Dini bir liderin adeta bir moda ikonu gibi giyinmiş haliyle karşımıza çıkması oldukça şaşırtıcı olabiliyor. Geçen günlerde her zamanki kıyafetinden farklı olarak uzun beyaz şişme paltosuyla bir fotoğrafını gördüğümüz Papa da sosyal medyada tam böyle bir tartışma açmışken görselin sahte olduğu ortaya çıktı.

Soldaki sahte görsel, Kaynak: r/midjourney via Reddit.com

Sağdaki fotoğraf, Kaynak: Getty Images, Fotoğraf: Grzegorz Galazka/Mondadori Portfolio

Bu sahte görselinsoyadını vermeyerek kendini sadece Pedro Xavier olarak tanıtan 31 yaşındaki bir inşaat işçisi tarafından popüler yapay zekâ uygulamalarından Midjourney kullanılarak üretildiği ortaya çıktıktan sonra yabancı basında geniş şekilde yer aldı. Daha önce bu köşede bahsetmiş olduğumuz Midjourney sözel ifadeleri görsele çeviren bir uygulama.

Hızla gelişen ve kullanımı yaygınlaşan yapay zekâ uygulamalarının kullanıcılarına uygulayacağı kısıtlamalarçok farklı düzeylerde devam ediyor. Mesela Midjourney Biden, Putin gibi dünya liderlerinin sahte görsellerinin yaratılmasına izin verirken Çin lideri Xi Jinping için bu mümkün görünmüyor. Ancak şimdilik kullanıcı yaşı sınırı ya da üretilen görselin uyması gereken etik kurallarına yönelik,denetimler oldukça esnek. Yasal düzeydeki tartışma ve düzenlemeler de haliyle geriden geliyor. Teknolojik alandaki ilerlemenin hızına kimse yetişemiyor.

Yapay zeka uygulamalarının hayatımızı nasıl değiştirmekte olduğuna ilişkin tartışmalar bugünlerin en popüler konularından biri. Etik tartışmaların dışında profesyonel alanlarda bizi nasıl bir geleceğin beklediği, şirketlerin ve hatta hükümetlerin nasıl bir strateji belirlemesi gerektiği gibi öngörüler nereye gitseniz karşınıza çıkıyor. Güngör Uras ekonomi üzerine yazarken, konunun uzman olmayan kişiler tarafından da rahatça anlaşılabilmesi için ele aldığı meselelerin Ayşe Teyze’nin bütçesini veya Pazar çantasını nasıl etkileyeceği üzerine dururdu. Yapay zeka tartışmaları için de aynı yolu izlemekte fayda var. Güncel duruma baktığımızda YZ,günlük hayatımızda önemli bir değişim yaratmamış olsa da pek çok mesleğin zaman içinde ciddi şekilde biçim değiştirmesi tahmin ediliyor. Muhasebeden hukuka, mühendislikten doktorluğa her mesleki alanda yapay zekanın kullanılması ile insanların rolü önemli ölçüde değişecek. Ünlü fizikçi Stephan Hawking yıllar önce yaptığı bir açıklamada özellikle beyaz yakalı diye tarif ettiğimiz kesim için işlerin önemli ölçüde değişeceğini, bu alanda sadece yaratıcı ve denetleyici rollerin kalacağını açıklamıştı. Hawking’in öngörülerinin ne kadarının ne zaman gerçekleşeceği belirsiz olsa da kendisinin de YZ şakalarından nasibini aldığını görüyoruz.

Sahte görsel

Sahte ses ve görsel yaratmanın bu kadar kolay hale gelmesi pek çok açıdan da tehlikeli bir gelişme. Gerçeklik algısını değiştirirkenbireyden toplumsala geniş bir yelpazeden manipülasyon yaratmaya çok açık. Ünlü Fransız filozof Michel Foucault, “bilgi” ile iktidar arasındaki ilişkinin altını çizer ve bilginin siyasi iktidardan bağımsız olmadığını iddia eder. Ona görebilgi sadece bilişsel bir olgu değil politik bir sorundur.Bu açıdan baktığımızda özellikle görsel veya video formatında paylaşım yapmanın mümkün olduğu sosyal medya platformların 13 yaş altı çocuklar tarafından bile çok yaygın olarak kullanılması sorunu daha da kritik hale getirebiliyor.

Sahte görsel kazasına uğrayan bir başka isim ise eski ABD Başkanı Donald Trump. Trump’ı New York’ta tutuklanırken gösterirken yaratılmış sahte görsel birkaç gün içinde milyonlarca kişiye ulaştı.

Sahte görsel, Kaynak: BBC

Teknolojik her gelişmede bir bit yeniği arayan, işin olumsuz etkilerine odaklananlardan olmasak bile, bu tip görseller bizimki gibi en ufak bir kıvılcımdan büyük yangınlar çıkmış bir coğrafyada yaşayanlar için çok daha düşündürücü hale gelebiliyor. Haliyle Foucault’un söylediklerini tam da seçim öncesi bir kez daha düşünmek gerekiyor.