Mesleği bırakan bırakana… Kantinleri kim işletecek?

Oktay GÜÇTEKİN / EGEDESONSÖZ - Pandemi sürecinden en fazla etkilenen sektörlerin başında gelen kantin işletmecileri yeniden kepenk açmaya hazırlanıyor.

Bilim Kurulu'nun kararı sonrası Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanan talimat ile birlikte eğitim ve öğretim sürecinin 1 Mart'ta açılacağının açıklanmasının ardından, gözler uzun süredir kapalı kalan kantinlere çevrilmişti.

Alınan tedbirler sonrası uzun süre kapalı kalan kantin işletmecilerine ise 1 Mart'ta açılacak okullar ile müjdeli haber geldi. Yeniden kepenk açmaya hazırlanan kantin işletmelerinde açılış heyecanı yaşanırken, kantinci esnafında ise sınırlı olarak açılacak.

İNSANLAR ARTIK ÇILDIRMA NOKTASINDA
Yaklaşık 1 yıldır kapalı olduklarını vurgulayan İzmir Kantinci Esnafı Odası Başkanı Rasim Topçu, "Bu süreçte sadece Bin TL'lik yardım, 750 TL de 3 aylık kira desteği verildi. Bu tabi insanlara sadece bir cep harçlığı gibi oldu.  Borçlanan esnafta gelir kaybından kaynaklı olarak borcunu hala ödeyemiyor. Akrabalarından, eşinden dostundan borç alarak ya da günlük işlerle ile ayakta durmaya çalışıyorlar. Bana gelen telefonlardan anlıyoruz ki insanlar artık çıldırma noktasına gelmiş durumda. Bu verilen yardımları zaten tüm kantinci esnafı da alamadı" diye konuştu.

 800 ESNAFIN YÜZDE 10'UNU İZMİR'DE KEPENK İNDİRMİŞ DURUMDA
Esnafın zor durumda olduğunu söyleyen Topçu, "Bana gelip kaydını sildirme konusunda insanlar yardımlar için bekleme aşamasında. Benim tahminlerime göre insanların çoğu yardımların bitmesini ya da okulların açılması ile birlikte kapatma dilekçelerin vermeye başlayacaktır.  Şu ana kadar 800 esnafın yüzde 10'u İzmir'de mesleği bırakmış durumda.  Ancak maalesef ki bu sayının 2 katının da, kantincilik işini bırakmaya yakın olduğunu biliyoruz.  Pandemi'nin tamamen bittiğini ve kantinlerin açıldığını düşünürsek dahil kantinlerde satışı yasaklanan ürünler var. Bunlar da, bu esnafın üzerine bir sorun olarak gelecek. Yani aslında biz kantinci mesleği hiçbir zaman eskisi gibi olmayacak. Pandemi de iş bırakmalardan dolayı farklı yerlerde iş bulanlar zaten bu işi bıraktı. Bir umut diye bekleyen arkadaşlarımız da var ancak önlerindeki umutsuzluğu gördüğünde Türkiye genelinde kantinci esnafını yüzde 30-40 civarında mesleği bırakacağını düşünüyorum.  Bu aslında hem okuldaki öğrencileri ihtiyaçlarının giderilemeyeceğinin anlamına gelir. Bu işin bir de sosyal boyutunu göz ardı etmemek lazım. Yani öğrenciler eski sistemde ihtiyaçlarını kantinden karşılıyordu. Ancak kantinci olmayınca ne yapacak çocuklar? Öğle aralarında sokağa çıkmak zorunda kalacak ve okulların etrafında hiç istenmeyen daire ve kulübelerden bozma, denetlenemeyen mekanlar oluşacak" dedi.

YENİDEN 'KİRA' MAĞDURİYETİ ORTAYA ÇIKACAKTIR
1 Mart itibari ile kapalı olan kantinlerin okullar ile birlikte açılacağını belirten Başkan Topçu, yeni sorunların esnafı beklediğini aktardı. Topçu, "Geçtiğimiz 12 Şubat günü daire başkanlığımız ile görüştük. Okulların seyreltilmiş olarak açılacağı için yeni bir kira düzenlemesi mevcut şu anda. Bu düzenleme ile toplam kiranın yüzde 20'si alınacak kantinlerden. Mart ayı başında okulların açılması ile birlikte kantinlerimizde iş başı yapacak.  Bizce bu yüzde 20'lik rakam da olmamalıydı. Biz hizmet olarak oradayız. Ancak biz bu yüzde 20 kira ile hizmet vereceğimiz süreçte aslında yeni bir mağduriyete daha uğramış olacağız. Tabi burada vatandaşlarımızın aklına 'zarar edilecekse açmasınlar' diye bir soru gelebilir ancak bizlerin kira sözleşmelerimizin hükümlerinden biri de 'Okullar açıldığında kantinler de açılmak zorundadır' hükmüdür. Bundan dolayı da bizlerin yeniden bir 'kira' mağduriyeti daha ortaya çıkacaktır" dedi.

KANTİNCİLER VE ÇALIŞANLARI AŞILANMALI
Türkiye'de yapımı devam eden koronavirüs aşısı ile ilgili de konuşan Topçu, Sağlık Bakanlığı'na çağrıda bulundu. Topçu, "Aslında burada dikkat çekilmesi gereken bir konu var. Ülkemizin de içinde bulunduğu pandemi sürecinde öğretmenlerimiz de bu salgından korunmak amacıyla aşılanacaklar. Ancak okulların açılması ile birlikte burada kantin işletmecileri ve kantinlerde çalışacak olan personellerinde sağlık tedbirleri amacıyla aşılanması gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü biz öğretmenlerden daha fazla mesaimizi öğrenciler ile geçiriyoruz. Sonuç olarak öğretmenler 1-2 sınıfa ders verirken, biz kantinciler okulda bulunan tüm öğrenciler ve artı olarak öğretmenler ile temas içindeyiz.  Bundan kaynaklıda bizlerinde aşı kapsamına alınması gerekir" diye konuştu.

KANTİNCİ İSTİHDAMINA DA GİDİLEBİLİR
Okulların hedeflenen gibi tam gün eğitime geçilmesi durumunda kantinlerin yemek servisi yapması durumunda ayakta kalabileceğini belirten Topçu, "Ben 20 yıllık mesleğimi yaptığım sürede en büyük mücadelemi okul etrafında istenmeyen, arzu edilmeyen, öğrenciler için potansiyel tehlike oluşturan durumlara karşı verdim. Artık Milli Eğitimin okul kantinlerinin bir gelir kapısı olarak görmemeleri ve nasıl okullarda personel istihdamı yapılıyorsa, kantinci istihdamına da gidilebilir. Devlet okullarımızda tam günlük eğitime geçirilmesi durumunda öğrencilere kantinlerin yemek servis etmesi durumuna geçirilebilir. Yoksa aksi bir durumda sadece çay, kahve, simit ile kantinler ne kirasını çıkartabilir neden istihdam sağlayabilir. Milli Eğitim Bakanlığı belki de bu projeyi hayata geçirmeli" ifadelerini kullandı.

ASGARİ ÜCRETLİNİN KAZANDIĞI KADAR BİR HİBE İSTİYORUZ
Kantinci esnafı olarak faizsiz kredi istediklerinin altını çizen İzmir Kantinciler Esnaf Odası Başkanı Rasim Topçu, "Türkiye Kantinciler İş Birliği Platformu olarak taleplerimizi ilettik. Bu taleplerimizden birisi, meslek gruplarının sosyal yardımlarda kategorize edilmesi. Burada en fazla zarar gören meslekler sıralanırdı ve bu insanlara oluşturulacak bütçeden bu meslek gruplarına eşit bir dağılım yapılabilirdi. Biz daha önce de söyledik. Kantinciler olarak bizler aslında çok fazla para istemiyoruz. Biz sadece aylık asgari ücretlinin kazandığı kadar bir hibe istiyoruz. Ya da faizsiz kredi istiyoruz. Esnafımızın tam kapasite ile çalışacağı ana kadar faizsiz kredi verilsin ve çalışmaya başladıktan sonra bu ödenebilsin en azından. Sonuç olarak burada hiçbir geliri olmayan aileler var.  Zaten 160 günlük bir çalışma ile bir yılımızı geçindirmeye çalışıyoruz bizler, tüm esnaf grupları dinlenebilseydi inanın benim esnafımda işini terk etmeyecekti"  diye konuştu.

PANDEMİNİN EN BÜYÜK MAĞDURU SADECE VE SADECE KANTİNCİLERDİR
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nden beklenen yardımı gördüklerini belirten Topçu, ilçe belediyelerine de sitemde bulundu. Topçu, "Biz büyükşehir belediyesinden talep ettiğimiz ve beklediğimiz desteği gördük. Kendileri bize gıda paketleri gönderiyor aylık olarak. Ancak biz bunu İlçe Belediyelerden de beklerdik. Biz onların ilçelerinde yaşıyoruz, onları seçen bireylerden biriyiz ve böyle bir zor günümüzde de kendilerini yanımızda görmek isterdik. Yardım paketleri konusunda haberimiz bile olmadan kapımıza bırakabilirdi. Katı atık bedeli, emlak vergisi alınmayabilirdi, su ücretlerinde indirime gidilebilirdi. Kahvehaneci esnafımız da pandemi sürecinden en fazla zarar gören mesleklerden birisi oldu. Ancak onlarda yine bazı gruplar sandalyelerini ters çevirerek kahvehanelerini çay ocağı gibi gösterip en azından ekmek paralarını çıkartabilecek durumda oldu, bizde maalesef bu durumda yoktu. Tabii ki bizde ilçe belediyelerinin nakdi desteğini beklerdik. Pandeminin en büyük mağduru sadece ve sadece kantincilerdir" ifadelerini kullandı.

YARIN ÖBÜR GÜN İNSANLARIN EVLERİNE HACİZ GELECEK
Kantincilerin 11 aydır kepenk açamadığını ifade eden Topçu sözlerini şu ifadeler ile sürdürdü;

"Aslında biz kantinciler bu pandemi sürecinde de paket servisi konularında yararlanabilirdi. Bizim taleplerimiz olmuş olsaydı, en azından bazı kantinler kira vermek sureti ile bunlar yapılabilirdi, ancak dışarıya bir hizmet verilmesine izin verilmedi. Devlet bankalarına borçlu olan esnafımız var. Bunla büyük bir tehlike oluşturuyor. Esnafımız 11 aydır çalışmıyor ve bunlar faizlerini işliyor. Yarın öbür gün bu insanların evlerine haciz gelecek, bizim en büyük korkumuz bu.  Esnaf gruplarının kategorize edilmeli ki hangi esnaf daha çok mağdur diye tespit edip bunlar için çözüm bulunabilmeli. Borçlunun faizinin birikmesinin ve haciz ile karşı karşıya kalınabilmesinin önüne geçilebilirdi."