Geçtiğimiz günlerde 15 Ekim 2016 günü İzmir-Ödemiş’te Başbakan Binali Yıldırım 'Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli’ ni açıkladı.

Yapılan açıklamalara göre  model;hangi ürün hangi havzada daha verimli üretiliyorsa orada desteklenmesine temeline dayanıyor. Kısaca  verimlilik  ölçütüne göre destek verilecek. Şimdiye değin ise tarımsal destekler,ürün  temeline göre veriliyordu. Amacı ise ülke genelinde tarımsal üretim planlaması yapmak.

 Başbakan Binali Yıldırım’ın  yapmış olduğu konuşmasını şöyle özetlemek olası:

•  941 havzada 19 tane ürün  desteklenecek. Yem bitkileri desteği  941 havzanın her tarafında  verilecek. Her yerde hayvancılık  yapıldığı için yem bitkisine ihtiyaç var.
• Piyasadaki fiyat dalgalanmalarını asgariye düşürülecek ve böylece çiftçi  emeğinin karşılığını alacak ve fiyat istikrarı sağlanacak.Bu amaçla piyasa düzenini sağlamak için TMO’yu etkin bir şekilde kullanılacak ve  ESK, süt fiyatlarına müdahale edecek.
•  Desteklemeler yılda ekim  ve hasat zamanı  olmak üzere 2 sefer   verilecek.
•  Gübrede indirim sayesinde üreticinin yükünü hafiflettik.  Çiftçinin kullandığı mazotun yarısı kendinden, yarısı bizden olacak.
•  Hayvancılıktaki yerli üretim desteklenecek. Damızcılıkta dışa bağımlılığa son vermek için 22 ilde en az 500 baş kapasiteli damızlık üretim merkezleri kurulacak ve   girişimcilere yüzde 50 destek  verilecek.
• 25 ilde  mera hayvancılığı yetiştirici bölgeleri oluşturulacak. Meralar, hayvancılık yapmak isteyenlere ıslah yapma  koşuluyla cüzi paralarla kiraya verilecek.
•   Arazi toplulaştırma ve sulama tek bakanlıkta toplanacak.

Tarımda havza temelli modeli,üretimin desteklenmesi üzerine kimi olumlu öneriler getiriyor.Bununla birlikte birkaç konu üzerinde durmak gerekiyor.

• Bunlardan birincisi şu;damızlık üretim merkezleri için yeni girişimcilerin çiftlik kurmaları yerine  devletin Türkiye’nin dört bir yanına dağılmış eski adıyla “Devlet Üretme Çiftlikleri”,yeni adıyla “Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü”’ne bağlı Tarım İşletmeleri var.Bunlar neden kullanılmıyor?
• İkincisi meraların tahsisi konusu.Meraların tahsisi,doğrudan  meraları kullanan köylülere denetimli olarak tahsis edilmeli.Çünkü yıllardan beri kullananlar onlar.Böyle yapılmazsa kimi sorunlar çıkabilir.

Diğer yandan çiftçinin örgütlenmesi başta olmak üzere yeni yaklaşımların da ele alınması gerekiyor.Başlıcaları şunlar;

• Tarımsal Desteklemeler Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere verilmeli.

Türkiye’de, küçük ve orta ölçekli işletmeler, tarımsal işletmelerin hala büyük bir çoğunluğunu oluşturuyorlar. Tarımsal nüfusu istihdam ettikleri için de toplumsal yanı olan işletmelerdir. Bu nedenle tarımsal desteklemeler, bunlara yönelmeli. Tarımsal destekler GSMH’nın enaz yüzde 2’si olmalı. Tarımsal Destekleme Kurumu kurulmalı ve  Tarımsal Destekleme Çerçeve Kanunu ivedilikle çıkarılmalı.

• Tarımsal Desteklemeler Kooperatifleşmeyle Birlikte sağlanmalı.

 Üretici ile tüketici arasında var olan pazarlama kanalı  kooperatifleşmeyle kısaltılmalı.Avrupa Birliği ülkelerinde bunun yolu  kooperatifleşmeden geçmiş durumda.Tarımsal ürünlerin neredeyse  % 100’ünü kooperatifler tüketiciler pazarlıyorlar.Türkiye’de bu oran iyimser bir rakamla % 3-4’ü bulmuyor. Kooperatifleşmeyi desteklemek için; üst örgütlenmesini tamamlamış tarımsal kalkınma kooperatiflerinden kurumlar vergisi, KDV ve ÖTV alınmayarak kooperatifleşme desteklenmeli. Tarım Kredi Kooperatifleri’nin çiftçinin ihtiyaçlarını karşılar duruma gelmeleri amaçlanmalı ve bu amaçla Kooperatifler  Bankası kurulmalı.

Üreticiyi korumak amacıyla kooperatifleşme ile birlikte “Sertifikalı Depoculuk ve  Depo Makbuzu Sistemi” geliştirilmeli. Şimdiki durumda pazar fiyatı çok az sayıda gıda şirketi  ile AVM’lerin  denetiminde,daha doğrusu insafındadır.

• Özelleştirilen Tarımsal Kit’ler yeniden kamulaştırılmalı.