçekleşen yoğun yağışların tetiklediği heyelan nedeniyle tesisin bulunduğu tüm bölge ile birlikte çöp depolama sahası da risk altına girdi. Heyelanın olası etkilerinin izlenmesi, verilerin değerlendirilmesi ve yapılacakların belirlenmesi amacı ile kurumumuzca çeşitli bilimsel çalışmalar yaptırıldı. Ancak gelinen süreçte yaşanan hukuki gelişmeler sonucunda Danıştay 4. Dairesi'nin aldığı karar doğrultusunda Harmandalı II. Sınıf Düzenli Depolama Tesisi''ne atık kabulü durduruldu.
2 yeni modern tesis
İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından planlanan bölgesel tesislerden ilki Güney-1 (Ödemiş) 2021 yılında hizmete alındı. Bu tesisimiz kentin güneydoğu bölgesindeki yedi ilçeden (Ödemiş, Beydağ, Bayındır, Tire, Selçuk, Torbalı ve Kiraz) çıkan evsel katı atıkların yönetimini sağlamaktadır.
İkinci bölgesel tesis 2022 yılında faaliyete başlayan Kuzey (Bergama) Entegre Katı Atık Yönetim Tesisi'dir. Tesiste Bergama, Foça, Kınık, Dikili ve Aliağa ilçelerinden çıkan evsel atıklar bertaraf edilmektedir. Hâlihazırda genişleme ve kapasite artışı çalışmaları yürütülmektedir.
3. bölgesel tesisin ÇED süreci devam ediyor
Üçüncü bölgesel tesisimiz ise Menderes – Gölova’da kurulması planlanan Güney-2 Entegre Atık Yönetim Tesisi'dir. Bu tesisin kapasitesi, maliyeti, uygulanacak teknolojileri, sahanın seçilme yeri, özellikleri, yerleşim yerlerine mesafesi ve yerleşim yerlerinin niteliklerini içeren Fizibilite Raporu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca 28.05.2020 tarih ve 107285 sayılı yazıları ile “teknik bütünlük açısından uygun” bulunmuştur. Ancak yer seçimi aşamasındaki olumlu kurum görüşlerine rağmen ÇED sürecinde bazı kurum görüşleri değişmiş bu nedenle ÇED süreci aşamasında süre uzatımına gidilmiştir.
2005 yılından bu yana çalışmalar sürüyor
Her ne kadar atık yönetim planı Mart 2019 tarihli olsa da, 5216 ve ardından 6360 Sayılı yasalar ile belediyemiz yetki alanlarının genişlemesi sonrasında, kentin nüfus artışı da göz önünde bulundurularak il genelinde bölgesel atık tesisleri kurulması yönünde çalışmalar, (yer seçimi, Mahalli Çevre Kurulu Kararları, imar planı çalışmaları, fizibilite ve ÇED onayları, tahsis süreçleri) 2005 yılından bu yana sürmektedir.
19 alan için tahsis süreci başlatıldı ancak...
2011 yılından bu yana 19 atık bertaraf tesisi kurulabilecek alan için tahsis süreci başlatılmış ancak farklı kurumların hatta zaman içinde değişen görüşleri nedeniyle kentimiz için önemli olan atık tesis projeleri hayata geçirilememiştir. Kentin en az 5 farklı konumunda katı atık bertaraf tesisine ihtiyaç duyulmaktadır. Geri dönüştürülebilir atıkları ayrıştırdığımız, organik atıkları kompost dönüştürdüğümüz, kalan çöpü de yakarak bertaraf ettiğimiz modern tesisleri hayata geçirmek istiyoruz. Menderes, Yamanlar, Çaltı bölgelerinde olabilir. Ancak gerekli izinlerin verilmeyişi ve engeller nedeniyle, süreç uzamakta, tesisler hayata geçirilememektedir. Menderes’e veya başka bir ilçemize katı atık bertaraf tesisi yapma önerisi “kötülük” olarak algılanmaktadır. Tüm ilçelerimiz bizim için değerli ve özeldir. Kuracağımız tesisler çevreye zarar vermeyen, modern, her türlü önlemi alınmış tesisler olacaktır.
Yamanlar'da yeniden ÇED süreci başlatılması lazım
İktidar kanadı tarafından Yamanlar'da atık bertaraf tesisi yapılabileceği, izin sürecinin tamamlandığı belirtilmiştir.Yamanlar ile ilgili ÇED süreci 2016’da tamamlanmıştır ve süresi 7 yıldır. 2023 yılında bu süre dolduğu için ÇED sürecinin yeniden başlatılması gerekmektedir. Kısaca Yamanlar’a bir çöp tesisi yapılması süreci tamamlanmış bir süreç değildir. Ayrıca DSİ raporuna göre bir tesis kurulması halinde Yamanlar bölgesindeki yeraltı su rezervlerinde kirlenme tehlikesi yaşanabileceği belirtilmiştir. Önlem için rezervlerin boşaltılması ve oradaki suyun belli bir seviyenin altında tutulması gerekmektedir. Ayrıca özel mülkiyetlerin kamulaştırılması da gerekmektedir.
Dönüşüm evde başlar
Sizin de yazınızda belirttiğiniz gibi halkın katılımıyla evde dönüşüm konusunu çok önemsiyoruz. Bu nedenle Avrupa ülkelerinin öncülük ettiği kapıdan kapıya atık toplama projesini kentimizde hayata geçirdik. Pilot olarak 6 ilçe 9 mahallede başttığımız “Dönüşüme Evde Başla” projesine Bayraklı Manavkuyu'nun ardından Karşıyaka Mavişehir ile Alsancak mahallelerini de ekledik. Proje bugün itibariyle 7 ilçe ve 12 mahallede devam ediyor.
Ekonomiye kazandırılıyor
Görevli personelin haftalık olarak hanelerden topladığı atık poşetlerinin üzerinde bir QR kod yer alıyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden İzmir İnovasyon ve Teknoloji AŞ tarafından geliştirilen uygulama sayesinde oluşturulan veri tabanında hanelerin bilgileri kayıt altına alınıyor. Böylece toplama yapılan haneler ve atık poşetleri eşleştiriliyor. Toplanan poşetlerde yer alan ambalaj atıkları İzDönüşüm Fabrikası’nda türüne göre ayrıştırılarak ekonomiye kazandırılıyor. Atık poşetlerine yalnızca ambalaj atıklarının atılması gerekiyor. Belediye tarafından dağıtılan poşetlere organik atık atanlar cezai yaptırıma tabi tutuluyor.
Neler dönüştürülemiyor?
Dağıtılan mavi renkli poşetlere kağıt, karton, defter, kitap, gazete, dergi, pet şişe, teneke kutu, temizlik ambalajı, plastik, poşet, metal ve cam şişe ile kavanozlar atılabiliyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi yetkilileri yurttaşları karton bardak, kağıt havlu, mendil ve peçete, pipet, porselen eşya, izmarit, sakız, bebek bezi, strafor köpük, yapışkan bant, yağlı kağıt, pişirme kağıdı, diş macunu tüpü, tek kullanımlık çatal, bıçak, tabak, paketleme köpüğü atılmaması konusunda ise uyarıyor.
Çözümün parçası olalım
Özetle bölgesel olarak kurulması planlanan tesisler için yer arayışı devam etmektedir. Mevcut tesislerimizde kapasite artışına giderek kentimizde günlük ortaya çıkan 5 bin 500 tonluk evsel atığın bertarafını sağlamaktayız. Çöp konusu aynı zamanda bir çevre ve sağlık sorunudur. Şehrin çöpü üzerine siyaset üretmek yerine İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmakta olan çalışmalara ilgili kamu kurumları tarafından da destek verilmesi, yeni tesisler için eksik kurum görüşlerinin tamamlanarak ivedilikle tesislerin faaliyete geçmesi kentimiz için büyük önem taşımaktadır. Çözümün parçası olmaya, daha sağlıklı bir kentte yaşamak için herkesi bu sürece katkı vermeye davet ediyoruz.
Bilgilerinize sunar, iyi çalışmalar dileriz.