Büyükşehir’den yeni doğa projesi: Ekolojik ortak yaşam alanları geliyor

EGEDESONSÖZ- İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin doğal yaşam ve ekolojik alanlara ilişkin çalışmaları sürüyor.  Şehir merkezlerinde artan nüfus ve konutların baskısından kurtulmak isteyenler için özellikle Yarımada Bölgesi merkezli “ekolojik ortak yaşam alanı” kurma çalışmalarına başlayan Büyükşehir düğmeye bastı. Konuyla ilgili fikir yarışması düzenleme kararı alan belediye Güzelbahçe, Seferihisar, Urla, Çeşme ve Karaburun’da yeni alanlar kuracak.

Pilot bölge olarak Güzelbahçe Yelki Mahallesi belirlenirken düzenlenecek fikir yarışmasında değerlendirilecek ekiplere ödüller verilecek. Fikir yarışmasının birincisi 100 bin TL’nin de sahibi olacak. Başvuru koşulları ve şartları ilan edilen yarışmanın ana fikrinde şu ifadelere yer verildi:

“Son dönemlerde İzmir kent nüfusunun artış eğilimine bağlı olarak yerleşim alanlarının genişlemesi, doğal alanlar ve kent çevresindeki kırsal hayat üzerinde olumsuz etkiler doğurmaktadır. Yapılaşma baskısı ve doğal unsurların hızla bozulması bu etkilerin başında gelmektedir. Bu durum, kent ile kırsal ve doğal çevre arasında temel etkileşim alanı olarak kent sağlığının korunmasında etkin rol oynayan kent yakın çevresinin bu baskıya karşı korunmasını zorunlu kılmaktadır. Bu anlamda, içlerinde çok çeşitli ekosistemleri barındıran yerlerin korunmasına yönelik yeni ve etkili alan yönetimi önerilerinin geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Günümüzde bu öneriler kapsamında doğa ve kırsal yaşam ile ilişkili kent çeperi parklarının oluşturulması ve korunması öne çıkan yöntemlerden biridir. “Korunmuş Doğa Parkı”, “Yarı Doğal Agro-Ekolojik Park”, “Yeniden Doğallaştırılan Park” gibi farklı biçimlerde ele alınan bu parklar, çevre ve kent sağlığının korunmasının yanı sıra, bireyin doğa ile etkileşiminin kolaylaştırıcısı olması ve sürdürülebilir, çevre dostu ekolojik yaşamın yeni formlarının tanıtılması açısından da önemli merkezler haline gelmektedir. Bu tür alanlar habitat parçalanması nedeniyle işlevini yerine getiremeyen ekosistemlerin işlerliğini iyileştirmekle birlikte, bu süreçte olumsuz yönde etkilenen canlı türlerinin popülasyon dinamikleri için de önem taşımaktadır. İzmir Büyükşehir Belediyesi, kent içi ve çevresindeki alanları yalnızca insanların değil; tüm varlıkların ortak yaşam alanı olarak görmektedir. Bu kapsamda kent ile doğa arasında günümüzde büyük oranda kopmuş olan ilişkinin yeniden tesisi önemsenmektedir.

Bu prensipler ışığında İzmir Büyükşehir Belediyesi Karaburun, Çeşme, Urla, Seferihisar ve proje alanının konumlandığı Güzelbahçe ilçelerinden oluşan Yarımada’nın yerelde kalkınması hedefiyle, çok çeşitli uygulamalara öncülük etmektedir. Yakın geçmişte ilk etabı hayata geçirilen “İzmir Yarımada Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi’’, Yarımada’nın binlerce yıldan süzülüp gelen doğal, kültürel ve tarihi mirasını geleceğe taşıma misyonunu üstlenmiştir. Varlık-odaklı yerel kalkınma olarak ifade edilen bu koruma ve geliştirme odaklı fikirler arasında Yarımada’ya bütüncül bakışı sağlayabilecek Gezi Rotaları Projesi, Yerel Üretim Projeleri ve Meslek Edindirme Projeleri somut projeler olarak ön plana çıkmaktadır. “Yaşayarak öğrenme“ yerelde kalkınma fikrinin paylaşıldığı en temel pratiklerden biridir. Yarımada Gezi Rotaları’nın tamamlayıcıları olan yürüyüş, bisiklet ve deniz rotaları ziyaretçilere bölgeyi yaşayarak öğrenme imkânı sunması anlamında hayata geçmiş ve geçecek olan uygulamaların öncüleridir.

Kent merkezinin çepere doğru yeniden doğallaştırılmasını sağlayacak olan makro ölçek yaklaşımlardan bir diğeri İzmir Yeşil Altyapı Stratejisi’dir. Yeşil altyapı, geniş bir ekosistem içinde hem kırsal hem de kentsel ortamlarda biyolojik çeşitliliği sağlayan ve yöneten, doğal, yarı doğal ve kentsel alanlar arasında bağlantıyı stratejik olarak planlayan yaklaşımdır. Bu yaklaşım kentsel büyümeyi kontrol etme, doğal kaynakları koruma, ekonomik gelişme, kentsel yenileme gibi çok yönlü planlama, tasarım ve yönetim konularını içermektedir.

Doğal varlıkların korunması ve artırılması, insanın karbon yükünün, doğanın taşıma kapasitesine uygun olarak azaltılmasında büyük önem taşır. Bu anlamda, yoğun kentsel alanlardan kentsel çepere doğru oluşabilecek ekolojik koridor ve bağlantıların önemli bir entegrasyon aracı olarak bisiklet kullanımının yaygınlaşması ve etkinliğini arttırması, İzmir Yeşil Altyapı Stratejisi’nin önemli bir bileşenidir. Bu bileşenler,  İzmir’in Akdeniz EuroVelo bisiklet ağına dahil olması ile daha da güçlenmiştir. Bununla birlikte, OliVelo projesi ile, koruma alanı yönetimi pratiklerini ve politikalarını geliştirmek, kültürel ve doğal mirası korumak ve sürdürülebilir alanlara değer verilmesini sağlama vizyonuyla Avrupa’nın en geniş ve etkili ağı olma özelliğine sahip olan Europarc Avrupa Doğa ve Kültür Mirası Ağı’na da üyelik gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.

Yarışma alanı, zeytinliklerin yoğun bulunduğu İzmir kent çeperinin güneybatısında ve Güzelbahçe İlçesi, Yelki Mahallesi içerisinde kalan yaklaşık 57 hektarlık doğa koruma alanıdır. Kadim zeytin kültürü ve ekolojik karakteri itibariyle nadir görülen bir yerel varlık olan alan, korunup geliştirilmesi ve kentli ile kuracağı ilişkinin tanımlanması gibi ihtiyaçlara sahiptir. Bu özellikleriyle proje alanında, yerinde ve yaşayarak öğrenme deneyiminin sağlanması önemsenmektedir. Alanın zeytin ve bisiklet rotalarının kesişiminde yer alması, gelecekte çok önemli bir ekolojik istasyon olma potansiyelini kuvvetlendirmekte ve bu koşullarda zeytin ve bisiklet odağında bir gelişim göstermesi beklenmektedir.