Prof. Dr. Mustafa KAYMAKÇI
Atatürk ve tarımsal eğitim/araştırma-geliştirme
16 Kasım 2015 Pazartesi

Cumhuriyetin Türkiye’de gerçekleştirdiği bütün yeniliklerde Atatürk’ün başat yeri var. Bu nedenle Cumhuriyetin Atatürk ile eşdeğer kabul edilmesi kaçınılmaz bir gerçek olarak ortada. Tarımda da toprak devrimi, kooperatifçilik ve tarımsal eğitim/araştırma-geliştirme denilince de Atatürk ve Cumhuriyet akla geliyor.

Dilerseniz, Cumhuriyetle ile birlikte Atatürk Dönemi’nde “Tarımsal Eğitim” ve onu tamamlayan “Tarımsal Araştırma-Geliştirme(ARGE)”’de neler yapılmış biraz özetleyelim.

Tarımsal Eğitim Nasıl Çağdaşlaştırıldı?

Türkiye’de tarımsal eğitim çalışmaları Cumhuriyetin kuruluşu ile ivme kazanmıştır. Bu bağlamda, “ Halkalı Ziraat Mekteb-i Âlisi” mezunu gençler daha ileri bir eğitim ve araştırma yöntemlerini öğretmek amacıyla 1923 yılından başlayarak özellikle Almanya’ya gönderilmiştir.

1927 yılında, “Ziraat ve Baytar Enstitüleri ile Ali mekteplerin tesisine ve ziraat tedrisatının ıslahına ait kanun” çıkarılmıştır. Yasanın uygulanması doğrultusunda 1930 yılında Ankara Ziraat Mektebi açılmıştır. Bu okul daha sonra 1933 yılında Yüksek Ziraat Enstitüsü’ne dönüştürülmüştür. Bu enstitü, bilindiği üzere 1948 de Ankara Üniversitesi’nin kurucu fakültelerini oluşturmuştur.

Tarımsal yüksek öğrenimlerinin dışında Atatürk döneminde orta öğretim düzeyinde de birçok okul açılmıştır. Bunlar arasında Antalya, Diyarbakır ve Erzincan da ipek böceği okulları, İzmir, Erzincan, Kastamonu, Konya, Çorum, Sivas, Erzurum, Edirne ve Kepsut’ta ise açılan çok yönlü ziraat okulları sayılabilir.

Çiftçilere doğrudan eğitim konularında önemli düzenlemeler konusunda da ilk önemli kararlar da 1923 yılında toplanan İzmir İktisat Kongresi’nde ele alınmıştır. Kongrenin kabul edilen 5.’inci maddesinde her ilçede birer ilkokul açılması, bu okullarda uygulamalı tarım derslerinin konulması öngörülmüştür.

Tarımsal AR-GE için ıslah ve deneme istasyonları neden ve nerelerde kuruldu?

Cumhuriyetin kuruluş yıllarında tarımsal eğitim için orta ve yüksek düzeyde okullar açılırken çiftçilerin gereksinme duyduğu tohumluk, fide, fidan ve damızlık gibi tarımsal girdilerin karşılanması için Türkiye’nin dört bir yanında ıslah ve deneme istasyonları kurulmuştur.

Bu istasyonlarda, görev yapan uzman tarımcılar, ilk aşamada tarımı ileri ülkelerdeki tohum ve damızlıklardan yararlanma yolunu seçmişlerdir. Başka ülkelerden materyal getirilmiş ve çoğaltılarak çiftçilere dağıtılmıştır. Çünkü başka çareleri yoktur. Anılan yıllarda söz gelişi; Rus armudu, İtalyan şeftalisi, Macar buğdayı, Alman merinosu gibi fidan, tohum ve damızlık hayvanların çoğaltımı yapılmıştır.

Islah ve deneme istasyonlarının Türkiye’nin dört bir yanında kurulması, Cumhuriyet kurucularının tarımın temel özelliğini kavramalarının bir göstergesi olarak kabul edilmelidir. Bu özellik, bilindiği üzere tarımın büyük ölçüde doğal koşullarına bağlı olmasıdır. Buna tarım biliminde genetik-çevre etkileşimi diyoruz. Daha açık deyişle, başka ülkelerden getirilecek tohum ve damızlıklar o ülkenin ya da bölgenin koşullarında istenilen verimi vermeyebilir, bu nedenle bölgelerin koşullarına göre yerli tohum ve damızlıkların ıslah edilmesi ya da onlardan yararlanılması gereği vardır.

Bu bağlamda, 1924’de çıkarılan 1340 sayılı yasa ile Rize ve Borçka’da fındık, portakal, limon ve çay tarımı için fidanlıklar açılmış, Tarsus’ta narenciye fidanlığı, Bursa ve Erzincan’da ipekböcekçiliği için dut fidanlığı, Gaziantep’te fıstık fidanlığı, Bilecik, Kırklareli, Manisa, Tekirdağ ve Ankara’da asma fidanlıkları kurulmuştur. Erenköy asma fidanlığı iyileştirilmiştir.

Eskişehir ve Halkalı’da patates, Adapazarı’nda mısır, Adana ve daha sonra da Nazilli’de pamuk, Eskişehir’de kurak tarım istasyonları kurulmuş ve  istasyonlarda ıslah çalışmalarına da başlanılmıştır. Bu istasyonların kimilerinin Araştırma Enstitüleri’ne dönüştürüldüğü bilinmektedir.

Damızlık üretimini karşılamak üzere de Cumhuriyetin ilk yıllarında haralar ve inekhaneler kurulmuştur.

Bunlar arasında, Karacabey, Çiftteler, Erzurum, Uzunyayla, Mercimek, İnanlı ve Diyarbakır haraları, İnanlı Çiftteler ve Kepsut inekhaneleri, Aziziye Numune ağılları sayılabilir. Bunlara daha sonra, 1937 yılında kurulan Zirai Kombinalar İdaresi eklenmiştir. Bilindiği üzere, Zirai Kombinalar İdaresi bir süre sonra Devlet Üretme Çiftlikleri’ne (DÜÇ) dönüştürülmüş, bunlar da 1984 yılında İnekhaneler ve haralarla birleşerek Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) adını almıştır.

Evet, tarımda da gerçekleştirilen işler, Atatürk’ün ‘’Dünyada her şey için, medeniyet için, hayat için, başarı için en gerçek yol gösterici ilimdir, fendir. İlim ve fennin dışında yol gösterici aramak gaflettir, cehalettir, doğru yoldan sapmaktır” deyişinin eyleme geçmiş uygulamaları değil midir?

Yazdır   Önceki sayfa   Sayfa başına git  
YORUMLAR
 Onay bekleyen yorum yok.

Küfür, hakaret içeren; dil, din, ırk ayrımı yapan; yasalara aykırı ifade ve beyanda bulunan ve tamamı büyük harflerle yazılan yorumlar yayınlanmayacaktır.
Neleri kabul ediyorum: IP adresimin kaydedileceğini, adli makamlarca istenmesi durumunda ip adresimin yetkililerle paylaşılacağını, yazılan yorumların sorumluluğunun tarafıma ait olduğunu, yazımın, yetkililerce, fikrim sorulmaksızın yayından kaldırılabileceğini bu siteye girdiğim andan itibaren kabul etmiş sayılırım.
 

Bu haber henüz yorumlanmamış...

FACEBOOK YORUM
Yorumlarınızı Facebook hesabınız üzerinden yapın hemen onaylansın...
Mehmet KARABEL
Mehmet KARABEL
Bu saatte 'vicdan ittifakı' olur mu?
Engin ÖNEN
Engin ÖNEN
İzmir kimin ya da neyin kalesi?
Tayfun MARO
Tayfun MARO
Erkek dediğin öldürür
Cumhur BULUT
Cumhur BULUT
Foça, Tire, Çeşme ve Dikili de MHP diyecektir
Kemal ARI
Kemal ARI
Oyumuz, onurumuz ve özgürlüğümüzdür...
Nedim ATİLLA
Nedim ATİLLA
Tunç Soyer yeni bir yola çıktı
Dr. Berna BRIDGE
Dr. Berna BRIDGE
Diktatör
İhsan Özbelge ÖZDURAN
İhsan Özbelge ÖZDURAN
Sağduyu marifeti ile seçebilmek…
Rifat ÖZER
Rifat ÖZER
Son hafta
Neşe ÖNEN
Neşe ÖNEN
Sosyalistler pes etmeyin!
ÇOK OKUNANLAR
ÇOK YORUMLANANLAR
GAZETE EGE'DE SONSÖZ
KünyeKünye İletişimİletişim FacebookFacebook TwitterTwitter Google+Google+ RSSRSS Sitene EkleSitene Ekle Günün HaberleriGünün Haberleri
Maxiva