|
|
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan… Yıllardır hayat pahalılığından dem vurmuyordu… Üç gün önce… Vatandaşın yakarışına… Çarşı-Pazar’daki yangına hak verdi… Günlerden 15 Eylül’dü… Ve Cumhurbaşkanı söz verdi millete: “Enflasyonun yol açtığı hayat pahalılığı konusundaki sıkıntıları da gayet iyi biliyoruz... En kısa sürede enflasyonu da kontrol altına alarak raflardaki, etiketlerdeki fahiş fiyat artışlarının önüne geçeceğiz…” Çok zor… Zaman alır ama… İstenirse olur; vatandaş “Oh…” der… *** Aslında “hayat pahalılığı” diye bi’şi yok! Türk Lirası’nın “pul” olması var! *** Bazı gerçeklerden bi’haberiz ya da… TV’deki pembe diziler ruhumuzu okşadıkça… Sosyal alemin “rahatlama” repliğine sarılıp… “Aman Allahım, markete gittim, 200 lira bıraktım çıktım!” diyerek… Pahalılığın önüne geçmek(!) mümkün değil… Önce… Cebimizdeki “TL.”nin gücünün neden ve nasıl eridiğini bileceğiz… Bu işler… Garip bir mahalle bakkalına ya da manava baskın vererek… Önlenemiyor… Zaten önlenmesi de mümkün değil! *** Geçmişte de “hayat pahalı” idi… Belki, sadece bugünkü gibi acıtmıyordu… Rakamlarla yürüyelim… *** Yıl; 2015… Takvim yaprağında 15 Eylül yazıyor… Dolar; o gün 3.42 TL. Tam “altı yıl” sonra bugün… Yıl; 2021… Takvim yaprağında yine 15 Eylül yazıyor… Dolar; o gün 8.44 TL. Asgari ücret Eylül 2015’te net 1.000 TL. idi… Altı yıl sonra bugün (2021) ele geçen maaş, 2 bin 825 TL. Ve… 2015 Eylül’de yıllık enflasyon %7.95 ilan edilmişti… Bugün (2021) o rakam %19.25… *** Dikkat ettiniz mi? Son altı yıl içinde bu güzel ülkede… Her şey, ama her şey… (Dolar… Asgari Ücret… Enflasyon…) Neredeyse… Hep “üç misli” artmış… Daha iyi farkına varmak için… İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin… Sebze ve meyvenin Hal fiyatlarına bakalım… (Çünkü manav da seyyar da sattığı malı buradan alıyor…) Çıkış / giriş her şey faturalı… Ancak, “aracı” adını verdiğimiz bir “Türkiş İcadı”nı unutmayalım: *** Bildiğiniz Armut… Altı yıl önce bugün Hal’den 1 TL.’ye çıkmış… Bugün o fiyat 8 TL… Buna “aracı payı”nı ve “satıcı karı” koyacaksınız… Sizce… Eve kaç kilo?… Pardon kaç adet armut alabilirsiniz? Aynı şekilde… Birkaç örnek daha verelim… (İlk satırdaki örneklerin tamamı İzmir Hali’nden çıkış kilogram etiketleridir…) *** Bamya altı yıl önce 4.75 TL. idi, bugün 16.50 TL. (Şu anda Manavda 35 / Büyük Market’te 45 TL.) Dolmalık Biber 1.5 TL. idi, altı yıl sonra 3.40 TL. oldu… (Şu anda Manavda 8 TL. / Büyük Market’te 9 TL.) Börülce 2015’te 3.50 TL. idi, bugün 11.25 TL. (Şu anda Manavda 25 TL. / Büyük Market’te 28 TL.) Çilek altı yıl önce 4.00 TL.’den gitti; bugün 10.30 TL. (Şu anda Manavda 18 TL. / Büyük Market’te 19 TL.) Ayşekadın Fasulye 2015’te 1.55 TL. idi, bugün 6.50 TL. (Manavda 15 TL. / Büyük Market’te 17 TL.) Ispanak altı yıl önce 2.75 TL. idi, bugün 4.25 TL. (Şu anda Manav’da 10 TL. / Büyük Market’te 9 TL.) Limon 2015’te 1.63 TL. idi, bugün 3.78 TL. (Şu anda Manav’da 10 TL. / Büyük Market’te de 10 TL.) Sarımsak altı yıl önce 5.50 TL. idi, bugün 12 TL. (Manav’da 40 TL. / Büyük Market’te 36 TL.) *** Bıraksanız, liste uzayıp gidecek… O zaman dertler de uzayıp, gidecek… İzmir Hali’nden kilosu 15.50 TL.’ye çıkan Bamya’nın… Semtinizdeki Manav’da nasıl olur da 35 TL.’ye… Büyük Market’te 45 TL. etiket taşıdığını araştırmak önemli… Belki de… Toptancının üreticiden ne kadara aldığını… Hal’den çıkış fiyatlarının… Nasıl olup da manavda ve büyük marketlerde kanatlandığını… İnceleyerek işe başlamak lazım… İşi yarar mı? Sanmıyorum… Bi’kere “aracı” bu işten büyük keyif almış… Kuruşla aldığını “TL.” ile manava markete vermenin… Dayanılmaz güzelliğinin farkında… *** Bitiriyoruz… Bugüne dönelim… Düzen kurulmuş; çark dönüyor… Göstermelik etiket denetlemek çare olabilir mi? Manav… Aracıdan pahalı alıyorsa ne yapsın? Ekmek teknesini mi kapatsın? 20 yıldır önüne geçilemeyen enflasyon… Bugünden yarına nasıl kontrol altına alınacak? Hatırlayın… İki buçuk yıl önce… Vatandaş meyve sebze fiyatlarının yanına yaklaşamıyordu… Cumhurbaşkanı Erdoğan… Uçuşa geçen fiyatları düşürmek için… Belediyelerin sokaklarda tanzim satış başlatmasını istedi… Sonra n’oldu? Kısa bir süre denendi… Belediyeler baktı olmuyor, vazgeçtiler… Bi’daha mı yaşayalım o günleri? Nokta… Sonsöz: “Her şey neye layıksa ona dönüşür… / Hz. Mevlana…”