Ziraat Odası Başkanı uyardı... Domates kışa 50 lira!

Diren ÇELİK/EGEDESONSÖZ-Çiftçilerin ekim zamanı yaklaşıyor. Üretimde başta mazot ve gübrede artan fiyatların cep yakması çiftçiyi kara kara düşündürüyor.

Çiftçilerin umudur hükümet tarafından verilecek olan teşviklere dönerken Aydın-Buharkent Ziraat Odası Başkanı Naim Özdamar üreticinin sorunlarının kalıcı şekilde son bulması için çözümün kooperatifçilikte olduğunu belirtti.

ÜRETİMDE DÜŞÜŞ VAR
Yükselen gübre fiyatları nedeniyle üretimde düşüş yaşandığını belirten Başkan Özdamar, “Gübre fiyatlarında düşüş yaşanmadığı gibi daha da yükseliyor. Üretimde düşüş var.  Fiyatlar yüksek olduğu için üretici toprak için verimli olan azotlu ve fosforlu gübre kullanılamadı. Gübre fiyatlarını aylık değil yıllık olarak değerlendirmemiz gerekiyor. Ekim dönemi başladığı için gübrelerde astronomik fiyatlar var. Üretici bu yıl gübre atamayacak ya da eksik atacak. 2020’de 50 kg 180 ile 250 arasında olan geçen ay itibari ile 14.200 TL’ye yükseldi. Gübrenin bir çuval fiyatı 1 yıl içerisinde 180 liradan 710 liraya yükseldi. Fiyatlarda dalgalanmalar var.Üre gübresinin tonu 12 bin 500 TL, 20.20.0 gübresinin tonu 11 bin TL, 15.15.15 gübresinin tonu 10 bin 200 TL,  şeker gübre 10 bin 200, Kalsiyum 6.900 TL, DAP 17 Kasım itibariyle 50 kilogramı 710 liradan 989 TL’ye yükseldi. Ton fiyatı ise 19 bin 780 TL oldu.Üreticiler 2020-2021 sezonunda, ekimde en önemli gübre verimlilik değeri en yüksek DAP gübresi kullanamadı. Telafi amacıyla, verim olarak düşük fiyat olarak daha ekonomik gübreyi kullanmak zorunda kaldı ancak rekolte düşüşünü engellemedi. Bu durum sadece hububat değil, bakliyat, pamuk ve mısırda karşımıza verimsizlik olarak çıkacak.Gübre fosfat kayasından elde edildiği için ithal ve nakliye maliyetlerinin yüksek olması dolayısıyla fabrikaya girdiğinde de enerji ve işçilik maliyetleri yükselecek fiyatlarda da artış sürecek” dedi.

DOMATESTE MALİYET 20 TL’Yİ AŞTI
Gübre fiyatlarının yüksek olmasından kaynaklı ekim yapmaktan vazgeçen üretici sayısının arttığını kaydeden Özdamar, “TÜİK yüzde 138 arttı dese de Gübre ve diğer girdi maliyetleri Türkiye’de yüzde 350 arttı. Üretici yüksek maliyetli ürünlerden kaçınıyor. Pamuğun fiyatları 13- 15 liraya düştü. Maliyeti ise 19-20 lira. Üretici artık bağcılıktan da kaçınıyor. Cumhurbaşkanı 27 liradan işlem gördüğünü açıklamıştı ancak üzüm piyasada 19 liradan işlem görüyor. İncir ise kilogramı 54 lira tüccar ve işletmeciler 40 liradan astın aldı. Tüccarlar bu fiyatlara uymadı. Aynı incir borsalarda 90 liradan işlem görüyor. Öte yandan tarlada sebze üretiminden de kaçınıyor. Üretim maliyetleri çok yüksek. Serada geçtiğimiz sene 15-17 liraydı. 2023’te maliyetler 20 liranın üzerinde olacak çünkü domatesin maliyeti 20 lirayı geçiyor. Aracılar domatesin bu fiyatını kabul etmez. Domates tüketiciye geldiğinde kilosu 45-50 lirayı bulacak. Tarla-sera ve raf arasındaki fark yüzde 300 ile 500 arasındaydı bu farkı 3-4 üretici birlikte paylaşacak. “ dedi.

Devlet tarafından sağlanan gübre ve mazot desteğinin yeterli olmadığını kaydeden Özdamar şunları söyledi:

“ Destekler var ancak yetersiz. Dekarı 20 liradan 40- 70 lira arasına çıksa da mazotun çok küçük miktarını bile karşılamıyor. 24 lira olan mazot 30 liraya yükselecek ve üreticinin girdi maliyetlerini artıracak. Gübre fabrikadan bayiye ulaştığı için gübrede vadeli alım yok. Zirai ilaçta bayi vade yapabiliyor. Mantar ilacının litresi 75 TL’den 350 TL’ye tırmandı”

ÜRETİCİ ARAYIŞA GİRİYOR
Çiftçinin sorunlarının sona ermesi için kooperatifçiliğin yaygınlaşması gerektiğini vurgulayan Özdamar, “Üretimden vazgeçen üreticiler tarım alanını ya kiraya verecek ya da sürdürenler az üretilen ürünlere yönlenir. Üretici arayışa giriyor, ejder meyvesi gibi sınırlı yetişen ürünlere yöneliyor. Tüccarlar bunu almadığı için üreticiyi paniğe sokup, operasyon yapıyor ve fiyatını düşürüyor. Ankara’dan Erzurum’dan ejder meyvesi ekmek için telefonlar geliyor. Ejder meyvesi buralarda yetişmez ama anlatamıyoruz. Bu arayışlar hüsran ile sonuçlanıyor. Çözüm kooperatifçilikte. Gerekirse yöneticiler her ilçeye kooperatif yapacak. Kooperatifler rekabet edemiyor. Son kuruşuna kadar vergi ödüyor.” diyerek sözlerini tamamladı.