Gaziemir Belediyesi borçlanma sınırını aşmış!

Metehan UD/EGEDESONSÖZ - Sayıştay, Gaziemir Belediyesi’ne ilişkin 2020 yılına denetim inceleme raporunu tamamladı.  Sayıştay Raporu’nda belediye şirketine ayni sermaye olarak devredilen bazı taşınmazların değer tespitlerinin yapılmaması, taşınmazların belediye şirketi tarafından doğrudan üçüncü kişilere kiraya verilmesi, bazı taşınmazların mali tablolarda yer almaması, tahsis işlemine konu edilen taşınmazların muhasebe kayıtlarında yer almaması, taşınmazların birikmiş amortismanına ilişkin mali tablolarda eksik bilgi sunulması, Belediye Kanunu’nda belirlenen borçlanma sınırının aşılması,  belediye sınırları içerisinde eğlence vergisine tabi faaliyet gösteren işyerlerine ilişkin tahakkuk ve tahsilatların yapılmaması, araç kiralamaları ve hibe yoluyla taşıt edinilmesinde yasal düzenlemelere uyulmaması gibi ve dolu müdürlük kadrolarına başka personel görevlendirilmesi ve harcama yetkisi kullandırılması gibi pek çok bulgu yer aldı. 

TAŞINMAZLAR İHALESİZ 3. KİŞİLERE KİRALANDI
Sayıştay raporunda belediye şirketine ayni sermaye olarak devredilen bazı taşınmazların değer tespitlerinin yapılmadığı ve ilgili taşınmazlardan kira sözleşmeleri sona erenlerin belediye şirketi tarafından doğrudan üçüncü kişilere kiraya verildiği belirtildi. 

Raporda  “Yapılan incelemede, 12.11.2019 tarihinde kurulan, piyasa koşulları çerçevesinde ticari faaliyet göstermeyen ve ödenmiş sermayesi dışında mal varlığı bulunmayan Seydaş Organizasyon İnşaat Gıda San. ve Tic. A.Ş.’nin kuruluşundan kısa bir süre sonra 15.11.2019 tarihli ve 72 numaralı Meclis Kararıyla Belediye’ye hibe edildiği görülmüştür. Şirketin hibe alınmasından sonra ise; T.C. Sayıştay Başkanlığı İzmir Gaziemir Belediyesi 2020 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 15 - 04.12.2019 tarihli ve 76 numaralı Meclis Kararı ile Belediye’nin hüküm ve tasarrufunda bulunan 216 adet reklam alanı (billboard, megalight vb.) ile Gazikent Mahallesi rekreasyon alanı içerisinde bulunan kafeteryanın; - 03.02.2020 tarihli ve 7 numaralı Belediye Meclisi Kararıyla da;  Irmak Mahallesi 725 sokak no:2, 2309 ada 1 parsel ile 2198 ada 2 parsel arasında kalan kamuya terkli alan üzerindeki Kültür Merkez Binasının,  Sevgi Mahallesi Nevvar Salih İşgören Caddesi no:8/3, 1934 ada1 parsel ile 1920 ada 1 parsel arasında kalan kamuya terkli alan üzerindeki binanın, Gazikent Mahallesi Akçay Caddesi no:282/4, 1949 ada 6 parsel ile Akçay Caddesi arasında kalan kamuya terkli alan üzerindeki tesislerin (Kır Düğün Salonu, Kafeterya, Restoran, Büfe, Yüzme Havuzu); işletme haklarının bedelsiz olarak 10 yıllık süre ile belediye şirketine ayni sermaye artışıyla devredildiği görülmüştür.” denildi. 

Ayrıca raporda yine  “Yapılan incelemede, bahsi geçen meclis kararlarıyla belediye şirketine ayni sermaye olarak konulan işletme ve taşınmazların devam eden kira sözleşmelerinin belediye şirketine devredildiği, kira sözleşmeleri biten taşınmazların ise belediye şirketi tarafından işletilmeyip üçüncü kişilere ihale yapılmaksızın doğrudan kiraya verildiği görülmüştür.” denildi. 

TAŞINMAZLAR MALİ TABLOLARDA YER ALMADI
Bazı taşınmazların mali tablolarda yer almadığı da Sayıştay Raporu’nda yer aldı.  Raporda “Belediye'nin 2020 yılı bilançosunda 250 Arazi ve Arsalar, 251 Yeraltı ve Yer Üstü Düzenleri ve 252 Binalar Hesabında toplam 67.964.724,46 TL yer almakta iken, aynı yıla ait taşınmaz icmal cetvelinde 250 Arazi ve Arsalar, 251 Yeraltı ve Yer Üstü Düzenleri ve 252 Binalar Hesabının konusunu teşkil eden taşınmazların toplam kayıtlı tutarının ise 156.409.626,74 TL olduğu görülmüştür. Dolayısıyla bilançoda maddi duran varlıklar hesap grubunda yer alan kayıtların 88.444.902,28 TL tutarında noksanlık içerdiği görülmektedir. 2018 yılı Sayıştay Denetim Raporu’na da konu edilmesine rağmen bu hususta gerekli düzeltmelerin yapılmadığı ve hatalı kayıt sisteminin sürdürüldüğü anlaşılmaktadır.” denildi. 

19 TAŞINMAZ MUHASEBE KAYITLARINDA YER ALMADI
Sayıştay Raporunda yine belediye ile diğer kamu idareleri arasında tahsis işlemine konu edilen taşınmazların muhasebe kayıtlarına alınmadığı da dile getirildi. Raporda “Belediyenin taşınmaz hesaplarının incelenmesinde, tahsis edilen 15 ve tahsisli alınan 4 taşınmaza ait muhasebe kayıtlarının yapılmadığı görülmüştür. Mali tabloların Kurum’un taşınmazlarına ilişkin doğru ve güvenilir bilgi sunmasına engel teşkil eden ve 2018 yılı Sayıştay Denetim Raporu’na da konu edilen hususun 2020 yılında da devam ettiği görülmektedir” denildi. 

‘AMORTİSMAN HESABI GERÇEĞİ YANSITMIYOR’
Raporda amortisman hesabında yer alan tutarların gerçeği yansıtmadığı da ifade edildi. Raporda “ Yeraltı ve Yer Üstü Düzenleri Hesabında 18.386.863,79 TL yer almasına karşılık bilançoda günümüze kadar ayrılan birikmiş amortisman tutarının %1,33 oranında 244.643,23 TL olduğu,  Binalar Hesabında 33.069.542,78 TL yer almasına karşılık bilançoda günümüze kadar ayrılan birikmiş amortisman tutarının %0,27 oranında 89.830,13 TL olduğu tespit edilmiştir. Tebliğ ekinde yer alan listede Yeraltı ve Yer Üstü Düzenleri ile Binalar Hesabı için yıllık olarak belirlenen en düşük amortisman oranı %2 iken Belediyece günümüze kadar ayrılan birikmiş amortisman tutarları bir yıllık amortisman oranını karşılamayacak seviyede olup amortisman hesabında yer alan tutarların gerçeği yansıtmadığı düşünülmektedir.” denildi. 

‘VERGİ BORÇLARI İLGİLİ HESAPLARDA İZLENMEDİ’
Raporda yapılandırılmış ve vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik yükümlülüklerinin ilgili hesaplarda izlenmediği de belirtildi. Raporda “Gaziemir Belediyesi’nin, Gaziemir Vergi Dairesine toplam 24.911.615,59 TL borcu bulunmakta olup borçlarının 9.405.984,78 TL’sini 6736 sayılı Kanun kapsamında, 676.557,61 TL’sini 7020 sayılı Kanun kapsamında ve 12.803.042,60 TL’sini 7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırmış olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Belediye’nin Sosyal Güvenlik Kurumuna toplam 2.374.137,00 TL borcunun bulunduğu bu borcun 757.331,00 TL’sinin 7256 sayılı Kanun kapsamında, 1.616.806,00 TL’sini 7020 sayılı Kanun kapsamında yapılandırıldığı görülmüştür. Mali tabloların yükümlülüklere ilişkin doğru ve güvenilir bilgi sunmasına engel teşkil eden bu uygulamalar 2018 yılı Sayıştay Denetim Raporu’na da konu edilmesine rağmen hatalı kayıt sisteminin 2020 yılında da sürdürüldüğü görülmektedir.” denildi. 

BORÇ YETKİ SINIRINI AŞTI
Raporda belediye’nin borç stokunun 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirtilen sınırın üzerinde olduğunun bilgisi verildi. Raporda  bu madde ile ilgili “Belediye’nin 2019 yılsonu bütçe geliri olan 101.557.094,99 TL’ye, % 22,58’lik yeniden değerleme oranı uygulandığında bu tutar 124.488.687,04 TL olmaktadır. Ancak 2020 yılı içerisinde Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının yeniden değerleme oranıyla belirlenen tutarını aştığı görülmüştür.  Buna göre, Belediye’nin borç stokunun, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Kanun’a göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktardan 286.616.745,40 TL tutarında fazla olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, kısa vadeli yabancı kaynakların toplam tutarının, dönen varlıklar toplamının yaklaşık iki katı kadar olduğu ve bu durumun gelecekte ilave mali yük oluşturacağı da göz önünde bulundurulduğunda Belediye’nin borçlanmayı gerektirmeyecek bir mali yönetim sistemi kurması ve sağlıklı bir nakit planlaması yapması gerektiği değerlendirilmektedir. Bununla beraber borçlanmanın zorunluluk arz ettiği durumlarda da yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine uyulması gerekmektedir.” İfadeleri yer aldı..

54 TAŞINMAZ HESAPLARDA YOK
Belediye tarafından üçüncü kişilere kiraya verilen gayrimenkullerin nazım hesaplarda takip edilmediği de belirtildi. Raporda “Yapılan incelemelerde, Belediye tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre kiraya verilen toplam 54 adet taşınmazın nazım hesaplarda yer almadığı görülmüştür.” denildi. 

15 İŞLETMENİN VERGİSİ EKSİK
“Belediye Sınırları İçerisinde Eğlence Vergisine Tabi Faaliyet Gösteren İşyerlerine İlişkin Tahakkuk ve Tahsilatların Yapılmaması” başlıklı bulguda ise “Ruhsat ve Denetim Müdürlüğünden alınan bilgiler doğrultusunda belediye sınırları içerisinde faaliyette bulunan 3 adet içkili lokanta, 3 adet çocuk oyun salonu, 5 adet oyun salonu, 3 adet pavyon, 4 adet içkili kafeterya olduğu, bu işletmelerin eğlence vergisine tabi faaliyette bulunmalarına rağmen eğlence vergisi tahakkuk ve tahsilatı yapılmadığı görülmüştür.”

‘ETKİN VERGİLENME SAĞLANAMADI’
Belediye tarafından ruhsat verilmeyen meslek gruplarından olan diş hekimi, doktor,
mali müşavir ve avukatlar tarafından işyeri olarak kullanılan bazı meskenlerin çevre temizlik
vergisi ve emlak vergisi mükellefiyetinin etkin vergilemeyi sağlayacak şekilde belirlenmediği ifade edildi. 

Raporda “Emlak vergisi açısından; 48 adedinin emlak vergisi mükellefiyeti işyeri üzerinden bulunmakta iken 46 adedinin mükellefiyeti ise mesken üzerinden bulunduğu,  Çevre temizlik vergisi açısından; 31 adedinin mükellefiyeti bulunmakta iken 63• adedinin ise mükellefiyeti bulunmadığı tespit edilmiştir. Örneklem sonucuna göre işyeri olarak kullanılan konutların %48,94’ü emlak vergisini mesken üzerinden ödemekte iken %67,02’sinin çevre ve temizlik vergisi mükellefiyeti bulunmamaktadır. Bu durumun Belediye açısından vergi geliri kaybına yol açabileceği değerlendirilmektedir” denildi. 

1455 İŞLETME RUHSATSIZ
Raporda belediye sınırları içerisinde çevre ve temizlik vergisi mükellefi olmasına rağmen, işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyet yürüten işyerlerinin bulunduğun bilgisi de verildi. 

Raporda “Belediye sınırlarında aktif olarak faaliyet gösteren ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı almak zorunda olan 1.455 adet işyerinin ruhsatsız olarak faaliyet gösterdiği anlaşılmıştır. Bu durum sonucunda, bir yandan işyeri açma izni harcı tahsil edilemediği için Belediye gelir kaybına uğramakta, diğer yandan Belediye’nin gelir kaynakları arasında olan İlan ve Reklam Vergisi, Eğlence Vergisi gibi kapsamına işyerlerini alan vergi gelirlerine ilişkin tahakkukların sağlıklı bir şekilde yapılıp yapılmadığının kontrolü zorlaşmaktadır.”

Raporda 2020 yılı ilan ve reklam vergisi ile eğlence vergisi tarifelerinin mevzuata uygun olarak belirlenmediği,  belediye ile yetkili sendika arasında imzalanan sosyal denge sözleşmesinde mali konular dışında hükümlere yer verildiği de eklendi.

TAŞIT EDİNİMİNDE YASAL DÜZENLEMELERE UYULMADI
Raporda araç kiralamaları ve hibe yoluyla taşıt edinilmesinde yasal düzenlemelere uyulmadığı da ifade edildi. Konuyla ilgili raporda “Belediyelerin hibe dâhil her ne surette olursa olsun yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi taşıt edinmesi ve edinilecek binek veya station-wagon cinsi taşıtların silidir hacimlerinin 1.600cc’yi geçmesi hukuken mümkün görünmemektedir. Buna rağmen uygulamada  “Belediyemiz hizmetlerinde 01.01.2020/31.12.2020 tarihleri arasında kullanılmak üzere bir adet şoförsüz minibüs kiralanması hizmet alımı işi” ile 2143cc silindir hacmine sahip araç kiralandığı; Belediye Meclisinin 02.08.2019 tarih ve 44 sayılı kararıyla da 1984cc silindir hacmine sahip yabancı menşeli taşıtın belediye şirketi tarafından hibe edildiği görülmüştür.” 

DOLU OLAN MÜDÜRLÜKLERE ATAMA
Raporda halen dolu olan ve izin, geçici görev, uzaklaştırma gibi sebeplerle geçici olarak boşalmadığı halde bazı müdürlük kadrolarına başka bir müdürün veya memurun sürekli olarak vekâlet ettirildiği; vekâlet ettirilen müdürün harcama yetkilisi olarak görev yaptığı belirtildi. 

HARCAMA YETKİSİ DE VERİLDİ
Raporda “Yapılan incelemede, Belediye’de müdürlüklerin kadro sahibi personellerinden beşinin 01.06.2020 tarihinden itibaren Sarnıç hizmet binasında araştırma, geliştirme ve proje biriminde, iki personelin ise ana hizmet binasında farklı birimlerde görevlendirildiği ve bu personellerin yerlerine vekil olarak başka bir personelin görevlendirilerek harcama yetkililiğinin kullandırıldığı görülmüştür” ifadeleri yer aldı.