HABERLER>MUTFAK
7 Nisan 2017 Cuma - 13:38

İzmir'in özgün tatlısı şambali

İçinde un, yağ ya da yumurta yok, adı ballı olsa da balı yok. O İzmir’e özgü coğrafi tescilli bir tatlı: Şambali… 1900’lerin başında Balkan göçmenleri ile savaş ve iklim şartlarına göre İzmir’de şekillenen şambali , bugün dilimi 2 liradan satılan en ucuz tatlı…

İzmir in özgün tatlısı şambali

Şambali, adı her ne kadar Ortadoğu çağrışımı yapsa da Balkan kökenli bir lezzet. Balkanların ünlü lezzeti revani ile Ortadoğu’nun ulu lezzeti Halep tatlısının savaş yıllarının zorlu koşullarına ayak uydurulması sonucu doğmuş. İzmir ve Manisa ile sınırlı kalmış.
İzmir Ticaret Odası tarafından tıpkı boyoz ve kumru gibi coğrafi tescille onurlandırılmış yerel bir lezzet şambali. Tamamen İzmir’e özgü ama Balkan kökenlilerin yoğun yaşadığı Manisa’da da biliniyor. Balkanlar’daki kargaşadan gelenler çok sevilen revaniyi de beraberlerinde getirmişler. Revani çok sayıda yumurta ile yapılan bir tatlı.
Yemen savaşı nedeniyle İzmir’e gelenler ise Halep tatlısını şehre getirmiş. Halep tatlısı ceviz, pekmez ve kaymakla yapıldığı için hem ağır hem de maliyetli bir tatlı. 19. yüzyıl sonunda birçok cephede savaşan Osmanlı 1914’de birinci dünya savaşına da girince ekonomik ve sosyal hayatla birlikte yemek kültürü de sekteye uğruyor doğal olarak.
Şambali revaniden yağ, un ve yumurtanın çıkarılması, Halep tatlısının yoğunluk ve kıtırlığının alınması ile birlikte Cumhuriyetin ilk yıllarında Kemeraltı çarşısında doğmuş. Yapanlar da Balkan göçmenleri. Sonraki yıllarda da yoğun Balkan göçü alan şehirde bu lezzetli ve maliyeti düşük tatlı sokaklara yayılmış.

ÖZEL MALZEME VE SUNUM

Bu tatlı İzmir’e özgüdür. Değişik malzemelerle üretilen farklı biçimlerini diğer yerlerde tatmanız mümkün olabilir. Ama mevzu şambali ise merkez İzmir’dir.
İrmik, şeker, yoğurt temelinde ancak kararında vanilya ve kabartma tozu da var. Savaş yıllarında şeker pahalı olduğu için ballı şerbetle yapılırken bugün yerini şekere bırakmış. Ancak şerbeti çok yoğun olduğumdan hala ballı özelliğini koruyor.
Çocukluğumuzun İzmir’inde şambalici sayısının çok daha fazla olduğu bir gerçek. Üç tekerlekli pedallı el arabaları üzerinde kenarları pırıl pırıl parlatılmış pirinç çerçeveli, üstü cam kapaklı tepsilerde, sakız gibi beyaz önlüklü, beyaz aşçı başlıklı, sinekkaydı tıraşlı satıcılar, büyük bir kibarlıkla mahalle aralarında gezerek, sokaklarımızı lezzet cümbüşüne döndürürlerdi.
O cam kapak altındaki şambaliye tatlıcı spatulası ile çizilmiş paralel kenarlar, bir milim bile şaşmaz. Şambalinin olmazsa olmazlarından biri; tepsilerin bakır olması, diğeri de; odun ateşli kara fırın. Evet, bu iki kritik öge nedeniyle günümüzde üreticisinin azalması normal ancak tamamen yok olmadı.
Bugün bakır tepsileri kalaylayacak kalaycı bulmak zor. Yeni inşaatlarda kara fırın ruhsatı almaksa nerede ise imkansız.
Bugün üzerine yer fıstığı sıralansa da ilk hali bademlidir. Şambalinin üzerine bol tarçın serpilmesi de adettendir. Halep tatlısından gelen kaymak ilavesi hala sürüyor arzu ederseniz. Bu tatlı tabakta yenmez. Yağlı kağıta sarılır ve öyle yenir. Yoğun olduğu için şerbeti üzerinize dökülmez.

SON ADRESİ: HİSARÖNÜ

Yolunuz düştüğünde tarihi Kemeraltı Çarşısı’na gidiniz. Hisarönü mevkiinde 901 Sokak No:13/A’da dört metrekarelik bir dükkân var. Hisarönü Şambalicisi. 1939’da Bulgaristan’dan göçmen olarak gelen Adem Saatçi tarafından açılan dükkan, 1942’den beridir kentin aynı noktasında, aynı lezzeti sürdürüyor.
Kapısının önündeki kuyruk sizi korkutmasın. Dört metrekarelik dükkanda üç kişi arı gibi çalışıyor. Sıra size hemen gelir. Dilimi 2 liraya bu lezzeti tatmak her şeye değer. Paket yaptırıp eve de götürmek mümkün. Bu fırında üretilenler seyyar arabalarla Kuyumcular çarşısı, Kestane Pazarı ve eski balık hali çevresinde de satılıyor.
İzmir’in birçok yetindeki kara fırınlarda şambali mutlaka çıkıyor. Evde de yapabilirsiniz ama bakır tepsiniz yoksa aynı kıvam ve lezzeti tutturamazsınız. Bir Kemeraltı turu ile hem gününüzü renklendirin hem de bu nefis lezzete midenizde yer ayırın. (Nurhayat TALAY)

 
Flaş: Rusya'da bir patlama daha!
 
Yalı Mahallesi’ne otopark müjdesi!
YORUMLAR
Toplam 1 yorum var, 1 adet görüntüleniyor. Onay bekleyen yorum yok.

Küfür, hakaret içeren; dil, din, ırk ayrımı yapan; yasalara aykırı ifade ve beyanda bulunan ve tamamı büyük harflerle yazılan yorumlar yayınlanmayacaktır.
Neleri kabul ediyorum: IP adresimin kaydedileceğini, adli makamlarca istenmesi durumunda ip adresimin yetkililerle paylaşılacağını, yazılan yorumların sorumluluğunun tarafıma ait olduğunu, yazımın, yetkililerce, fikrim sorulmaksızın yayından kaldırılabileceğini bu siteye girdiğim andan itibaren kabul etmiş sayılırım.
 
ahmet kerimol 8 Nisan 2017 Cumartesi 09:54

Şambali Karşıyaka 1878 sokakta hocadan yenir.Lokma dökmede,Halep tatlısındada rakibi yoktur.

Yorumu oyla      11      5  
FACEBOOK YORUM
Yorumlarınızı Facebook hesabınız üzerinden yapın hemen onaylansın...
KATEGORİDEKİ DİĞER HABERLER
Buyrun yörük sofrasına
Orta Asya'dan gelen yörük kavimleri Anadolu kültürü ile birleşerek bugüne ...
Sardalyanın anavatanı Güzelbahçe
İyot kokusu, deniz manzarası ve dağ havasını bir arada barındıran Güzelbahçe ...
Bir Güneydoğu efsanesi: Siirt Mutfağı
Farklı kültürel değerlerle karşılaşıp, bunları kendi değerleriyle harmanlayan ...
 
Sofralarımızın rengi meze
Meze sözcüğü etimolojik olarak incelendiğinde, kökenlerinin İranlılar’ın ...
İyi günde kötü günde İzmir Lokması
En mutlu günümüzden en acı günümüze kadar hayatımızdaki önemli günlere ...
Kebabistan gibiyiz
"Kebap" ateşin bulunuşundan beri insanoğlunun en eski pişirme yöntemi.
 
Kemeraltı klasiği: Gül Kebap
Kemeraltı’nda, bugün dördüncü kuşağa teslim edilen Gül Kebap farklı lezzeti ...
Kazak Sofrası: Dastarhan
Anadolu Türklerine at eti dışında hiç yabancı olmayan Kazak sofrasında ...
Türk halkının vazgeçilmez üçlüsü: Kuru fasulye, baklava, çay
Dünyanın en zengin mutfaklarından biri olmamıza rağmen Türk halkının en ...
 
Mehmet KARABEL
Mehmet KARABEL
Bu seçimin neden bunca talibi var?
Engin ÖNEN
Engin ÖNEN
İzmir kimin ya da neyin kalesi?
Tayfun MARO
Tayfun MARO
Erkek dediğin öldürür
Cumhur BULUT
Cumhur BULUT
Foça, Tire, Çeşme ve Dikili de MHP diyecektir
Kemal ARI
Kemal ARI
Oyumuz, onurumuz ve özgürlüğümüzdür...
Nedim ATİLLA
Nedim ATİLLA
Tunç Soyer yeni bir yola çıktı
Dr. Berna BRIDGE
Dr. Berna BRIDGE
Diktatör
İhsan Özbelge ÖZDURAN
İhsan Özbelge ÖZDURAN
Sağduyu marifeti ile seçebilmek…
Rifat ÖZER
Rifat ÖZER
Son hafta
Neşe ÖNEN
Neşe ÖNEN
Sosyalistler pes etmeyin!
ÇOK OKUNANLAR
ÇOK YORUMLANANLAR
GAZETE EGE'DE SONSÖZ
KünyeKünye İletişimİletişim FacebookFacebook TwitterTwitter Google+Google+ RSSRSS Sitene EkleSitene Ekle Günün HaberleriGünün Haberleri
Maxiva