5 liraya uzanan yolculuk: Üretici 80 kuruşa satıyor…

Patates fiyatlarında son iki ayda görülen yüzde 56'lık artış, spekülasyon iddialarını gündeme taşıdı. Eski Derinkuyu Ziraat Odası Başkanı ve patates üreticisi Yavuz Şen, "Bu yüksek fiyatlardan çiftçi yine bir şey kazanamadı. Aracılar stok yaptı, yüksek fiyatlardan piyasaya sundu. Yani parayı aracılar kazandı" dedi.
 
ENFLASYON YÜZDE 7
TÜİK verilerine göre bu yılın şubat ayında 2,16 liradan tüketicilere ulaşan patates mart ayında yüzde 21'lik artışla 2,62 liraya çıktı. Nisan ayında yükselişini sürdüren patates aylık yaklaşık yüzde 29'luk bir artışla ortalama 3,37 liraya ulaştı. Şubat-nisan döneminde toplam gıda fiyatları enflasyon artışı yüzde 7 olarak gerçekleşirken, patateste fiyat artışı yüzde 56'ya ulaştı.
 
DEPOCULAR KAZANIYOR
Şen, AA muhabirine, Türkiye'de bir tarım politikası olmadığı için aracıların bunu fırsat bilerek büyük kazançlar elde ettiğini, buna karşın üretici ve tüketicinin mağdur olduğunu anlattı. Yüksek tüketici fiyatlarına rağmen çiftçilerin kayda değer bir kar elde edemediğini vurgulayan Şen, şöyle konuştu: "Bu yıl çiftçi malını 1 liradan bile satamadı. 60-80 kuruşlardan malını depoculara satmak zorunda kaldı. Bu yüksek fiyatlardan çiftçi yine bir şey kazanamadı. Aracılar stok yaptı, yüksek fiyatlardan piyasaya sundu. Yani parayı aracılar kazandı. Şu anda patatesin çiftçiye maliyeti ton başına 600 lira, yani kilogram maliyeti 60 kuruş. Eğer biz mahsulümüzü 75 kuruştan satarsak para kazanmış olacağız. 1,8 liradan hale gelen mallar depoculardan gelen malların fiyatı. Çiftçi zaten elindeki malı 60-70 kuruştan elinden depocuya vermişti. Bu yüksek fiyatlardan çiftçilerin sadece ürünlerini depolama imkanı ve mali gücü olan yüzde 30'luk bir kısmı faydalanabildi. Geri kalan kısmı bu fiyatlardan yarar görmedi."
 
FARK ARAŞTIRILMALI
Ürünün tarladan 60-80 kuruş arası bir fiyatla çıkarken nasıl olup da 4-5 lira seviyesinde raflarda yerinin aldığının detaylı bir şekilde araştırılması gerektiğini vurgulayan Şen, bu konuda devletin yapısal önlemler ve taban-tavan fiyat uygulaması gibi tedbirlerle piyasaya müdahale etmesini beklediklerini vurguladı. Patates üretiminde kotalı ve denetimli üretim yaptırılması ve devlet kanalıyla tavan ve taban fiyatlar belirlenmesi gerektiğine inandıklarını ifade eden Şen, "Biz çiftçi olarak 0,80-0,90 liralık bir satış fiyatına razıyız. Burada belirlenen fiyatların altına ve üstüne sarkması durumunda devlet müdahale etsin. Bu aralıkta tüketici de üretici de memnun olsun. Şu anda Ödemiş bölgesinde soğuk olduğu için arz talep dengesinden dolayı depocular çiftçiden 65-70 kuruşa aldığı malı 1,7-1,8 liradan piyasaya sunmaya başladılar.1,8 liradan depodan çıkan patates, azami 2,3-2,5 liradan marketlerde olmalı. Buradaki çelişkiyi bulmak lazım" değerlendirmesinde bulundu.
 
2,5 LİRAYA ÇIKIYOR
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, şu anda kışlık patatesin depolardan sevk edildiğini ve genel olarak değerlendirdiğimizde üretici satış fiyatı 1,5 lira civarında olan patatesin, illerden derlenen verilere göre hallerde 2,5 liraya, marketlerde ise 4,49 liraya kadar yükseldiğini söyledi. Bayraktar, nakliye dışındaki yasal kesintilerin de toptancı hali ürün fiyatına yansıdığını belirterek, şunları kaydetti:
 
"Bu maliyetler de ürün fiyatlarını yükselten sebeplerden biri. Bu kesintilere baktığımızda halen ürün tesliminde yüzde 8 komisyon, yüzde 18 de bu komisyonun KDV'si alınmaktadır. Bir diğer kesinti kalemi ise stopajdır. Stopaj, Gelir Vergisi Kanunu gereğince üreticilerden satın alınan zirai mahsuller ve hizmetler için yapılan ödeme olup, hal içi satışlarda yüzde 2, hal dışı satışlarda yüzde 4 kesinti yapılmaktadır. Bir diğer ödeme kalemi olarak, hal içi satışlarda yüzde 1, hal dışı satışlarda yüzde 2 belediye payı (rüsum) da alınmaktadır." Merkez Bankasının son açıklanan Enflasyon Raporu'nda, Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi'nin alınmasını önerebileceği önlemlerin gıda enflasyonunun düşürülmesine katkı sağlayabileceği ifade edilmiş ve bu konuda alınabilecek yapısal önlemlerin yüksek gıda fiyatlarının enflasyona olumsuz etkisini sınırlandıracağı vurgulanmıştı.
 
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci de patates fiyatlarında son iki ayda spekülasyon olduğunu belirtmiş ve "Gerekirse, üreticinin elinden 1 liraya çıkıp, tüketicinin eline 5 liraya varan patatesi, eline alanların elinde patlatacak, onlara dünyanın kaç bucak olduğunu öğretecek noktaya gelmiş bulunuyoruz" değerlendirmesinde bulunmuştu. (a.a)