Berivan KAYA/EGEDESONSÖZ- Sayıştay, Buca Belediyesi’nin 2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporu’nu açıkladı. Raporda belediyeye ait binek araçlarla hafta sonu ve tatil günlerinde Urla ve Çeşme’ye gidildiği ortaya çıktı.
Belediyenin 2024 mali yılı bütçesine önceki yıldan 3 milyon 197 bin 6,37 TL ödenek devroldu. Devir alınan bütçe ile 2 milyar 700 milyon TL ödenek öngörüldü. Buna göre 2024 yılı toplam ödeneği 2 milyar 703 milyon 197 bin 6,37 TL oldu. 2024 yılında bu ödeneğin 2 milyar 568 milyon 176 bin 820,3 TL’si bütçe gideri için kullanıldı. Kullanılmayan ödeneklerden 131 milyon 877 bin 429,97 TL iptal edildi ve 3 milyon 142 bin 756,37 TL ödenek bir sonraki yıla devredildi. 2024 yılında net bütçe geliri yüzde 77,08 seviyesinde gerçekleşti. 2024 yılında bütçe giderleri yüzde 95,01 seviyesinde gerçekleşti. 2024 yılında gelirler bir önceki yıla göre 836 milyon 484 bin 934,39 TL’lik artış gösterdi. Belediyenin bütçe giderleri toplamı 2024 yılında 2023 yılına göre 894 milyon 735 bin 60,03 TL arttı.
ENFLASYON DÜZENLEMESİNDE HATA!
Sayıştay raporunda yer ala ilk bulgu, enflasyon düzeltmesi işlemlerinin doğru yapılmaması oldu. Buna göre, 2022 yılı sonu itibarıyla maddi duran varlıklarının net değerinin 342 milyon 410 bin 281,38 TL olduğu, 2023 yılı sonu itibarıyla 844 adet taşınmazını gerçeğe uygun değer ile değerlediği belirtildi. Bu taşınmazların değerlenmesi sonrasında değerlenen tutarların enflasyon düzeltmesine tabi tutulduğu belirtilen raporda kayıtlı değerinin 31 milyar 28 milyon 519 bin 337,07 TL olduğu görüldü. Raporda yapılan hata sebebiyle 2023 yıl sonu itibarıyla maddi duran varlıkların kayıtlı değeri önceki yıl kapanış kayıtlarının yaklaşık 90 katına çıktığı ve 2024 yılı açılış bilançosunda hatalı tutarlar yer aldığı ortaya çıktı.
MALİ TABLOLARA DOĞRU AKTARILMADI
Enflasyon düzeltmesi işlemleri sonrasında oluşan farkların dönem sonunda mali tablolara doğru aktarılmadığı ortaya çıktı. Raporda, “698 no’lu hesabın alacak bakiyesi olan 1.251.669.981,89 TL, faaliyet sonuçları tablosunda yer almayarak faaliyet sonuçlarının noksan görünmesine sebep olmuştur” ifadeleri yer aldı.
ZEYTİN AĞAÇLARI VE ÜZÜM BAĞLARI BİLANÇOYA DAHİL EDİLMEDİ!
Zeytin ağaçlarının ve üzüm bağlarının mali tablolarda izlenmediği raporda yer aldı. Belediye mülkiyetinde bulunan çeşitli ada ve parsellerde toplam 6 bin 854 adet zeytin ağacı ve bin 400 adet üzüm fidanı bulunduğu, zeytin ağaçlarından yıllık ortalama 2 bin 200 kg zeytin, üzüm fidanlarından ise yıllık ortalama 6 bin kg üzüm hasat edildiği, hasat miktarının yıllar itibarıyla mevsimsel şartlara ve bakıma göre değişkenlik gösterdiği, zeytin ağaçlarının ve üzüm fidanlarının gerçeğe uygun değerleri göz önüne alındığında varlıklaştırılarak bilançoya dahil edilmemesinin mali tablolarda önemli yanlışlıklara sebebiyet verdiği, bu sebeple İdare mali tablolarının tam, doğru, güvenilir ve karşılaştırılabilir bilgiler sunmadığı tespit edildi.
TAŞINMAZLAR KAYITLARLA İZLENMEDİ
Sayıştayın bir diğer bulgusu ise taşınmazların muhasebe kayıtlarında izlenmemesi oldu. Belediye tarafından diğer kurumlardan tahsisli olarak alınan 9 adet taşınmaz ile mülkiyeti idareye ait olup çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis edilen 22 adet taşınmazın muhasebe kayıtlarında izlenmediği tespit edildi.
ŞİRKETLERİN SERMAYELERİNDE HATA!
Belediyenin sahip olduğu üç adet şirketinin bulunduğu, ancak sahip olduğu şirketlerin sermaye tutarlarının doğru bir şekilde muhasebeleştirilmediği ortaya çıktı.
Üzüm Kent İmar ve İnşaat Sanayi Teknik Hizmetler A.Ş.’nin mevcut sermayesinin 414 milyon 259 bin 695 TL, Kızılçullu İmar ve İnşaat Sanayi Teknik Hizmetler Ltd. Şti.’nin mevcut sermayesinin 100 milyon TL, Buca İmar ve İnşaat Sanayi Teknik Hizmetler A.Ş.’nin mevcut sermayesinin 33 milyon 675 bin TL olduğu raporda yer aldı. Bu 3 şirketin sermaye tutarları toplamının 547 milyon 934 bin 695 TL olduğu ve belediyenin muhasebe kayıtları ile Ticaret Sicil Gazetesi’nde yer alan tutarlar arasında 417 milyon 910 bin 670,70 TL’lik fark bulunduğu tespit edildi.
PERSONEL GİDERLERİ FAZLA!
Sayıştay personel giderlerinin yasal sınırın yüzde 40 üstünde olduğunu açıkladı. 2023 yılı kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 1 milyar 244 milyon 610 bin 577,71 TL olduğu, bu tutarın 2024 yılı yeniden değerleme oranı ile güncellenmesi sonucunda ise 1 milyar 972 milyon 209 bin 921,44 TL tutarına ulaşıldığı, yeniden değerlenen tutarın %40’ı olan 788 milyon 883 bin 968,58 TL’nin de belediyenin 2024 yılı personel gider limiti olduğu anlaşıldı.
AMATÖR SPORA YAPILAN BAĞIŞ SAYIŞTAY’A TAKILDI
Belediyenin spor tesislerinde sunmuş olduğu kamu hizmetinin karşılığı olarak hizmetlerden yararlanan vatandaşlardan kayıt işlemleri sırasında amatör spor kulübü tarafından makbuz karşılığında bağış toplandığı ortaya çıktı. Raporda, “Kamu İdaresi tarafından sunulan ve maliyetlerine katlanılan söz konusu hizmetler karşılığında bu hizmetten yararlanan vatandaşlardan amatör spor kulübü derneğine bağış vb. adlar altında para toplanması mevzuat hükümleri ile kesin olarak yasaklanmıştır” ifadeleri yer aldı.
BUCASPOR SORUMLU OLUR!
Bucaspor 1928 adlı profesyonel spor kulübünün %100 hissesine sahip olan şirket ile kiralama/tahsis adlı bir protokol imzaladığı, protokol hükümleri uyarınca Buca Belediyesi Spor Vadisi Arena Stadı’nın Bucaspor 1928’in kullanımına bırakıldığı, tesisisin kullanımından doğacak zarar ve hasardan ise kulübün sorumlu olacağına ilişkin düzenlemeler yapıldığı tespit edildi. Sayıştay raporunda, “Kamu İdaresi tarafından profesyonel spor kulübüne ayni veya nakdi yardım niteliğinde olan mevcut uygulamadaki mevzuata aykırılığın giderilmesi gerekmektedir” ifadeleri yer aldı.
BELEDİYE ARACIYLA TATİL!
Sayıştay’da en dikkat çeken bulgu ise belediyeye ait binek araçların mesai saatleri dışında ve tatillerde Urla ve Çeşme gibi yazlık bölgelerde olmasıydı. Sayıştay denetimde bazı binek araçların gerek hafta içi günlerde gerekse tatil günlerinde uygun bir görevlendirme yazısı olmaksızın görev mahalli dışında kullanıldığı ortaya çıktı. Birçok araç hafta sonlarında, resmî tatillerde veya mesai saatleri dışında uygun bir görevlendirme olmaksızın kullanıldığına dikkat çeken Sayıştay, HGS geçiş giderleri ile yakıt giderleri de kurum bütçesinden karşılandığını açıkladı. 35 ACS 980 plakalı aracın 7 Temmuz Pazar günü Urla’da bulunduğu, yolculuk öncesi bir tarih olan 5 Temmuz Cuma günü 41 litre ve 11 litre olmak üzere iki kez İdarenin deposundan yakıt aldığı, ilçe mahalline dönüş yaptığı tarih olan 8 Temmuz Pazartesi günü de 44 litre yakıt aldığını örneğini verdi.
ALACAKLAR ZAMANAŞIMINA UĞRADI
Sayıştay vergi alacakları ile idari para cezalarına ilişkin 1998-2019 yıllarına ait toplam 398 bin 279,26 TL tutarındaki alacaklarının zamanaşımına uğratıldığı ve belediye tarafından buna sebebiyet veren kişilere bu tutarlar için rücu edilmediğini ortaya çıkardı.
KATI ATIK BEDELLERİYLE GELİR KAYBI
Belediye adına tahsil edilen katı atık bedellerinin zamanında ve tam olarak aktarılmasına ilişkin takip işlemlerinin yapılmadığını belirten Sayıştay raporunda, belediyenin gelir kaybına uğradığını açıkladı. İZSU tarafından 46 milyon 170 bin 607,33 TL’nin Belediye hesaplarına gönderilmediği ve süreçle ilgili takip işlemi başlatılmadığı ifadeleri yer aldı.
HATALI EMLAK İNDİRİMİ YAPILDI
Sayıştay raporunda indirimli emlak vergisinin hatalı kullandırıldığı bulgusu yer aldı. SGK’dan aldığı aylık dışında bir geliri olmadığını beyan etmesine rağmen 2024 yılı içerisinde gelir elde ettiği anlaşılan 604 kişi ile, adlarına kayıtlı birden fazla sayıda mesken bulunan 585 kişi olmak üzere toplam bin 189 kişinin hatalı olarak indirimli emlak vergisinden yararlandırıldığı ortaya çıktı.
RUHSATSIZ 10 BİN İŞLETME
Buca sınırları içerisinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyette bulunan işletmelerin mevcut olduğu ve bu işletmelerden alınması gereken işyeri açma izin harcının tahsil edilmediği Sayıştay’a yansıdı. 15 bin 717 adet farklı sicil numarasına sahip işyerinin bulunduğu ve 10 bin 79 tanesinin ruhsatlı işyerleri listesinde yer almadığı Sayıştay’a yansıdı. Mükelleflerden 2 bin 255 tanesinin ruhsatlı işyerleri listesinde yer almadığı tespit edildi.
BUCAMAR’IN BORCU DAĞ GİBİ
Belediye şirketine yapılan hakediş ödemelerinde vergi ve SGK borcu sorgulaması yapılmadığı raporda yer aldı. BUCAMAR’ın 569 milyon 357 bin 981,96 TL’si prim borcu ve 349 milyon 532 bin 233,67 TL’si gecikme zammı olmak üzere toplam 918 milyon 890 bin 215,67 TL, ayrıca vadesi geçmiş 164 milyon 723 bin 772,92 TL tutarında vergi borcunun bulunduğu ortaya çıktı. Sayıştay raporunda, “hakediş ödemelerinin gerçekleştirilmesi esnasında söz konusu sorgulamanın yapılması ve yüklenicinin her iki kamu kurumuna borcunun bulunması durumunda, borçların hakediş ödemesinden kesilerek tutarların ilgisine göre SGK’ye veya ilgili vergi dairesine gönderilmek üzere muhasebe hesaplarına alınması gerekmektedir” ifadeleri yer aldı.
KAMULAŞTIRMA YAPILMADAN İHALEYE ÇIKILDI
Sayıştay’ın bir diğer bulgusu ise ihaleler üzerine oldu. Belediye tarafından ihalesi yapılan yapım işinde gerekli mülkiyet işlemleri gerçekleştirilmeden ihaleye çıkıldığı ortaya çıktı. 629 ada 193 parsel numaralı 769 metrekare alanın kamulaştırma işleminin 7 milyon 150 bin TL bedel ile 11 Kasım 2024 tarihinde tamamlandığı, dolayısıyla arsa temini, mülkiyet ve kamulaştırma işlemlerinin tamamlanmadan ihaleye çıkıldığı tespit edildi.
PAZARLIK VE DOĞRUDAN TEMİNLER SAYIŞTAY’A TAKILDI
Sayıştay’ın bir diğer bulgusu ise mevzuatta öngörülen koşullar oluşmadığı halde pazarlık usulü ve doğrudan temin yöntemi ile alım yapılması oldu. Belediye hizmetlerinin aksamadan devamı ve can güvenliği gerekçe gösterilerek 04 Mart 2024 ihale tarihli “Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü bünyesinde bulunan resmi plakalı taşıtlarda kullanılmak üzere 160 adet lastik alım işi” nin pazarlık yöntemi ile yapılmasına karar verildiği, ancak söz konusu gerekçenin Kanun’un pazarlık usulü için aradığı şartlar taşımaktan uzak olduğu ve aykırı bir şekilde pazarlık yönteminin kullanıldığı tespit edildi.
YÖRÜK KÜLTÜRÜ SAYIŞTAY RAPORUNDA!
Geleneksel Yörük Kültürü Tanıtma ve Kiraz Festivali Sanatçı İşi hizmet alımında doğrudan temin yöntemi ile hizmet alınabilecek sanatçı kaşe bedellerinin yanında; gerçek ve tüzel tek bir kişinin özel bir hakka sahip olmadığı ses ve ışık sistemi ile sahne kurulumu gibi işlerin de bu kapsama dahil edilerek tek bir firmadan alım yapıldığı ortaya çıktı.
Sayıştay, etkinliğe gelecek sanatçının tek ve özel bir hakka sahip olması makul bulunmakla birlikte yapılan alımın içerisine başkaca firmalar tarafından da yapılabilecek ses ve ışık sistemi ve sahne kurulumunun dahil edilerek doğrudan temin kapsamında alınması mevzuat hükümleri ile bağdaşmadığına dikkat çekti.
AYNI İÇERİK İKİ FARKLI HİZMET
Belediye tarafından yapılan etkinlik, proje, faaliyetlerin ve belediye hizmetlerinde sosyal medya içerik üretim ve paylaşımların sunulması işi kapsamında 2024 yılının Ocak ve Şubat aylarında iki farklı doğrudan temin oluru alındığı, aynı içerikli iki farklı hizmetin teminin iki farklı firmadan yapıldığı ortaya çıktı.
PARÇALAYARAK DOĞRUDAN TEMİN
2024 yılı içerisinde toplam tutarı 53 milyon 797 bin TL olan resmi plakalı araçlar ile iş makinelerinin tamir, bakım ve onarımı işinin 132 parçaya, toplam tutarı 7 milyon 891 bin 28,00 TL olan iftar organizasyonu işinin 19 parçaya, toplam tutarı 15 milyon 157 bin 889,00 TL olan etkinlik ve organizasyon işlerinin 42 parçaya, toplam tutarı 5 milyon 287 bin 679,15 TL olan gıda malzemesi alım işinin ise 28 parçaya bölünerek ihale yapılmaksızın doğrudan temin yöntemi ile gerçekleştirildiği tespit edildi.
Sayıştay raporunda 132 farklı işlem sonucunda 53 milyon 797 bin TL tutarındaki bakım ve onarım işinin ihalesiz gerçekleştirilmesi mevzuat hükümleri ile bağdaşmadığına vurguladı.
HİZMET ALIMI İÇİN GELDİ ZABITA OLDU
Belediyede istihdam edilen bazı personellerin fiilen zabıta olarak çalıştırıldığı ortaya çıktı. Raporda, “Hizmet alımı yöntemiyle belediyede istihdam edilen şirket personelinin zabıta müdürlüğü kadrosunda görevlendirilmesi ve zabıta kıyafeti giyerek denetimlerde bulunması mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir” ifadeleri yer aldı.
BÜYÜKŞEHİR’E DEVREDİLEN TAŞINMAZLAR AMACINA UYGUN KULLANILMADI!
2017 yılında “kentsel tasarım projesi” yapılması amacıyla park ve yeşil alan, rekreasyon alanı, B.H.A aktarma merkezi, kültür merkezi, pazar alanı, sosyal tesis alanları ve İZSU arıtma tesisi yapılmak amacıyla mülkiyeti Buca Belediyesine ait Kızılçullu Mahallesi 710 ada, 8, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 20, 72, 73, 74, 76, 78 parsel numaralı taşınmazlar ile 4885/5095 hissesi Belediyeye ait 710 ada 19 parsel numaralı taşınmazın İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bedelsiz olarak taşınmazların devredildiği ancak amacına uygun işlem tesis edilmediği ortaya çıktı.
Devir amacına uygun kullanılmayan taşınmazlar için geri alma işlemlerinin başlatılmadığına dikkat çeken raporda, protokole konu 15 adet taşınmazın tapu kütüğüne “görmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinde ilgili süre içerisinde kullanılacağı ve amacına uygun kullanılmaması halinde cezai şart uygulanarak geri alınacağı” şerhi konulduğu yer aldı.
Raporda, “Kamu İdaresi cevabında bulgu konusu taşınmazlardan bazılarının geri alınmasına ilişkin, geriye kalan taşınmazlar için ise yeni protokol yapılması yönünde çalışmalara başlandığı ifade edilmiştir. Sonuç olarak Kamu İdaresi tarafından devri sağlanan taşınmazların meclis kararı ve imzalanan protokol hükümlerine uygun olarak değerlendirilmesinin sağlanması; bu mümkün görülmüyorsa yukarıda yer alan mevzuat hükümleri doğrultusunda geri alma işlemlerine başlanması gerekmektedir” ifadeleri yer aldı.
SGK BORCU 149 MİLYON!
Sayıştay bir diğer bulgusunda ise Belediyenin ödeme önceliğine sahip vergi borçlarını vadesinde ödemediğine dikkat çekti. Belediyenin 2024 yılı sonu itibarıyla vadesi geçmiş 149 milyon 442 bin 617,52 TL vergi borcu bulunduğu tespit edildi. Sayıştay raporunda, “Son dört yılda İller Bankasından gelen payların her yıl bir önceki yıla göre yüzde 100 artış gösterdiği, ancak 2024 yılı itibari ile idareye gönderilen payların ise önceki yıllarla aynı kaldığı, bu nedenle yasal ödemelerde gecikmelerin kaçınılmaz hale geldiği, tüm bunlara rağmen herhangi bir gecikmeye sebebiyet vermemek için gerekli çalışmaların yapılmasının sağlanacağı ifade edilmiştir. Kamu İdaresi tarafından vergi borçlarının vadesinde ödenmesi ve bu ödemelere öncelik verilmesi gerekmektedir” ifadeleri yer aldı.
SAYIŞTAY İLAMLARINA GECİKME FAİZİ
Kesinleşmiş Sayıştay ilamlarına ilişkin 18 milyon 38 bin 990,59 TL tazmin tutarının mevzuatta öngörüldüğü şekilde takip ve tahsil edilmediği rapora yansıdı. Ayrıca bu tutara gecikme faizi işletilmediği tespit edildi. Raporda, “Kamu İdaresi tarafından kesinleşmiş Sayıştay ilamlarının yerine getirilmemesi zamanaşımı açısından risk teşkil etmekte olup belirtilen mevzuat hükümleri gereğince ilamlarda belirtilen tazmin tutarlarının takip ve tahsilatının sağlanması gerekmektedir” dedi.