Pazartesi akşamüzeri Sıtkı Şükürer Başkanlığında toplanan 2020’nin ilk İzmir Ekonomik Koordinasyon Kalkınma Kurulu (İEKKK) toplantısında kentin tarihi merkezleri üzerine önemli bilgilendirmelerin tanığı olduk. Tarihi Havagazı Fabrikası’ndaki toplantıİzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Eser Atak ve TARKEM Genel Müdürü Sergençİneler’in sunumları İzmir için umut veren gelişmelerdi. Medyadan okumuşsunuzdur eski Adalet Bakanı Hasan Denizkurdu’nun Tarihi Elektrik Fabrikası binası konusunda İzmir Büyükşehir Belediyesine destek verilmesiyle ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan’a kurul üyelerinin imzaladığı bir mektup gönderilmesi önerisinin yarar getireceğini umalım.

Tunç Soyer’in “Alsancak Garı’ndan itibaren, Tariş binası da dahil olmak üzere, Elektrik Fabrikası ve arkasını içeren yeni büyük bir yaşam alanı” rüyası aslında bütün İzmir’in düşü…Kemeraltı projesi kadar önemli bence de Alsancak tarihsel alanın kullanılması…

Geçenlerde de yazmıştım, kaynağım da İzmir’in efsane rehberi Sara Pardoidi. Sara, “İzmirli rehberler İzmir’i anlatmazlar, anlatmaktan da pek hoşlanmazlar” demişti. Tarkem’in yeni rotaralarda İzmirli rehberlere eğitim verdiğini ö1ğrendim ve çok mutlu oldum. Orhan Beşikçi dostumuz bu işi nereye kadar tek başına götürecek yoksa…

ÇEKÜL Başkanı Metin Sözen’in (ki ülkemizde mimari tarihsel dokunun korunmasında en büyük pay onundur) çok doğru tespitlerinden biridir, şayet mimari yenilenmenin içine insan eklemiyorsanız, insana rağmen restorasyonun başarılı olma şansı yoktur.Bu anlamda İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Eser Atak’ın sunumu İEKKK üyeleri tarafından ilgiyle karşılandı… Ben de altını çizdim Eser Bey’in anlattığıbir çok mevzunun. Eser Atak’ın sunumundan bazı notları gelecek için değerlendirilmede işe yarar diye siz değerli okurlarla da paylaşmak istiyorum:

Bölgede fiziki sorunlar var: Kurumların birbirleriyle koordinasyonundaki yetersizlikler. Parsellerinin el değiştirmesi (üzerindeki yapı tescilli değilse yıkılıyor, otoparka dönüştürülüyor). Mevcut kullanıcıların tarihi ve kültürel değerleri tahrip etmesi, Boşalan yapıların iklim koşullarından dolayı hızla yok olması. Kaçak yapılaşma ve izinsiz eklentiler/ imar barışı!

Bölgedeki mekânsal sorunları derinleştiren sosyal sorunlar: Kentleşme Dinamikleri (kentin yayılması, merkezi iş alanının desantralizasyonu, konut amaçlı kullanımın azalması), İlk sahiplerinin (ikamet edenler ve köklü esnaf) alanı terk etmesi, yerine bu alanın tarih ve köklerini bilmeyen yeni esnafın/ kullanıcıların gelmesi. Eğitim/ Bilinçlenme/ Sahiplenme/ Tanıtım… Nitelikli kullanıcı kaybı. Kayıt dışı istihdam ve kayıtsız marjinal ve kriminalişler . Eğitim sorunları

Bölgedeki mekânsal sorunları derinleştiren sosyal sorunlar: Yoksulluk, yoksunluk. Algı ve “trend”ler. Ticari Beklentiler. Güvenlik Kaygıları. Mülteci/ sığınmacılar ile yerleşik bölge halkı arasındaki gerilim ve bütünleşme sorunu…Bölgedeki çocuk, kadın ve gençlere yönelik sosyo-kültürel tesislerin yetersizliği..

Fiziki Koruma Sorunları: Kamulaştırma Maliyetlerinin yüksekliği, Koruma mevzuatı sorunları, Mülk sahipleri açısından tarihi yapıların projelendirme ve uygulama maliyetleri yüksek… Neden restore edecek? Harcadığı paraya değecek mi? Kendi yaşayabilecek mi? Satabilir mi? Sahiplerine ulaşılamayan yapılar/ mülkiyetin çok parçalanmış olması… Kamu- yerel yönetimler açısından- işlevlendirme sorunları…

Daha fazla kazanmak hedef olunca:  Kemeraltı Çarşısı Bölgesinde Pek Çok İşletme Sahibi İçin, Temel amaç daha fazla kazanmak/ karlılığını artırmak. Kullandığı alanı genişletmek (hem binada, hem de kamusal mekanda) . Görünürlüğünü artırmak (ürünleri teşhir etme, reklam panoları). Müşteri sayısını artırmak (hanutçular, çığırtkanlar).

VE YİTİRİLEN DEĞERLER: Komşuluk hukukuna saygı, Kente saygı, Tarihe saygı…

***

Genel Sekreter Yardımcısı Eser Atak, “Kentteki gelişim ve değişimler kendi tarihsel koşullarında ele alınmalı, Kemeraltı “Eski Kemeraltı” olmaz, olamaz, yeni bir Kemeraltı olur” dedi aynen katılıyorum. Çünkü Yeni Kemeraltı  İzmir’e dünya kenti vizyonu kapsamında baktığımızda göreceğimiz yerdir.

***

Kemeraltı için yeni vizyonu şöyle tanımlıyor Büyükşehir Belediyemiz:

Tarihi merkez ve içindeki kültürel varlık potansiyelini İzmir’in kaldıraç projesi olarak tanımlıyoruz.Konak Pier’denKadifekale’ye (Pagos) uzanan tarihi aksı/bölgeyi İzmir’in en önemli kültürel ve ekonomik canlanma odağına dönüştürmeyi hedefliyoruz.

Şimdiye dek İzmir Tarih projesinde ağırlıklı olarak “mekânsal proje üretimine” odaklanılmış, tasarım atölyesiyle kısmen sosyal yapıyla ilişkilenmiş ve özellikle kamulaştırmalarla arkeololjik alanların ortaya çıkarılması sağlanmış.Ancak ağırlıklı olarak İzmir tarih, “proje üretimi” ile sınırlandırılmış. Bunun yetmediğini bugün görüyoruz.

***

YENİ POLİTİKA ve EYLEM PLANI NEREYE OTURMALI?

Sunumdan aynen aktarıyorum:

Valilik ve Belediyelerin oluşturduğu karar kurulları alanda hangi fiziki projelerin yapılacağını tartışmanın ötesinde,bu bölgenin yönetimin daha etkin biçimde kurgulanması, bölgede yatırım yapan kurumlar arası ilişkilerin güçlendirilmesi, esnaf, örgütlü yapılar ve mülk sahipleriyle olan ilişkinin geliştirilmesi, bölgede yaşayanların sosyal ve ekonomik yapısının iyileştirilmesi gerekli.

Tarihi merkeze dönük algıların değiştirilmesi, Bölgenin tanıtımını ve dünya ile olacak ilişkilerinin artırılması, Tarih ve koruma bilincinin yükseltilmesi, Yaşayanların alana sahip çıkma motivasyonun yükseltilmesi, İtibarlı- yüksek gelir getirici etkinlikler organize edilmesi, Bölgenin yeni yaratıcı mimarlığa açılması gerekli…

Arkeolojik alanların canlandırılması,Alana yönelik yeni hikâyeler-rotalar ortaya çıkarılması, Yatırımları yönlendirebilecek strateji ve politikaların belirlenmesi gibi konuları gündemine almalıdır.

***

Tunç Soyer’in düşü bütün İzmir’in düşü olmalı…