Dünyada her zamankinden daha çok zeytinyağı konuşuluyor. Cebinde parası olan gelişmiş ülke yurttaşları sağlıklı yaşlanmak istiyor, sağlıklı beslenmek istiyor, kendinden sonraki nesillerin daha sağlıklı olmasını diliyor... Sızma diye dilimize oturmuş; sağlıkla lezzetin seviyeli birlikteliğini anlamlandıran zeytinyağının hası, kalitelisi, polifenolü yüksek olanı, oleacantal taşıyanı daha çok konuşuluyor, yazılıyor…

İtalyan Ticaret Odaları Birliği tarafından Liguria Bölgesi Imperia Şehri'nde 1983 yılında kurulan ONAOO dünyada ilk kez “Zeytinyağının Duyusal Analiz Terminolojisi ve Standartlarını” belirleyen kurum olarak bu işte itibarın zirvesinde…ONAOO Günümüzde tüm dünyada zeytinyağı profesyonellerini eğitmek amacıyla yaygın eğitim seminerleri düzenliyor…

Urla’da zeytinyağına samimiyetle gönül vermiş bir arkadaşım var: Duygu Özerson Elakdar.

Duygu; Urla'nın Bademler Köyü'ndeki Hiç Zeytin Ormanı'nda çevre dostu yöntemlerle beslenen, büyüyen 60 bin zeytin ağacı ve özenle korunmuş, doğal bitki örtüsü ile zengin bir faunadan sağladığı ürünlerle bir de lokanta kurmuş vaziyette. “Yenilebilir Orman” prensibiyle Hiç Lokanta ve Tadım Atölyesi'ne Urla'nın doğasını ve gastronomik zenginliklerini taşımaya çalışıyor. Lokantadaki ekmekler, zeytinyağı, yabani otlar ve tüm seramik tabakları kendileri üretiyorlar.

Duygu; geçen ayın sonunda Cenova’ya gitti ve zeytinyağındaki tüm yeniliklerden haberdar oldu. Geçen Pazar beraberdik, “izlenimlerini benimle paylaşırsan, memleketin en çok okunan web portallerinden birinde herkes öğrenmiş olur” dedim. O da paylaştı. Ben de özetle aktarıyorum. Söz Duygu Özerson Elakdar’da:

****

Ben ilk giriş eğitimimi 2015 yılında İtalya'da alarak ileri seviye eğitime hak kazandım. 4 yıl süren İleri Seviye Zeytinyağı Teknolojileri ve Duyusal Analiz Eğitimleri sonunda 2019 yılında ONAOO 'nun tescilli Zeytinyağı Uzmanı ve Sommelier sıfatını alarak diplomamı aldım.

Bu eğitim dünyada alanındaki en donanımlı ve uzun eğitim programıdır. Benim bir çiftçi ve üretici olarak bu donanıma sahip olmam zeytinyağın kalitesini kontrol etme, güncel teknoloji trendlerini anlama gibi faydalar sağlıyor.

Geçtiğimiz Ocak ayında İtalya'nın Cenova kentinde 5. kez düzenlenmekte olan ONAOO resmi tadımcılar buluşmasına katıldım. Seminere 16 ülkeden 50 zeytinyağı profesyoneli katıldı. Aralarında akademisyenler, basın mensupları, üreticiler, şefler, tüccarlar ve satın-almacıların olduğu uzman tadımcılar ile 3 gün boyunca yoğun bir seminer ve tadım seansı programı uygulandı.

2019 yılı IOCC (Uluslararası Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi) rakamları şöyle: İspanya 1.100.000 ton, Tunus: 320.000 ton, İtalya 320.000 ton, Yunanistan: 300.000 ton, Türkiye 225.000 ton, Portekiz 150.000 ton zeytinyağı ürettiler.

Geçen yıl tüm Akdeniz havzasında zeytin sineği zararlısından ötürü üretimler azaldı. Bu yıl dünya genelinde artış gözleniyor.

Gözlemim o ki; İspanya açık ara bir sektör devi. Öyle ki diğer ülkelerin 'dökme politikalar' ile İspanya ile yarışmaları mümkün değil. O halde pazarda - Kalite - Farklı ve Çoklu Pazarlama Stratejileri - Özgün Hikayeler ve bolca AR-GE (teknolojik anlamda) ile farklılaşmak gerek.

Dünya'da 2000 civarı zeytin varyetesi olduğu tahmin ediliyor. İtalya 400 zeytin cinsini kaydettirmiş. Türkiye’de ise 90 (+-2) cins sofralık ve yağlık olarak kayıtlı. Kaç tane Coğrafi işaretli zeytin cinsimiz var?

İTALYAN FARKI: İtalyanların zeytinyağı ihracat fiyatı, 18-20 Euro €/ kg. Coğrafi İşareti olmayan iyi kalite İtalyan Zeytinyağının ihracattaki dökme fiyatı ise 4,59 €/kg ! Türk Zeytinyağının ihracat fiyatı ise: 3.14 €/kg

Buradan şu çıkıyor: Pazarlama her şeydir ve Coğrafi İşaretleme çok önemlidir. 

İtalya'nın dünyanın “en büyük zeytinyağı ithalatçısı” ve ikinci büyük ihracatçısı olduğunu unutmayalım! İtalya bir 'Blending Cenneti'… Tanklarda gelen yağlar İtalya'nın büyük şişeleme fabrikalarında karıştırılarak Made in Italy etiketiyle dünyaya pazarlanıyor en yüksek fiyatlardan.

Blend etmek de bir meslek ayrıca; bu işi yaparak büyük paralar kazanan bir tadımcı lobisi de mevcut. Şişeleme sanayii de önemli bir sektör İtalya'da.

Olmayanı satabilmek ... Daha doğrusu “Arzı yaratarak talebi şekillendirmek…” Bence İtalya'nın takdir edilmesi gereken büyük dehası burada. Sadece üretim odaklı olarak ürünü piyasaya salmak değil. Ürünün Algısı- Pazarı- Marka değeri ve Kalitede Fark yaratıcılığı üzerine uzun dönemli stratejiler yaratmak, AR-GE ile ciddi bütçelerle inovasyon yapmak, Sektör içi İşbirliği Ruhunu Aşılamak...

İtalya'da Zeytinyağı Teknolojisi Üniversitelerin Kimya ve Makine Mühendisliği ve Ziraat bölümlerinde başlı başına bir uzmanlık alanı. Dünya'da zeytinyağı üretiminde önde gelen ülkeler bu alana önemli AR-GE bütçeleri de ayırmakta. İtalya Hükümeti ve Avustralya Hükümeti arasındaki Ar-Ge projesi ile artık Zeytinyağı teknolojisinde “Ultrasound” teknolojisinden bahsedebiliyoruz. Zeytinyağında fenolik bileşenlerin oluşumunu yüzde 3 artırmak için mikro dalga teknolojileri de kullanılmaya başlandı. Heat Exchanger teknolojisi Türkiye'ye daha gelemeden eskide kaldı bile! Çünkü zeytinyağı bir teknolojidir. Teknoloji ilerlerken geride kalanlar sektörü kaybetmeye mahkumdur.

****

İSPANYA: İspanya'nın 1980 'de yağhanelerinin yüzde 90 'ı geleneksel (taş baskı) iken bugün yüzde 98'i modern işletmeler. İspanya’da toplam 1810 yağhane var tüm ülke genelinde bunların 948'i kooperatiflere ait. Toplam üretimin yüzde 63'ünü kooperatifler yapıyor.

YENİ PAZARLAR: Çin ve Kore Yüzde 1000 artış ile ithalat artışında dünya lideri konumunda. Hindistan'da ciddi bir kamu bütçesi tüketimi arttırmak için ayrılmış durumda.

Dünyada üretim trendi yüzde 18 artış gösterirken Türkiye’deki zeytinyağı üretiminin sadece yüzde10 artmış olması da dikkat çeken bir bilgi idi. (İspanya yüzde 48 artış - Fas yüzde 90 artış - Arjantin yüzde 254 artış sağlamış durumda)

****

Toplantılarda Dünyada Zeytinyağı alanındaki tüm profesyonellerin üç gün boyunca sektörün farklı açılarından yorumlanmasını dinledi ve paylaşımlarda bulundu. Üç gün sonunda katılımcılar sunum yaparak projelerini tanıttı.

Hiç Zeytin Ormanı Gastronomi ve Tarım Turizmi Platformumuzu da ben tanıtım videosu eşliğinde anlattım. Ayakta alkışlandık. ONAOO Yönetim Kurulu 30 kişilik bir grup ile Eylül ayında Türkiye’ye zeytinyağı sektörü turuna gelecek. Tura biz ev sahipliği yapacağız. Malum Urla durağında zeytine dair anlatacak çok şeyimiz var!

****

Duygu’nun notları böyle. Zeytinyağı üzerine bize söyleyecek daha çok şeyi olduğunu düşünüyorum.