Sanayicilerin başkanı Yorgancılar’dan çağrı: Doların üzerindeki baskıyı kaldırın!

Diren ÇELİK/EGEDESONSÖZ- ‘İzmir İş Dünyası Toplantısı’, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin katılımıyla, Ege İhracatçı Birlikleri (EİB), İzmir Ticaret Odası (İZTO), Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO), İzmir Ticaret Borsası (İTB) ev sahipliğinde, Swiss Otel Büyük Efes İzmir Smyrna Salonu’nda gerçekleştirildi.

Toplantıya, İzmir Valisi Yavuz Selim Köşger, İTB Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, EBSO Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar, İZTO Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Özgener katılım gösterdi.

Toplantıda EBSO Başkanı Ender Yorgancılar ekonomiye ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Pandemi ile birlikte dünya ekonomisinde değişim ve dönüşümün yaşandığına dikkat çeken Yorgancılar, “Ege Bölgesi Sanayi Odası olarak, yıllardır her platformda vurguladığımız ve küresel ekonominin geldiği noktada bizleri haklı çıkaran, “Üretim yoksa kalkınmak hayaldir “diyerek, başlamak istiyorum. Çünkü, pandemi öncesinde tanık olduğumuz ticaret savaşları, pandemi ile birlikte güçlenerek dünyada yeni bir değişim ve dönüşümü başlatmıştır. Ve dönüşümün temelinde “kendi kendine yetebilmek” yani “üretim” yer almaktadır” dedi.

Taleplerini dile getiren Yorgancılar “Böyle bir süreçte; %99’u KOBİ olan bir yapıda, ihracatımızın %30’unu gerçekleştiren KOBİ’lerimiz, yeni düzene nasıl uyum sağlayacak? İşte bu noktada öncelikli talebimiz, rakiplerimizle eşit şartlarda rekabet edebilmemize engel olan güncel konuların çözümünün hızlandırılması dönüşüm stratejisi ve bir kurgulanmasıdır. İhtiyaç duyduğumuz “Yeni bir yatırım, üretim ve büyüme modelinin” odağını, bilgi bazlı sanayi oluşturmalıdır. Bunu da katma değerli yerli üretimle başarabiliriz. Peki ama nasıl? Ar-ge merkezleri özelinde bir örnek vermek istiyorum. Ülkemizde 2008’de kurulan Ar-Ge merkezi sayısı 20 iken, bugün 1.254’e yükseldi. Ancak, kg başına ihracat fiyatı 1,63’lerden 1,26 dolara geriledi. Ve küresel ticaretten aldığımız pay sadece %1 olup, kişi başı milli gelirimiz 9.587 dolardır. Hep örnek gösterilen Güney Kore’nin küresel ticaretteki payı 1970’lerde binde 38 iken günümüzde %3’e ve kg başına ihracat birim fiyatı, ortalama 3 dolara yükseldi. Kişi başı milli gelir ise G. Kore’de 35 bin dolardır. Yani, bilgi bazlı sanayi noktasında eksiklerimiz çok ve bunları tamamlamadan da ilerlememiz zor. Bu açığımızı ancak, üretim ve eğitim 4.0 entegrasyonu ile kapatabiliriz.” diye konuştu.

KUTUPLAŞMA TİCARETE ZARAR VERDİ’
Dünya genelinde kutuplaşmanın ticareti olumsuz etkilediğini de ifade eden Yorgancılar şunları söyledi “Bir diğer konu da, üretiyoruz ancak, ticareti kiminle yapacağız? Çünkü, ticaret savaşları ile birlikte kutuplaşma arttı. Küreselleşme yerini korumacılık ve bölgesel anlaşmalara bıraktı. Dünya adeta 3 blok halinde. ABD, Avrupa ve Uzakdoğu kendi kurduğu bölgesel anlaşmalarla ticaretini artırmayı hedeflemektedir. Biz anlaşmaların dışındayız. O nedenle, ihracatımızın neredeyse yarısını yaptığımız AB ile Gümrük Birliği’nin güncelleştirilmesi görüşmeleri hızlandırılmalıdır.  Dünya ticaretinin %80’ini elinde tutan on ülke var ve bizim hem bu ülkelerle olan ticaretimizi artırmamız, hem de bulundukları ticari birlikteliklerin, anlaşmaların içinde yer almamız lehimize bir adım olacaktır. Bununla birlikte, ticarette söz sahibi olan ülkelerin daha çok rezerv tutarak, dalgalanmalardan daha az etkilendiğinin de altını çizmek isterim.”.

ENFLASYONA ÖNCELİK VERİLSİN ÇAĞRISI
Öncelikli çözüm bekleyen konulardan birinin yüksek enflasyon olduğunu da belirten Yorgancılar “Bugün küresel ekonominin de ana gündemi enflasyonla mücadeledir. Ancak, biz oran olarak ayrışmaktayız. 2022 Üretici Fiyat Endeksi 12 aylık ortalaması %128 iken, TÜFE %72 gerçekleşti. ÜFE-TÜFE farkından dolayı, pazarda fiyatlar düşmemekte, enflasyona neden olmakta, öngörülebilir fiyatlama yapılamamaktadır. Vatandaş açısından da refah kaybına yol açmaktadır. Bu nedenle, enflasyonu düşürmeye yönelik, kalıcı adımların hızlandırılması son derece önemlidir. Bununla birlikte, Kanuna göre uygun şartları oluşan enflasyon muhasebesine geçilmesi de beklentilerimiz arasındadır.” dedi.

ANA KONU: FİNANSMANA ERİŞİM!
250 milyarlık kredi paketi ve EYT kredisi için teşekkürlerini ileten Yorgancılar “Son açıklanan 250 milyar TL’lik kredi paketi ve talebimiz olan EYT kredisi için çok teşekkür ediyoruz. Gelen talepler doğrultusunda yeterliliğini hep birlikte göreceğiz. Ancak, henüz bankalarca kredi açılmadığını da belirtmek isterim. Uzun bir zamandır kredilerde karşımıza üç konu çıkmaktadır. Birincisi istediğin miktarda kredi temin edilememektedir. İkincisi alınan kredi faizi, politika faizinin çok üstünde ve maliyetli olmaktadır. Üçüncüsü de kredinin vadesidir. Kredi/mevduat oranına baktığımızda; 3 sene önce %120’lerde iken, bugün %88’lere geriledi. Sonuçta da, öz sermayesi yetersiz, teşvik kapsamında yatırımı olmayan ve ihracat yapamayan firmaların krediye ulaşmasındaki zorluklar, çarkların dönmesini güçleştirmektedir.” diye konuştu.

‘TİCARİ KREDİLERE ULAŞIM ZORLAŞIYOR’
Kredi kullanımındaki sınırlayıcı düzenlemeler ve mevzuat değişikliklerinden dolayı, ticari kredilere ulaşımın her geçen gün zorlaştığını da ekleyen Yorgancılar şunları söyledi:

-Yurtdışı bankalara 50 bin doların üzerinde yapılan transferlerde, bankalara getirilen yükümlülük, firmaların işlerini geciktiriyor. Benzer şekilde, kredi karşılığında istenen fatura kontrol yükümlülüğü de firmaların işlemlerini uzatıyor.

-İhracat taahhüdü yoksa kredi verilmek istenmiyor. Yatırım kredilerinde yeterli kaynak olmadığı için 5 yıllık dolar kredisine %12-13 gibi çok yüksek faiz isteniyor.

-Merkez Bankası tarafından sürekli olarak yapılan değişiklikler, özellikle maliyet açısından bankaları zorlarken, bankalar da ticari kredi vermekte isteksiz davranıyor.

-Örneğin, Merkez Bankası bankalarda toplam mevduatın %60’ın altında TL olması halinde komisyon ücretini %17’ye artırınca, bu da mevduat faizlerini %27’lere çıkarttı.

-İBKB’ye veya DAB’a bağlanan ihracat bedellerinin en az %40’ının ilgili bankaya satılması zorunluluğu gibi uygulamalar da uluslararası ticarette ödeme aracı döviz olan ihracatçımızı oldukça zorlamaktadır.

-İş dünyasına olumsuz yansıyan bu uygulamalar sürdürülebilir değildir. Beklentimiz, reel sektörün kredi talebinin uygun vade, miktar ve faiz düzeyinden karşılanmasıdır. Aksi halde, ekonomi yönetiminin iç talebi canlandırmaya yönelik olarak attığı adımlar, yerli üretimi değil, ithalatı besleyecektir.

Krediler kadar önemli bir konu da reel kurların düzeyidir. TL’nin döviz karşısında aşırı değerlenmesi de, eksik değerlenmesi de sanayimize ve ekonomimize zarar vermektedir.

Bu nedenle, para ve kur politikalarımızın TL’nin değerini; ihracatı veya ithalatı yapay/geçici olarak artırmasına neden olmayacak düzeyde yani gerçekçi değerde tutması gerekmektedir. Dolar/TL Eylül ayında 18.28, Aralıkta 18,64 iken Ekim-Aralık döneminde TÜFE ortalama %2,67’dir. Aylardır devam eden Dolar üzerindeki baskı, ihracatçıları zor durumda bırakmaktadır. 4 aylık oluşan enflasyon artışı hesabına göre; Dolar kurunun 20-21 TL civarında olması gerekmektedir.

Diğer yandan, üretim ve ihracatın sürdürülebilirliği ve küresel pazarlarda rekabet edebilmek açısından doğrudan üretimde kullanılan elektrik,  doğalgaz ve motorin üzerindeki vergilerin makul düzeylere çekilmesi gerektiği de bir diğer beklentimizdir.  Kamuya iş yapan firmaların kamu alacaklarında ödeme süreleri oldukça uzamıştır. Birikmiş alacakları da malumlarınız. Ödemelerin acilen yapılması piyasadaki nakit akışının yönetilmesine katkı sağlayacaktır.

Yabancı sermaye yatırımlarının ülkemize yeniden gelmesini birçok açıdan çok önemsiyoruz. Bunun için de, temel kriter olarak öncelikli baktıkları hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığı ile kurumların bağımsızlığının sağlanması da son derece önemlidir. Sözün özü; sanayimiz geliştiği, büyüdüğü, ihracat yapabildiği sürece bölgemizin, ülkemizin refah seviyesi artar. İstihdam kapasitesi büyür. Biliyoruz ki, her kriz ortamının yarattığı bir de fırsatlar zinciri vardır. Bizim sanayicimiz, Pandemide krizi fırsata çevirerek çok başarılı bir performans sergilemişti.

Bugün ise, küresel ekonomi hiç olmadığı kadar kaos ve belirsizliğin içinde. Bu süreçte Çin’in yaşadığı sorunların devam etmesi ve Çin’e olan tepki, ülkemizi alternatif üretim merkezine dönüştürme fırsatı yaratıyor. İşte bu süreçte, bizim atacağımız adımlar stratejik önem taşımaktadır. Paylaştığım konu başlıklarının bu kapsamda değerlendirilmesini, gerek yerli, gerekse yabancı yatırımcıların ekonomide güven ve öngörülebilirlik aradığını da dikkatlerinize arz ederim.