Geçtiğimiz hafta temel altı etik değerden üçü olan ”Güvenilirlik”, ”Düşüncelilik” ve ”Sorumluluk” konularını incelerdik. Bu hafta diğer üç temel değer ile devam ediyoruz. Geçen haftalarda da vurguladığım gibi bu temel etik değerlere sahip olan kişilere karakteri güçlü olan kişiler diyoruz.
Neden? Örneğin, kenarda park halinde duran bir araca sürttünüz ve zarar verdiniz. Sürücüsü orada olmadığından kaçıp gider miydiniz, bir not ile telefon numaranızı bırakıp, tazmin edeceğinizi söyler miydiniz? Yani kaybedeceğiniz paraya mı daha önem veridiniz yoksa kendinize olan saygımıza mı?
Karakter Açısından Yoksul veya Varsıl Olmak
Güçlü bir kişinin kendine saygısı vardır ve hatalarının bedelini ödemekten çekinmez, korkmaz. Bu onu azaltmaz. Tam tersine çoğaltır. Buna bazen kişisel itibar da diyoruz. Kişisel itibar önce kendimize olan saygımızla başlar. Aç gözlülükle değil. Çünkü o aracın tamirini tazmin etmek ne sizi yoksullaştırır, ne de diğer kişiyi varsıllaştırır.
Aslında yokusullaşan veya varsıllaşan kişinin karakteridir. Insanlar çoğunlukla bunu fark etmezler. Öz saygılarını yitirdiklerini de fark etmezler. Oysa biz saygı bekliyorsak önce kendimize, varlığımıza, duruşumuza saygı katmalıyız. Gittikçe karakter açısından yoksullaşan dünyada bu açıdan farklı bir duruş içinde olmak da çok değerli bir var oluş biçimidir.
Güçlü Karakteri Olan Kişi: Saygılıdır
· Önce kendisine saygılıdır. Öz saygı
· Kibar ve inceliklidir.
· Herkesi meziyetleri ile değerlendirir.
· Hoşgörülü, bireysel farklılıkları kabul edici ve takdir edicidir.
· Aşağılamaz.
· Herkese iyi davranır.
· Başkalarını kötü niyetle kullanmaz veya yönlendirmez.
· Sömürmez.
· Bireylerin kendi yaşamları hakkında karar verme haklarına saygı gösterir.
Hepimiz, her gün saygıyla bağdaşmayacak olaylar yaşıyoruz veya çevremizde gözlemliyoruz. Bu hiçbirimize yabancı bir konu değil. her gün bin bir tane örneğini yaşayıp sinirleniyoruz. Örneğin, yağmurlu bir günde, yoldan geçen araçların hızla çamurlu su birikintilerine dalıp kaldırımdaki kişileri çamurlu suyla ıslatmaları…
Örneğin, gece geç vakit komşudan gelen yüksek müzik ve eğlence sesinin apartman sakinlerini uyutmaması. Örneğin, yeni yıkanmış çamaşırların üzerine üst kat komşusunun balkonunu yıkaması veya halısını silkmesi. Bu konumlarda siz olsanız ne yapardınız? Ancak yine tamamen olumsuza odaklanmayalım, olumluyu da görelim.
Dün öğretmenler günüydü. Türkiye’nin dört bir yanına dağılmış eski öğrencilerimden telefon yağdı. İzmir’de olanlar ellerinde bir demet çiçekle geldiler. İzmir dışında olanlar telefon, kart, elektronik posta ile kutladılar. Bana bu sıcacık mutluluğu yaşatan acaba yıllardır benim öğrencilerime ve öğrencilerimin bana gösterdiği karşılıklı sevgi ve saygının bir sonucu muydu?
Öğretmenlik yaşamım boyunca, hem üniversite öğrencilerime hem de daha ufaklara; her zaman önce öğrencilerimin duygularına, düşüncelerine ve öğrenme biçimlerine saygı duydum ve her birine sevgiyle yaklaştım. Sonra onlardan sevgi ve saygı bekledim. Buna benzer tutumları siz de yakınlarınızla paylaşıyor musunuz?
Güçlü Karakteri Olan Kişi: Adildir
· Herkese eşit, adaletli davranır.
· Açık görüşlüdür.
· Diğerlerinin ne söylediklerini ve hissettiklerini anlamaya çalışır.
· Başkalarının hatalarından haksızca faydalanmaz.
· Hakkından fazlasını almaz.
Her gün yollarda kamyon ve otobüs şoförleri birçok kazaya neden olurlar. Hepimiz çevremizde bir yakınını trafik kazasında yitirmiş kişileri tanırız. Ancak bu ölümlü kazalara neden olan kamyon şoförleri bir iki yıl tutuklu kalıp, çıkar çıkmaz tekrar direksiyon başına geçerler. Bu adil midir?
Ülkemizdeki bu adaletsiz durum hepimizi çileden çıkarır. Diğer yanda kent içinde, kamyonların çok olmadığı yollarda veya şehirlerarası yollarda trafik polisleri yol vergisi toplar gibi yaşamında bir kelebeğe bile çarpmamış birçok kişiden yollara göre çok düşük olan hız limitini bahane olarak kullanarak para cezası keserler. Yine, bu adaletsizlik bizleri çileden çıkarır.
Toplumumuzda Eşit Hizmet Verilememe Adaletsizliği
Kamu kuruluşlarına giden birçok vatandaş, eğer torpil yapacak bir yakını yoksa çok sıkıntı çeker, itilir, bekletilir, aşağılanır. Bu tür davranışlar bizleri isyan ettirir. Oysa, etik eğitimi almış toplumlarda torpil aranmadan devlet memuru işini adaletle, herkese eşit hizmet vererek yapar. Toplumda ve okullarda verilecek kişilik eğitimi bu adaletsizliklerin son bulmasını amaçlar.
Bu eşit hizmet vermeme durumu yalnızca kamu kuruşlarına mahsus değildir. Her yerde bu durumla karşılaşılır. Bazen okullarda veli ve öğrenci, öğretmen ve yönetimden eşit hizmet almaz. Bazen oturduğunuz sitede bahçıvan sizin bahçenize bakmaz, başka kişinin bahçesine özen gösterir. Toplumumuzun her yerinde adaletsizlikle karşılaşırız.
Örnek Aldığımız Güzel İnsanlar
Öğrencilik yıllarımı anımsıyorum. Birçok öğretmenim haksızlık yapmama konusunda çok duyarlıydı. Adil olmaya önem verirlerdi. Hiçbir zaman o öğretmenlerim tarafından hakkımın yendiği gibi bir duygu yaşamadım. İyi duygular yaşadığım bu öğretmenlerim sayesinde iyi duygular yaşatmayı öğrendim.
Böylece, o kişiler bana örnek oldular. Onların örneğini sürdürdüm. Öğrencilerime ve diğer ilişkide bulunduğum herkese eşit davranmak, adil olmak ve haksızlık etmemek benim için en doğal davranış tarzı oldu. Bazıları hayatta olmayan o öğretmenlerimi özlemle ve sevgiyle anıyorum. Sizin de özlemle ve sevgiyle andığınız, yaşamınızda size örnek olmuş kişiler var mı?
Güçlü Karakteri Olan Kişi: İyi Yurttaştır
· Kurallara ve kanunlara uyar.
· Görevini yapar.
· Görevlilere görevlerini yerine getirmesinde saygı gösterir.
· Bilgi alır.
· Oy verir.
· Komşularını, ailesini, okulunu, toplumunu, ülkesini, işverenini, iş arkadaşlarını yani ilişkide olduğu herkesi korur.
· Vergisini öder.
· Topluma gönüllü hizmette bulunur.
· Çevresini korur.
· Doğal kaynakları korur.
Hepimiz, her gün yine iyi vatandaş olmakla bağdaşmayacak olaylar yaşıyoruz veya çevremizde gözlemliyoruz. Bu hiçbirimize yabancı bir konu değil. Örneğin, vergisini tam olarak ödemeyenler. Örneğin, ödenen vergileri ülke için doğru yere harcamayan görevliler. Doğal kaynakları korumayanlar. Ormanları yakanlar…
Örneğin, ailesini, arkadaşlarını, çalıştığı işyerini, işverenini, iş arkadaşlarını, yani bulunduğu ve yaşadığı çevreyi kötüleyen, haklarında kötü konuşan kişiler… Örneğin, doğayı, çevresini yok eden, zarar veren, kirletenler… Siz bu konumlarda ne yapardınız?
Vatan Hainleri ve Şehitler
Yine iyi ve güzel insanları da anımsamak gerekli. Bir yanda orman yakanlar, bir yanda o yangınları söndürmek için kendilerini ateşe atanlar. Bir yanda bomba patlatanlar, bir yanda o bomba patlamasın diye şehit olanlar, bir yanda vatan hainleri, bir yanda vatanı için hiç duraksamadan ölüme koşanlar…
Ülkemizin özveri öyküleri bitmek bilmez. Bizler vatan sevgisi ile yetişmiş, iyi yurttaşlık nedir bilen bir toplumuz. Arada bir çürük elmalar çıksa da genel anlamıyla, bütünde vatanını seven kişileriz. Her toplumda olduğu gibi para toplum düzenini bozan bir unsur. Vergi ödemeye gelince toplumun çoğu vergi ödemekten kaçar ve ancak cezalarla kişiler vergi ödemeye razı olur.
Özet: Güçlü kişiliği olan bir insan:
1) Güvenilir ve dürüsttür.
2) Düşünceli ve iyi insandır.
3) Sorumluluklarını yerine getirir.
4) Adil ve hakça davranır.
5) Herkese karşı saygılıdır.
6) İyi vatandaştır.
Diğer kişilere zarar ve rahatsızlık vermez. Önümüzdeki hafta karakter eğitimimin ilkeleri ile devam edeceğim.
Başkaları gözü peklikleri, hızları ya da güçleri ile kendilerini gösterebilirler ama gerçek doğruluk ve ruh yüksekliğine ve bu erdemlerle birlikte giden seçkinliğe gelince, hiç kimse bunlara saygı duyanların üstünlüğünü yadsıyamaz.
Platon (Mektuplar)