İzmirli oda başkanından sektör raporu... Lokantalar eriyor!

EGEDESONSÖZ – İzmir Lokantacılar ve Gazinocular Odası Başkanı Doğan Kılıç, SONSÖZ TV’de sektörün sıkıntılarını anlattı. Gazeteci yazar Muhittin Akbel’in sorularını yanıtlayan Kılıç, lokantacı esnafının ayakta kalabilmek için mecburen zam yaptığını, çünkü girdi maliyetlerinin sürekli arttığını söyledi. “Zam yapmaktan utanıyorum” diyen Başkan Kılıç, ciddi müşteri kaybına uğradıklarını, cirolarının artmasına rağmen para kazanamadıklarını anlattı.

EKMEK BİLE YÜZDE 40 ZAMLA 7 LİRA OLDU
Lokantacı esnafının, kullandığı tüm ürünlerin sürekli artış halinde olması nedeniyle zor günler yaşadığına vurgu yapan Başkan Doğan Kılıç, “Fiyatların hepsine her kalemde her gün zam geliyor. Etine, meyvesine, soğana, bakliyata, her gün zam geliyor Dün ekmek 5 liraydı bugün 7 lira oldu. Lokantacı esnafı ne yapsın? Asgari ücret arttı, sigorta arttı. 1 kilo et 400 lira olmuş. 1 kilo et 400 gram fire verir, 600 gram et kalır bize. 600 gram etten de 4 porsiyon yemek çıkar. Kaç paraya versek bunun maliyetini kurtaracağız? Personel giderleri arttı. Bugün aldığımız bir ürünü, ikinci alışımızda aynı fiyattan alamıyoruz. Biz de memnun değiliz bu durumdan. Müşteri sayısı çok düştü. Ciro yükseliyor, rakamların yüksekliğinden ancak para kazanamıyoruz. Üyelerimizi ziyaret ettim. Çorbalar 100 lira, 90 lira, 98 lira. 250 liraya da çorba var onu da duydum. Şimdi orada bir çorba içse giden kişi bir de yemek yese o gün oradan 750-800 liradan aşağı kalkamaz. Çünkü çorba 250 liraysa et yemeği de 500 liradır, pilav da 100 liradır diye düşünüyorum. Kiralar çok yükseldi. Yemek ücretlerine zam yapmaktan utanıyorum ama işin içinden çıkmak için mecburen zam yapıyoruz. Lokantacılar keyfinden zam yapmıyor, zamlı aldığı için, canını kurtarmak, yaşamak, ayakta kalabilmek için mecburen zam yapıyor” dedi.

ET FİYATI YÜZÜNDEN BİZ DE EYLEM YAPABİLİRİZ
Gaziantep’te bir grup lokantacının et fiyatlarının yüksekliğinden dolayı et yemeği yapmayarak durumu protesto etmesini değerlendiren Kılıç, “ Biz diyoruz ki müşterilerimizi mağdur etmeyelim ama bu fiyatlara müdahale edilmediği sürece hep günah keçisi biz oluyoruz. Gaziantep’teki meslektaşlarımız gibi biz de yüksek et fiyatlarını protesto amacıyla et yemeği çıkarmayabiliriz. Esnaf arkadaşlarımızla görüşerek ona göre biz de bir değerlendirme yapacağız. Yoksa her gün zam gelen bir ürüne nasıl biz de her gün zam yaparız? Biz de bir eylem planı düşünüyoruz” açıklamasında bulundu.



ZİNCİR MARKETLER DE YEMEK SATIŞINA BAŞLADI
Lokantacılık sektörüne zincir marketlerin de el attığına değinen Başkan Doğan Kılıç, şunları söyledi:

“Biz lokantacıyız, lokanta açmak için ruhsat alıyoruz belediyeden. Ne yazık ki bu AVM’ler her ürünü satıyor, cam satıyor, tekne satıyor, bakliyat satıyor, artık yemek de satıyor, tek ruhsatla. Bu büyük haksızlıktır. Lokantacı ne yapsın? AVM’ye gidiyorlar orada alışverişini yapıyor, yemeğini de yiyip çıkıyor. Bakkallar zaten kapattı, şimdi sıra bizim sektöre geldi. Zincir marketlerin çalışanları eskiden yemeklerini bizim esnaftan alıyordu. Şimdi ne yaptılar hem personeline yemek çıkarıyorlar hem de müşteriye satıp para kazanıyorlar. Sipariş hattı da kuracaklar yakında, zaten pizza, tost falan gönderiyorlar. Yarın sulu yemeği de paket paket gönderecekler. Bu iş bu kadar ucuz olmamalı, her sektör kendi dalında güzeldir. Lokantaya gideceksin yemek yiyeceksin, markete gideceksin alışveriş yapacaksın, restorana gideceksin balık yiyeceksin rakını içeceksin, birahaneye gidip biranı içeceksin. Herkes kendi işini yapsın. AVM’lerin bize verdiği zarar çok büyük.”

ESNAFINI ŞİKAYET EDEN BİR BAŞKAN OLMAK İSTEMİYORUM
Dürüm döner, lahmacun gibi ürünlerin fiyatlarının artması nedeniyle çok şikayet aldıklarını belirten İzmir Lokantacılar Odası Başkanı Doğan Kılıç, “Eskiden kuru fasulye pilavdı garibin yemeğiydi. Şimdi o bile 100 lira. Yine iş dönüp dolaşıp bu girdi maliyetlerinin yüksekliğine geliyor. Ben bu lokantacıları suçlayamam ben de bir lokantacıyım çünkü. Aynı sorunlarla ben de karşılaşıyorum” dedi ve yakında ekmeği de hesaba yazmak zorunda kalacaklarını ifade etti:

“Eskiden bir tas çorba içen müşteriye yarım ekmek verilir, tekrar istediğinde yine verilirdi. Bir kuruş ekstra para alınmazdı. Yine veriyoruz, onu kısmıyorum ama ekmeğe yüzde 40 zamla 7 lira fiyat koyarlarsa, yarın öbür gün ekmeği de hesaba yazmak zorunda kalacağız. Çorba 80 lira, ekmek de 5 lira diyeceğiz belki. Ekmeği söyleyeceğiz başka çaremiz yok. 7 lira ekmek, bir adam bir çorbaya bir ekmek yedi mi benim 70 liraya verdiğim çorba düşüyor 60 liraya. Ne kazanacağım? Mecburen ben de yarın çorbayı 70 liradan 90 liraya çıkaracağım. Ben derken bütün esnaf arkadaşlarımdan bahsediyorum. Dün Bayraklı’da dolaşıyordum, sordum çorbayı kaça satıyorsun diye. Birisi 105 dedi, birisi 98 dedi. 250 liraya çorba mı olur arkadaş! Ben o paraya o çorbayı içmem. Gittim, o arkadaşımla da konuştum, izah ettim. Bu çorbayı bu paraya nasıl satıyorsun diye de sordum. O arkadaşımızla ilgili kaymakam bile aradı beni. Adam, beni bu para kurtarıyor diyor. Niye bu fiyat da diyemem ki, bak fiyatlar görüyorsun diyor. Biz esnaf odası olarak hiçbir yaptırım gücümüz yok. Şikâyet eden de bir başkana olmak istemiyorum. Anca bunu bir yerlere şikâyet edersen öyle bir şeyler düzelir ama ben şikâyet eden bir başkan olmak istemiyorum. Gidip uyarıp konuştuğumda da bana diyor ki adam, benim kiram bu kadar, maliyetlerim bu kadar, git sakatatçıyı durdur zam yapmasın diyor. O da haklı. Bana göre de 250 lira çok ama içenle satan arasında tercihi onlar yapsınlar.”

LOKANTALARDA ZATEN ASGARİ ÜCRETLE ÇALIŞAN KİMSE YOK
Asgari ücretin zamlanmasının lokantacı esnafına yansımasının nasıl olacağı yönündeki soruya Başkan Kılıç, şu yanıtı verdi:

“Personel azaltma yöntemi bize uymaz. Bizim sektörde az personelle çalıştığımızda hizmet edemiyoruz, yeterli olmuyor. Asgari ücrete zam geliyor tamam gelsin bir şey demiyorum ama zam geldiğinde girdisi değil, çıktısı bize yansıyor. Asgari ücretle çalışan personel bizde zaten yok. Adam 500 lira yevmiye alıyorsa, asgari ücrete 4000 bin lira mı zam geldi, adam bana da 4000 lira zam yap diyor. Bizlerde asgari ücretle çalışan yok. Biz devletimizden küçük esnafı yaşatmak adına ne istiyoruz? Asgari ücrete zam geliyor, sigorta primine zam geliyor. Bize en azından sigorta priminde destek olunması gerekiyor, düşük alınması lazım. 4500 lira sigorta primi var, 11 bin 500 de asgari ücret var, oldu 16 bin lira. Bu adamın zaten yediği içtiği de var bize 20-25 bin liraya denk geliyor. O yüzden biz sigorta primlerinin düşürülmesini talep ediyoruz.”

YÜKSEK KDV, BİZİM KANAYAN YARAMIZ
KDV’nin yüksekliğinden yakınan Başkan Doğan Kılıç, “Bu konuda her yerde, her gittiğim esnaf beni yarım saat sorguluyor, bunu dile getir diye. Doğru söylüyorlar, eğer onların temsilcisi bizsek biz dile getirmeliyiz. KDV yüzde 1 giriyor yüzde 8 çıkıyor. Bunu Türkiye Lokantacılar Federasyonu’na söyledim, genel kurulda söyledim, dedim ki bunları dile getirin, geçmiş dönem birlik başkanına söyledim. Diyor ki sen devletin yüzde 7 parasını kullanıyorsun. Kullanıyoruz da nasıl kullanıyoruz, ben sana bir çorba 50 lira deyip de artı yüze 7 KDV’sini ilave edip alıyorsam, o zaman tamam. Biz de müşteriden KDV farkı istemiyoruz ki. Tam tersine biz fiyatları düşürelim, müşteri sayımız artsın diye bekliyorduk. Adam eskiden çorba içerdi nakit verirdi şimdi herkes kredi kartı kullanıyor. KDV oranları yüksek geliyor, ödeyemiyor, ödeyemeyince de ne oluyor 3-4 ay ödeme vergi dairesi bloke koyuyor. Bu KDV oranlarının yüzde 1’e çekilmesini istiyoruz. Devlet büyüklerimizden ricamız, ben bizi yöneten üst kuruluşlara sesleniyorum; bunları dile getirmelerini arz ediyorum, talep ediyorum” dedi.

KAPANAN LOKANTA SAYISI, AÇILANDAN FAZLA
Mayıs ayında 42 lokantanın kapandığını, 23 açılış olduğunu, Haziran ayında ise kapanan lokanta sayısının 62’ye, açılanların ise 40’a yükseldiğini belirten Kılıç, “Artık lokantaların çoğunda karı koca birlikte çalışıyorlar. Eskiden eşler, lokantalara gelmezdi. Şimdi bizde patron yok, ırgat var” dedi ve önümüzdeki süreçte kapanışların artmasından endişe ettiğini dile getirdi. Çok yakında esnafın pirincini, yağını, salçasını, etini ucuz alabileceği kooperatifi hayata geçireceklerini belirten Kılıç, “Bu kooperatifi kendim kuracağım, kimseden yardım almadan. Esnafımız gelecek ham maddesini, yağını, pirincini, ununu, salçasını bizim oradan, esnafa kuracağımız kooperatiften alacaklar. Gelecekler hem kooperatiflerine sahip çıkacaklar hem de hesaplı ürün alacaklar. İnşallah onu da yakın zamanda başlatıyorum diye duyuracağım. Yeni yıla girmeden gerçekleştireceğim inşallah. O iş zor değil aslında ama bakanlıktan ortaklaşa kararlar alarak, bir yönetim kurarak kafamda kooperatif olmazsa olmazlardan. Esnafımıza diyeceğiz ki gelin ürünleri buradan alın. Daha sonra da toptancı diyecek ki neden gelmiyorsun, o da toptancıya diyecek ki kooperatiften alıyorum onlar da kendine çeki düzen verecek. Biz karsız vereceğiz, esnafımız kazansın” diye konuştu.

KURS AÇTIK, KURSİYER BULAMADIK
Sektöre eğitimli eleman yetiştirmek için kurs düzenlediklerini ancak kursiyer bulamadıklarını belirten Başkan Doğan Kılıç, bu konuda vatandaşlara sitem etti:

“Nevvar Salih İşgören Meslek Okulu ile anlaştım, protokol imzaladım. Bunu da İMEP ile Avrupa Birliği ile ortaklaşa yapıyorum. 17-45 yaş arası kursiyer arıyorum. Bu arkadaşlarımızın her gün de ceplerine harçlık verilecek. 178 saatlik eğitim sonunda sertifika alacaklar ve bu kurs, iş garantili bir kurs. Ne var ki kursiyer bulamıyorum. Herkese sesleniyorum; lokantacılık mesleğini sevenler, gelsinler bize müracaat etsinler, iş garantili bu kurstan yararlansınlar. Bu kursu hızlandıralım. Özellikle meslek okulları vardı eskiden, eğitim sistemi 4+4+4’e geçtiği için çocuk 22 yaşında üniversiteyi bitiriyor. Meslek yok. Bu meslek okullarının tekrar ele alınması, burada meslek öğretilmesi gerekiyor. Bu aşçılık kurslarını okullarda da öğrenmeleri lazım. Bütün meslektaşlarıma sesleniyorum, mahallesindeki genci göndersin belgesini de işini vereceğim. Okul boş, müracaat alamıyorum.  Sözleşme hazır.”

ESKİ YÖNETİCİDEN BİR HACİZ DAHA GELDİ, 340 BİN LİRA ÖDEDİM
Göreve geldiği günden bu yana odanın eski yöneticilerinin hacizleriyle uğraştığını dile getiren İzmir Lokantacılar Odası Başkanı Doğan Kılıç, bu konuyla ilgili gelişmeleri anlattı:

“O sıkıntılar bitmedi, halen devam ediyor. Bir yerde görev yaptıysan, eski yöneticileri kast ediyorum, diyorum ki arkadaş para var mı kasada, yok diyor. Eski yöneticilere, başkanvekillerine soruyorum para var mı, yok diyor. Bıraktığında kaç para vardı diyorum, bilmiyorum diyor. En son bayramdan 2-3 gün önce 340 bin lira haciz geldi başkanvekili bu arkadaşımızdan. 340 bin lirayı mahkemeye yatırdık, İstinaf’a taşımak için. Onu mahkemeye yatırmadan İstinaf’a başvuramıyoruz çünkü. Bu arkadaşımız başkanvekiliydi, 70 yaşında bir ağabeyimiz. Yönetim kurulu kararı alıyorlar, tüm alacaklarından, huzur haklarından feragat ettiklerini, görevleri sona erse bile dava açmayacakları yönünde. Arkadaş o kararın altına imzayı atmış ama ayrıldıktan sonra para istiyor. Hayır efendim diyor, ben 5 yıllık alacağımı istiyorum. 2018’in sonuna kadar hak hukuk hepsini bağışlamışlar. 2018’den bu yana 4 yıl alacağını zaten alacak. Ama 5 yıl istiyor, biz de dedik ki burada bir haksızlık var. Bunu biz avukata vermiştik. Biz bununla ilgili istinafa götürüp bu davaya son bir yıl nereden baksan 70-80 bin lira bu odanın menfaati olacak. Bu arkadaş ilk ve son değil, daha devamı var. 2-3 taksit teklifimize bile cevap vermiyorlar. Amaç, seçimi kaybettikten sonra yeni yönetimi çalıştırmamaktır. Böyle bir mantık olmaz. Ama şu var ben bunlarla ilgili kendimi, odamı bakanlığa şikâyet ettim. Bakın şimdi aradan tam bir buçuk yıl geçti. Geldiğim ilk 2 ay içerisinde bunu yaptım. Mali müşavirler odasından iki müfettiş geldi denetlediler, sonra sanayi ticaret il müdürlüğü geldi denetledi.  Bir buçuk yıl geçti bana bir cevap gelmedi. Bugün yarın Ankara’ya gideceğim. Esnaf Genel Müdürlüğü’ne soracağım bu konuyu. Haklıysak haklıyız, haksızsak haksızız, söyleyin diyeceğim. Bizim orada zaten haklılığımız ortaya çıkacak bu adamlar da odaya paraları geri ödeyecek. Şu an kasamızda 250 bin lira para var. Şu ana kadar 480 bin lira para ödemişim, 340 da bu arkadaşımıza ödüyoruz. 22 yılda ne bıraktın ki, ne yaptın ki benden bunu istiyorsun. Görev yaptığın arkadaşından alsaydın. Bu paraların hesabını soracağız. Haklılarsa ben özür dileyeceğim ama haksızlarsa da bu zor günleri yaşayan esnafın hakkını buraya soracağım. Biz zor ve sıkıntılı bir görev yapıyoruz. Neden? Bir ahlı parayı yönetiyoruz, adam para veriyor Allah belanızı versin ne iş yapıyorsunuz diyor. Bunun dedirtmemek için de bu paralarla da kurulan esnaf kefaletiyle bu arkadaşlarımın işini kolaylaştıracağım. Hakkımız varsa alacağız. Ama bir buçuk yılda Ankara’dan buraya sonuç neden gelmiyor o üzüyor beni. Karar açıklandığında hemen davaları açacağım.”

TAHSİL EDİLMEYEN AİDATLAR, ESKİ YÖNETİCİLERİN ÜZERİNE ZİMMETLİ
Lokantacı esnafından zamanında aidatları tahsil etmediği için eski yöneticilerin üzerinde 1 milyon lira civarında zimmet olduğuna  vurgu yapan Başkan Kılıç, “Aidatı ödemek için geliyor adam esnaf kredi kullanacak, esnaf kredisi de kullanacaksa zaten tahsil etmedikleri bir dünya para var. O parayı tahsil etmemeleri suçtur. Ben bu tutanakları da onun için tutturdum. Kanun ne diyor? Başkan ve yönetimin görevi, aidatları tahsil etmektir, etmedikleri tahsil edilmemiş aidatlar yöneticilerin zimmetindedir. Zaten onların zimmetinde 1 milyondan fazla para var. Gelecek onu ödeyecekler. 15 yıl aidat alınmamış. Son beş yılını biz tahsil edebiliyoruz ancak öncesini alamıyoruz” dedi.

BİRAHANELER BOŞ, ÇOĞU ZATEN İŞYERİNİ KAPATTI
Odanın bir de Gazinocular kısmı olduğunu belirten Başkan Doğan Kılıç, birahane işletmecilerinin pandemide çok zor günler geçirdiğini hatırlatarak şunları söyledi:

“Birahane işletmecileri hala zor durumda. Çünkü herkes kimyager oldu. İnsanlar kendi rakısını kendisi üretiyor artık. Esnaf iş yapamıyor. Bir bira olmuş 90 lira. Müşteri geliyor, bir bira içip gidiyor, o da gelirse! Dolayısıyla pek çoğu kapattı.”