Ozan EKİZ / EGEDESONSÖZ – İzmirli gazeteci Suad Yurdkoru’nun 1933’teki Moskova gezisi sonrası kaleme aldığı Moskova’da bulunan Gorki Parkı’ndan dönemin Belediye Başkanı Dr. Behçet Uz’a bahseder. Uz, daha sonrasında kendisi bizzat Moskova’ya giderek Gorki Parkı’nı yerinde görür. Gorki Parkı’nın bir benzerini İzmir’e inşa ettirmek isteyen Uz, Sovyet mimarlar ile bir araya gelir ve bugünkü Kültürpark planlarını çizip hayata koyarlar.
Gorki Parkı’nda bulunan Paraşüt Kulesi ise bir benzeri ile Türk Hava Kurumu (THK) yetkilileri ile beraber biri Ankara’da biri İzmir’de inşa edilir. Ankara ve İzmir’de bulunan ikiz paraşüt kuleleri her iki kentin de hem tarihi hem de kent belleği açısından önemli yer tutar.
1937 yılında İzmir’de inşa edilen Paraşüt Kulesi 2020 İzmir Depremi’nde aldığı hasarın ardından kapatıldı ve o günden sonra açılmadı.
Son olarak İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde alınan kararla birlikte bölgenin imar planları yeniden ele alındı ve Kültürpark’a ilişkin dosya incelenmesi üzerine Koruma Bölge Kurulu’na gönderildi.
KAHRAMAN: TUNÇ SOYER ZAMANINDA YIKMAK İSTEDİLER
Yıllardır atıl kalan kule hakkında Yüksek Mimar İlker Kahraman, “Önceki dönem Belediye Başkanı Tunç Soyer zamanında yıkmak istediler. Belediyenin raporunda gövdedeki betonun kötü durumda olduğu iddia edildi. Çıkışı daha sonraki süreçte yasakladılar. Kule için bir çözüm bulmaları lazım; birebir aynısını yapmaları lazım ya da güçlendirmeleri lazım” dedi.
‘KULE KENT PLANLARI İLE UYUMLU BİR KULEDİR, KESİNLİKLE KORUNMASI GEREKİR’
Kahraman, kulenin kent planı açısından da önemine değinerek, “Kent belleği açısından çok önemli bir eser. Planda tam önündeki Montrö’den gelen yol Paraşüt Kulesi’ni hizzalar. Kent planları ile uyumlu bir kuledir. Kentsel hafıza açısından ayrıca bir önemi var. Kesinlikle korunması gereken bir kültür varlığı” ifadelerini kullandı.
SAĞLAM: YIKMA KARARINA KORUMA KURULU KARŞI ÇIKTI
Kültürpark Platformu Üyesi Yasemin Sağlam ise kulenin önemine değinerek, “Şu anda orası kötü bir vaziyette. Güçlendirilerek çok rahat toparlanabilecek durumda. Deprem sonrasında belediye yönetimi buranın güçlendirme yerine yıkılarak aynısını yapma kararı aldı ve çok yanlış bir karardı. Bu karar Koruma Kurulu’ndan geçmedi ve güçlendirilmesine dair uyarılar geldi. O günden bu yana yapılacaklar arasında var ama bir türlü el atılmıyor” dedi.
THK: BELEDİYE İLE GÖRÜŞMELERİMİZ SÜRÜYOR
Türk Hava Kurumu genel merkez yetkilileri konuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Büyükşehir Belediyesi ile görüşmelerin sürdüğünü belirten yetkililer, “İzmir’de kulenin bulunduğu yerde belediyenin çok kapsamlı, yapıldığı zaman güzel olacağına inandığımız bir düzenlemesi var. Bu çalışma kapsamında İzmir Büyükşehir Belediyesi bizden birtakım bilgiler istedi. Burayı tekrar kullanmak istiyor musunuz dediler ve faal bir hale getirmek istediğimizi belirttik. Büyükşehir Belediyesi bu anlamda çalışmasını sürdürüyor. Arkadaşlarımızın belediye ile zaman zaman yaptığı temaslarda da burası ile ilgili birtakım çalışmaları öğrendik. Bunlar bir anda olabilecek şeyler değil” dedi.
‘2026 YILI İÇİNDE ÇALIŞMALAR BİTERSE HEMEN FAAL ETMEYİ DÜŞÜNÜYORUZ’
Raporların ve görüşmelerin olumlu ilerlemesi halinde kulenin açılış tarihine dair detayları aktaran yetkililer, “Paraşüt Kulesi’nin 2026 yılı içerisinde çalışmaları biterse hemen faal etmeyi düşünüyoruz. Şu anda paraşütle ilgili faaliyetleri Selçuk Efes Havaalanı’nda yürütüyoruz. Kuleyle ilgili hedefimiz ortaokul, lise çağındaki çocukların paraşütü tanımaları ve halk içerisinde bir sosyal faaliyet olarak değerlendirilmesini planlıyoruz. Bütün bunlar bahsettiğimiz düzenlemeler ve ardından kulenin güvenlik prosedürlerini yerine getirilmesine bağlı. Paraşüt kulelerindeki güvenlik prosedürlerinde temel nokta var; oradaki aletlerin güvencesi. Biz bunu organize edip burada insanların kullanacağı hale hazırlamaya çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.
‘ELİMİZE HENÜZ GÜÇLENDİRMEYLE İLGİLİ BİR RAPOR GEÇMEDİ’
Kulenin güçlendirme sürecine dair bilgileri aktaran yetkililer, “Orayı yıkıp yeniden yapmak doğru değil. Burayı güçlendirmek de masraflı. Bu tür yerlerin tarihi assetleri var. Ankara’daki kule bir tarihi eser hükmünde. Bu tür yerlerin genel olarak dayanıklılıklarına bakıyoruz. Bahsettiğimiz güvenlik prosedürleri içerisinde tesis güvenliği de var. Bizim elimize henüz bir rapor geçmedi. Raporda ‘burası güçlendirme ile yine de olmaz’ hükmü varsa biz burayı muhafaza eder kültür varlığı olarak sürdürürüz ve kullanılmak üzere bir benzerini yaparız. Bize şu ana kadar intikal eden bilgiler sadece basit çatlaklar olduğu. Detaylı mühendislik incelemesinin ardından bir rapor gelirse ona göre adım atarız. Ayakta kalması toplum sağlığı açısından bir risk barındırırsa zaruret halinde yıkarız. Biz burayı kullanarak koruma taraftarıyız” dedi.
‘THK MADDİ OLARAK ZOR DURUMDA DA OLSA YAŞATMAK İÇİN ELİMİZDEN GELENİ YAPARIZ’
Yetkililer son olarak kulenin güçlendirilerek devam etmesi için ellerinden geleni yapacaklarını belirterek, şunları söyledi:
Biz de bu konuda ehliyet sahibi kişilerle görüşüyoruz. En önemli sonuç mühendislik raporları olacak. Raporlar sonucunda güçlendirme ile kullanılabilir derlerse biz orayı güçlendirme taraftarıyız. Ümit ediyorum raporlar düzgün bir şekilde çıkar ve valilik, belediye, sivil toplum kuruluşları olarak hep beraber kullanıma sunarız ve büyük keyif alırız. Şahsi kanaatimiz bu tür yapılar çok dirençli ve mukavemeti yüksek şekilde yapılıyor. Belki sadece dış cephesini nosyonuna uygun bir şekilde düzenleyip kullanabiliriz diye ümit ediyorum. Türk Hava Kurumu her ne kadar maddi açıdan zor durumda da olsa tarihi assetlerimizi yaşatmak için ne gerekiyorsa bunu yapmaktan imtina etmeyiz, bir şekilde bir kaynak buluruz. En kötü ihtimal İzmir’de bir seferberlik yapar ve kulemizi ayağa kaldırırız. Hazır hale getirmek için çabalarımız bütün paydaş kurumlarla beraber devam ediyor.