Siyaset Profesörü Tosun: İzmir’de Millet İttifakı daha başarılı gözüküyor ama…

EGEDESONSÖZ- Ege Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tanju Tosun, SonsözTV’de Aslı Eren’in sorularını yanıtladı ve yerel seçim sonuçlarına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

“OLUŞAN BLOKLAR ARASINDA GEÇİŞLER OLDU”
31 Mart yerel seçimlerinde sandıktan çıkan sonuçlara dair derin mesajlar yerine bir takım seçmen tepkileri üzerinden değerlendirilmede bulunulması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Tanju Tosun,“Genel olarak 24 Haziran seçimlerindeki Millet İttifakının sonuçlarına baktığımızda çok fazla değişim yok. İstanbul, Ankara, Adana, Mersin gibi illerde seçmenin yapmış olduğu tercihler seçime damgasını vurdu.Resmi bir ittifak yoktu ama gayri resmi seçmen ittifakına baktığımızda sandıkta bunu görüyoruz. Bu neden böyle gerçekleşti ve resmi ittifak olmamasına rağmen seçmen sandıkta parti yönetimlerinin istediğini yaptı? Gelinen süreç seçmeni oluşan blokta tutmuştur. İdeolojik kimlikler bağlamında bakıldığında yüzde 35-65 gibi bir dağılım var. Bunu ittifaklar olarak da görebiliyoruz. Türkiye’de oluşan bloklar donmuş durumda, yani kıpırdama yok seçmenler arasında ancak Adana, Antalya gibi illerde bu donma söz konusu olmadı ve bir geçiş yaşandı seçmenler arasında. Bu Türkiye’deki seçimler açısından yeni bir durum oldu” dedi.

“İMAMOĞLU’NUN TERCİH EDİLME SEBEBİ…”
İstanbul seçim sonuçlarını değerlendiren Prof. Dr. Tosun, “İstanbul’da geçersiz oyların yeniden sayılması sonucunda sonuç ne olursa olsun, İmamoğlu’nun İstanbul’da normal koşullarda kazanma olasılığı vardı ama kolay değildi. İmamoğlu örneğinde 2 faktör var, biri aday gösterilme sürecinin ardından profesyonel kampanya yönetimi. CHP’nin daha önceki adaylarına kıyaslanamayacak şekilde profesyonel bir kampanya yürütüldü. İmamoğlu’na inşa edilen profil, herkese hitap eden bir şekilde oluştu. Zaten sağ gelenekten gelen İmamoğlu, İstanbul seçmenine seslenmede büyük kolaylık sağladı. İstanbul seçmeni İmamoğlu’nu içlerinden biri olarak gördü. AK Parti’nin teşkilatındaki isimler ile halk arasındaki mesafe açılmaktaydı. Ancak İmamoğlu  halk ile arasındaki bağı iyi kurdu. Kent yoksulluğunu azaltmaya yönelik politikaları, kendisini muhafazakar olarak tanıtan seçmenin ve gençlerin İmamoğlu’nu tercih etme sebebi olarak görüyorum” diye konuştu.

“SİSTEMATİKSEL BİR USULSÜZLÜK YAPILABİLMESİ SÖZ KONUSU DEĞİL”
Ülkemizdeki seçim sisteminin sistematik usulsüzlüklere imkan tanımadığını vurgulayan Prof. Dr. Tosun, “İmamoğlu çok profesyonel bir ekiple çalıştı. Bu da sonuca etki etti. Artık 25 bin oy farkının istatistiksel olarak kapanması, eğer bu oyların sistematiksel olarak usulsüzlük yapılmadıysa mümkün değil. Türkiye’de seçim sonuçları üzerinden tartışmalar itirazlar üzerinden gider. Daha önceki seçimlere de baktığımızda böyle usulsüzlükler çok söz konusu değil. 25 bin oyun yer değiştirmiş olması için usulsüzlüğün çok planlı olarak yapılmış olması gerekir. Sistem bu kadar kolay usulsüzlük yapmaya müsait değil. Seçim tekniği açısından da kolay bir şey olmayacağını düşünüyorum. İstanbul’da yeniden sayılan bazı oylarda oyların yeniden dağılımında da böyle bir fark oluşmadı. Böyle bir usulsüzlük varsa bu oy dağılımı yine paralel bir şekilde seyredecek, oy farkı azalabilir de artabilir de” dedi.

“TÜRKİYE SEÇİM HUKUKUNDA ÖNEMLİ MESAFE ALDI”
Ankara’da bloklar yola çıkarken, Cumhur İttifakının toplam oyu ve Millet ittifakı ve HDP’nin oyu toplamı arasında 7 puan fark olduğunu söyleyen Prof. Dr. Tosun,“Diğer kentlerde bu fark daha az. Bu fark kapatılabiliyorsa, Yavaş hem AK Parti hem de MHP seçmeninde de oy alabilmiştir. Sonuç netleştiğinde göreceğiz. İtirazlar sonucunda sınırlı değişiklikler olabilir ama İstanbul örneğindeki gibi büyük usulsüzlüklerin yapılması kolay bir şey değil. Türkiye seçim konusunda seçim hukukunda oldukça mesafe aldı. Bu tür usulsüzlükler çok söz konusu değil. Seçim sonucunu tayin edebilecek usulsüzlükler kolay değil. Türkiye’de toplum son derece duygusal. Yerel seçimde başkanlığı ya kazanırsınız ya kaybedersiniz. Seçmenler istedikleri aday kazanamamışsa çok duygusal davranabiliyor. Kabullenme süreci zor oluyor ve itirazlar başlıyor. Seçimler çok şeffaf bir ortamda yapılıyor, düzeltilebilir hatalar bunun için. Ama büyük hatalar bu şeffaf ortamda pek mümkün değil. Sandık başında şerh koyulmamışsa, sonrasında yapılacak itirazın değerlendirilip değerlendirilmemesi söz konusu. Şimdi bununla ilgili bir tartışma var” diye konuştu.

“CUMHUR İTTİFAKI’NIN KAZANDIĞI İLÇELERDE KATILIM YÜKSEK”
Katılım bağlamında İzmir’in 30 ilçesi ölçütünde bir çalışma yaptıklarını belirten Prof. Dr. Tosun,“Coğrafi olarak katılımın düşük olduğu ilçelerde bir farklılaşma var. İzmir’in kıyı ilçelerinde 24 Haziran seçimlerine göre katılım düşmüş. Çeşme ve Foça gibi ilçelerde katılım düşük mesela. Burada bir faktör yazlıkçılar olabilir. Merkezdeki yüksek nüfuslu ilçelerde katılım düşük ama çevre ilçelerde Konak, Bornova gibi ilçelerde katılım düşük. AK Parti ve MHP’nin seçim kazandığı ilçelerde katılım daha yüksek. Cumhur İttifakı seçmeni ikna edip seçime götürebilmiş ama Millet İttifakı bu konuda çok endişe duymadığı için ikna edememiş ve birçok kişi sandığa gitmemiş” dedi.

“İZMİR’DE MİLLET İTTİFAKI BAŞARILI GÖZÜKÜYOR AMA CUMHUR İTTİFAKI DAHA FAZLA OY ARTTIRDI”
CHP ve İYİ Parti seçmeninde bir siyasal ilgisizlik olduğunu ifade eden Prof. Dr. Tosun,“Bu siyasal ilgisizlik aday belirleme yöntemine tepki de olabilir. Veya zaten sonuç değişmiyor, yerelde de genelde de iktidar olamıyoruz düşüncesi olabilir. Katılım Cumhur İttifakı’nın kazanma-kaybetme sonucunu etkilemiştir. İzmir’de 31 Mart’ın kazananı Millet İttifakı’dır ama başarılı olanı da Cumhur İttifakı’dır. Çünkü 24 Haziran ile 31 Mart oy toplamları karşılaştırıldığında, 30 ilçedeki ortalama 30 puan fark vardı. Bu seçimde bu fark 16 puana düşmüştür. İlçe belediye başkanlıklarının sayısal dağılımı açısından Millet İttifakı daha başarılı gözüküyor ama oy artışı olarak Cumhur İttifakı’nın oyu daha fazla artmıştır” diye konuştu.

“SEÇİLEN BAŞKANLARI ZOR BİR DÖNEM BEKLİYOR”
Belediye başkanlarının adaylıkları döneminde popülist vaatler verdiklerini söyleyen Prof. Dr. Tosun, “Önümüzdeki 5 yılık süreçte CHP belediyelerini zor bir dönem bekliyor. Aynı zamanda bu AK Partili belediyeler için de geçerli. Çünkü popülist vaatlerle seçmenin karşısına çıkıldı. Neredeyse tüm adaylar yaptı bunu. Önümüzdeki süreçte seçmenin başkanları çok iyi izleyeceğini ve vaatlerin gerçekleşmemesi durumunda tepkilerini sandıkta göstereceklerini düşünüyorum. Yerel deneyimi olamayan isimler de var. Bu isimlerin başarılı olması için çok iyi ekiplerle çalışması gerekiyor, yine de süreci öğrenmeleri gerekir. Hem seçmen tarafından çok sıkı izlenecekler böylece işleri kolay olmayacak hem de ekonomik koşullara da bakıldığında bütçeler de sıkıntılı” dedi.

“BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİ MERKEZİ YÖNETİMİN, İLÇELER DE BÜYÜKŞEHİR VESAYETİ ALTINDA”
Oluşan yerel yönetim yapısı üzerine değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Tosun, “İlçe belediye başkanlıklarının çoğu Cumhur İttifakında ama büyükşehirler Millet İttifakının adaylarında olacak. Türkiye’de merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerinde çok büyük vesayet yetkisi var. Yerel yönetimler  aşırı derecede merkeze bağımlı. Büyükşehir belediyelerinde de ilçe belediyeleri üzerinde az yada çok bir vesayeti söz konusu. Türkiye’de sistem bunun üzerine kurulmuş. Bu sistem 1984 yılında Özal döneminde yürürlüğe girdi. Bunun amacı hizmeti arttırmaktı ama öyle bir yere gelindi ki, Büyükşehir ve ilçeler farklı partilerdeyse, ilçe belediyeleri çok hizmet üretemiyorlardı. İzmir’de genelde bu söz konusu olmuyor çünkü büyükşehir de ilçelerin çoğu da aynı partide ama diğer kentlerde bu sorun yaşanıyor. Devlet Bahçeli’nin de önerisi bu sebeple diye düşünüyorum. Tartışılabilir bir öneri ama demokratik temsiliyet açısından sıkıntılı, demokratik değil. Yerel yönetimlerin hizmet üretimi mi yoksa yerel yönetimde demokratik temsiliyet önceliği mi var. Bu soru dünyada tartışılıyor” diye konuştu.

“EKONOMİK KRİZ AŞILAMAZSA ERKEN SEÇİM OLASILIĞI DÜŞÜK DEĞİL”
Siyasetin ekonomi ile ilişkisine değinen Tosun, “1961’den2019’a Türkiye Siyasal Hayatındaki seçimlere baktığımızda siyasal istikrar ile ekonomik istikra arasında doğrudan bir bağlantı var. Bu bağlantı seçimler tarihinde değişikliklere yol açıyor. Önümüzdeki süreçte ekonomik kriz önemli ölçüde aşılabilirse seçim tarihi değişmez ancak kriz aşılamazsa seçim tarihinin erkene alınma olasılığı düşük olmadığını düşünüyorum” dedi.