Efsanelerden, festivallere... Hasat zamanı!

Uzun bir sapın ucunda duran görüntüsü o kadar estetiktir ki dekorasyon amaçlı hatta gelin çiçeği olarak kullananlar bile olabilmektedir. İsterseniz siz de enginarları su dolu vazoya koyarak evinizin havasını değiştirebilirsiniz.

İzmir Tarım ve Orman Müdürü Mustafa Özen, AA muhabirine, İzmir'in bitkisel üretimde 150'den fazla çeşide sahip olan bereketli bir coğrafya olduğunu söyledi. Kentin enginar üretiminde de ülkenin en büyük üreticisi olduğuna dikkati çeken Özen, enginarın bu bölgede yoğun üretilmesinde ürünün iklime uygunluğunun yanı sıra Ege mutfağında önemli bir yeri olmasının da rol oynadığını belirtti.

Enginarla ilgili ilginç bir bilgiyle bitirelim listemizi… Kaliforniya’da “Dünyanın enginar merkezi” olarak bilinen Castroville’de her yıl enginar festivali düzenlenir. Bu festivalde de bir enginar kraliçesi seçilir.

Türkiye'de enginar üretiminde ilk sırada bulunan İzmir'de hasat yoğunluğu yaşanıyor. Ülkenin yıllık 40 bin tonluk enginar üretiminin yüzde 29'luk bölümü olan 11 bin 500 tonu İzmir'de gerçekleşiyor. Bölgede ağırlıklı olarak "sakız" ve "bayrampaşa" cinsi enginarlar ekimde tercih ediliyor.

Enginarın papatyagiller familyasından bir çiçeğin tomurcuğu olduğunu söylesek şaşırır mıydınız? Evet, enginar aslen mavi-mor renkte çiçekler açan bir bitkidir. Yemek olarak kullanılan kısmı ise çiçekleri açmadan hatta olgunlaşmadan önce oluşan baş kısmıdır. Orijinal adı cynara scolymus olan enginarın bu ismi bir efsaneden aldığı anlatılır. Efsaneye göre Zeus, güzelliğiyle ünlenmiş Cynara ile birlikte yaşamak için onu Olimpos dağına götürür. Cynara ilk zamanlar bu durumdan hoşnuttur fakat zamanla eski dünyasını özlemeye başlar. Bir gün Zeus’tan gizlice yaşadığı yeri ziyarete gider. Bunu öğrenen Zeus o kadar sinirlenir ki Cynara’yı bir enginara dönüştürerek gerisin geriye Dünya’ya fırlatır.

Tarihteki ilk enginar kraliçesi ise Norma Jean isimli genç kadın olmuştur. Norma Jean o günlerde henüz ünlü değildir ve adını Marilyn Monroe olarak değiştirmemiştir.

İzmir'de en fazla enginar üretiminin Çeşme ilçesinde olduğunu vurgulayan Özen, bu ilçeyi Urla ve Torbalı'nın izlediğini kaydetti. Geçen yıl fiyatlardaki dalgalanmalar nedeniyle enginar üreticisinin iyi bir sene geçirmediğini ancak 2022'de durumun farklı olduğunu ifade eden Özen, şöyle konuştu: "Sakız enginarı hasadı mayısa kadar devam edecek. Üreticimiz şu an adet başı 5 ile 7 lira arasında satış yapıyor. Pazardaki fiyatı 10 lira civarında. Üreticimiz için adet başı 5-7 lira gayet güzel bir fiyat. Üreticimiz dönüm başı 1800, 2 bin 500 adet enginar elde ediyor."

Enginarın hasadı yılın ilk ayından itibaren yapılsa da asıl yoğunluk nisanda başlıyor. Bölgenin coğrafi işarete sahip olan ve ağırlıklı üretiminin yapıldığı sakız enginarında hasat ay sonuna kadar sürecek. Hasadı nisanda başlayan bayrampaşa cinsi ise hazirana kadar toplanabiliyor.

Özen, geçen yıl hava şartlarında yaşanan olumsuzlukların bu sene için söz konusu olmadığına değinerek, "Bu sene havalar geç ısındı ama don etkisi yapacak bir havayla karşı karşıya değiliz." dedi. - Siparişe göre günlük kesim yapıyor Urla'nın Kuşçular Mahallesi'nde 15 dönümlük alanda enginar üreten 46 yaşındaki İlker Çapacı da hem sakız hem de bayrampaşa çeşidinin üretimini yaptığını anlattı. Ürünün hasadının zor olmadığını dile getiren Çapacı, "Fakat hasat edildikten sonra işlenmesi zor. Biz ayıklıyoruz, tencereye girecek şekilde müşteriye teslim ediyoruz. Akşam gelen siparişe göre sabah kesim yapıyoruz. Günlük taze kesim yapıyoruz. Ayıklayıp öğleden sonra teslim ediyoruz. Genelde ev ve lokantalara satış oluyor. Pazara da gönderiyoruz." diye konuştu.

Zeytinyağlısından dolmasına, çorbasından salatasına, yemeğinden böreğine enginarla yapılacak türlü türlü tarifler bulabilirsiniz. Enginarın sağlık saçan etkisinden daha iyi yararlanmanız için ise fazla pişirmemenizi, içindeki A vitamininin daha etkili olabilmesi için zeytinyağı ile birlikte yemenizi, antioksidan etkisini koruması için buharda pişirmenizi tavsiye ederiz. Enginarın nasıl seçilmesi gerektiği ise başlı başına bir konudur. Örneğin baş kısmındaki yaprakları açmış bir enginarı almamanız gerekir. Çünkü bu onun artık olgunlaştığını ve çiçek açmaya yaklaştığını gösterir. Yaprakları sıkı sıkıya kapalı, tok, ağır ve ezik olmayan bir enginarı ise gönül rahatlığıyla alabilirsiniz.

EFSANELERDEN FESTİVALLERE 8 MADDE İLE ENGİNARIN HİKÂYESİ--- Eskiden enginar için “kralların yiyeceği” denirmiş. Osmanlı mutfağında da ilgi gören besin ne yazık ki günümüzdeki mutfak kültürümüzde çok yaygın değil… İklimsel uygunluğu nedeniyle de daha çok Ege, Akdeniz, Marmara’da yetiştirilir ve bilinir. Ama biz bu listemizde enginarın son derece sağlıklı olan lezzetine değil onun bilinmeyen hallerine de yer veriyoruz.

Enginarın ilham verdiği kullanım alanları arasında mimari ve süsleme sanatları da bulunur. Yunan ve Romalılar döneminde yapılan sütun başlıklarında enginar motiflerine sıkça rastlamak mümkün iken, Osmanlı döneminde de enginar yaprağı tıpkı karanfil, gül, lale gibi süsleme sanatında kullanılan bitkisel motifler arasına girmiştir. Karaciğer dostu olarak bilinen enginar düşük kalorili, kolesterol düşürücü, bağışıklık sistemini güçlendirici haliyle sağlıklı beslenmek isteyenlerin yemek listesinde genellikle ilk sıralardadır. Yine de mineral zengini, lifli bu değerli besinin bazı kişiler için alerjik etkilerinin olabileceğini de akılda tutmak gerekir.