Ziya Paşa’nın şu sözü hep aklımda… Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz, şahsın görünür rütbe-i aklı eserinden…
***
Koç Holding Yönetim Kurulu üyesi Ali Koç’un G20 Zirvesi öncesi düzenlenen B20 (Business 20) zirvesinde söylediklerini konuşmaya hafta sonu da devam ettik… Ali Koç’un konuşması oldukça ilginçti… Ancak bir kapitalistin kapitalizmi eleştirmesi yeni bir durum değil… Avrupa’daki iş dünyasının önde gelenlerinden de zaman zaman böyle laflar duyuyoruz… Ne demişti özetle Ali Koç: “Eşitsizliğin ortadan kalkması için kapitalizmin ortadan kalkması gerekir. Ben en azından eşitsizliğin minimum seviyeye indirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Gerçek sorun kapitalizmdir…”
Kale Grubu Yönetim Kurulu Başkanı ve İstanbul Sanayi Odası Meclis Başkanı Zeynep Bodur Okyay da, Ali Koç’un kapitalizme yönelik sözlerine destek verirken “Kapitalizmin insanileştirilmesi” gerektiğini söyledi. Bodur, “Bir türlü azaltılamayan gelir adaletsizliği, terörün yolculuğunu hızlandırdı. Vahşi kapitalizme dur demezsek terörün yarın hangi başkentin kapısını çalacağını bilemeyiz” diyordu.
PepsiCo’nun Dünya Başkanlarından Indra Nooyi de kısa bir süre önce şöyle konuşuyordu: “Kapitalizm aslında iyi bir şey. İnsanlardaki yeteneklerin, vasıfların ortaya çıkmasını sağlayan bir araç… Öte yandan kapitalizmin vicdanlı olması lazım. Vicdanını kaybeden kapitalizm beraberinde felaket getirir... Bugün dünyada protesto edilen kapitalizm değil. Vicdanını kaybetmiş kapitalizm…”
Dünyanın en zengin ve en akıllı adamı Bill Gates servetini başta Rotary olmak üzere çeşitli sivil toplum kuruluşları üzerinden kapitalizmi insancıllaştırmaya harcıyor…
Sevgili dostumuz Sıtkı Şükürer de son yazısında sivil toplum kuruluşlarını, özellikle de EGİAD’ı “genç ve öncü” olmaya davet etti. Boş duran yazlıkların bir düzenleme Suriyeli mültecilerin kış aylarında barınmasına ayrılabileceğini söyledi. Aynen desteklediğimizi söyleyelim ve devam edelim…
***
Biz lise yıllarındayken biraz sosyal meselelere girsek karşımıza çıkan laf “Komünsitler Moskova’ya!” olurdu…
Gerçekçi olalım… Ali Koç ve Zeynep Bodur keşke; kapitalizmi yermekle birlikte kapitalizmi aşan söyleme, dile, buna dönük örgütlenmeye ve programa sahip olmadıklarını da söyleseler.. Bir başka deyişle, kapitalizme tepki var ama tepkiler kapitalizm içi… Aslında hemen hepsini istediği ortaya çıkan faturanın adil paylaştırılması üstüne…
Aslında tüm şikayetler henüz küresel kapitalizmin ortaya çıkardığı arızalara dönük, yani ağırlıkla henüz sisteme değil, sistemin teklemesine dönük…
***
Tarihe bakalım biraz… “Vicdanlı kapitalizm” gerçekten de 1950’lerden 1980’lere kadar uzanan dönemin adı olabilirdi… İkinci Dünya Savaşı sonrası yükselen sosyalist hareketin de terbiye ettiği kapitalizm, bölüşümde, sosyal devletle birikimi yürütmede daha uyumluydu. Böylesi işine de geliyordu. Çünkü büyüme iç pazarlara dayanıyor, kitlelerin tüketmeleri için bölüşümün görece adil, devletin paylaştırıcı, sosyal harcayıcı olması gerekiyordu. Bu da yapıldı. Ama işler öyle büyüdü ve değişti ki.
80’lerden sonra tanıştığımız “neoliberalizm”, hızla küreselleşen kapitalizmin yeni hali oldu. Özetle devletin daha da küçülmesi, her şeyin “babalar gibi satılması”, sosyal harcamaların azaltılması ve devletçe verilen sağlık ve eğitim gibi hizmetlerin özel sektör gibi düşünülüp ticarileşmesi gerekiyordu.
“Vicdanlı kapitalizm”in yerini “insafsız kapitalizm”e böylece bıraktı… İnsafsızlık da insafsızlığı davet etti… Vicdanlı kapitalizme dönüş şansı bile kalmadı…
İnsafsızlık radikal eğilimi artırıyor
Ali Koç’un tanımladığı gibi İkinci Dünya Savaşı’ndan beri görülen en büyük göç dalgasının temel nedeni de insafız kapitalizm… 60 milyon insan evini terk etti ve kötü insan hakları altında düşük ücretlerle çalışmaya hazırlar. Burada özgür olarak serbest olarak dolaşamayan tek unsur insan…
Ekonomilerde eşitsizlik arttıkça, sefalet, işsizlik arttıkça radikal eğilimler de artıyor… Bir zamanlar kapitalizmin alternatifi olan sosyalizm, çoğu insan için henüz ısınamadıkları, “acı bir deney”. Bir bakıma da hayal… Yıkılan SSCB de kötü bir örnek olarak tarihte yerini aldı… Kapitalizmin en yalın tanımı “bireylerin, üretim araçları mülkiyetine sahip olabildiği düzen”dir. Bu düzende, devlet “mülkiyetin/tapunun” muhafızıdır. Sosyalistler, üretim araçları mülkiyeti yok edilmeden, kapitalizmin ortadan kalkmayacağını söyler.
Ama eninde sonunda kapitalizmin “vicdanlı-vicdansız” bütün versiyonlarını denedikten sonra, kitleler, kapitalizmi aşmak üstüne kafa yormak, sorgulamalar yapmak zorunda hissedecekler. Bence Ali Koç ile Türkiye’de başlayan budur… Çözüm sosyalizmde diyebilseydim ama biliyorum artık değil… Yeni perspektiflere gereksinim var… Sanıyorum onu da Bill Gates ve Ali Koç gibi akıllı kapitalistler bulacak…
Ne demişti Ziya Paşa…
Yazdır
Önceki sayfa
Sayfa başına git
12
5
Künye
İletişim
Facebook
Twitter
Google+
RSS
Sitene Ekle
Günün Haberleri