İzmir’de doğru bir teknoloji ile inşa edilecek çöp bertaraf tesisi için bugün imalata başlansa en az 18 aylık bir süreç gerektiğini söyleyen Remondis Genel Müdürü Ozan Yalavuz ile söyleşimizde atıklar üzerine her şeyi masaya yatırdık. İzmir’in sorunu bir yana, Türkiye’de yılda 4 milyon ton tehlikeli atıktan sadece 150 bin tonunun bertaraf edildiğini, geri kalanının ne olduğunun bilinmediğini öğrenince kafamızı nasıl çöpe sokmuş halde yaşadığımızı anlamış da oldum...
“Fark Yaratanlar” da Hanzade Ünuz sordu, Remondis Genel Müdürü Ozan Yalavuz yanıtladı.
İzmir’de çöple başımız dertte…
İzmir’in çöpünün Türkiye’nin çöpünden bir farkı yok aslında. Çöpün karakterizasyonu dediğimiz bir konu var. Bunu çöp içindeki bileşenleri yani kağıt, pet şişe, cam, yemek artığı oranı belirler. Buna çöpün karakteri diyoruz. Ülkemizde maalesef çöpün karakteri çok doğru analiz edilmemiş ve standardı olmayan bir konu. Bölgeye göre değişiyor. Örneğin Mavişehir’e gittiğinizde çöpte sadece ambalaj görürsünüz. Lüks tüketim fazladır, ambalaj atığı yüksek orandadır.
Ama biraz daha sırtlara çıktığınızda daha çok sebze, kül, moloz atığı görürsünüz. Sobalı bölgelerde ambalaj çıksa da yakılarak kül haline gelir. Tarımın olduğu bölgelerde bahçe atıkları, hayvan atıkları artmaya başlar. İzmir’deki evsel atıkların yönetimine gelirsek, dünya artık yakma yöntemini bırakıyor. Yakma, Avrupa’nın terk ettiği bir bertaraf yöntemi. Artık tekrar kullanım ve direkt enerji üretimi tercih edilmeye başladı.
Türkiye’de atık ayrıştırma bir türlü yapılamıyor, neden?
Evet ama 5-10 sene eskiye göre çok daha iyi konumdayız. Aslında bütün iş siyasi iradeden geçiyor. Kanunlarımız var ama uygulanması lazım. Biz birey olarak evimizde ya da işyerimizdeki atıklarımızı ayrıştırmak zorundayız.
Ayrıştırdıktan sonra...
Orada da iş belediyelere düşüyor. Kağıt, naylon, cam ve plastiğin ayrıştırılması yetiyor ama problem burada başlıyor. Ayrıştırılmış şekilde toplanması gerekiyor. Belediyelerimiz bunu yapamıyorlar. Türkiye’de bir ton ambalaj toplamanın bedeli 150 birim, satma bedeli 100 birim. Bu masraflı bir iş. Avrupa’da da böyle ama devlet aradaki farkı toplayıcı şirkete veriyor.
ATIK ALTERNATİF ENERJİDİR
Atık yönetimi neden önemli?
Aslında atıklar yani çöp bizim için bulunmaz nimet. Atık doğadaki var olan kaynakların tek alternatifi. Avrupa’da fabrikalar, dışarıdan çöp satın alıyorlar. Biz kömüre alternatif olarak çöpü değerlendirsek, o kadar kömür çıkarmaya da gerek kalmayacak.
Türkiye atık yönetiminde dünyada hangi sıralamada yer alıyor?
Son sıralarda diyebiliriz. Atık nüfusla ilgilidir. Türkiye yaklaşık 80 milyon nüfuslu bir ülke. Günde kişi başı 1.5 kilogram çöp ortalaması vardır. Bunun enerji değerini ölçtüğünüzde çok ciddi bir enerji söz konusu. Avrupa’da birçok kent enerjisini atık ve çöpten elde ediyor.
İzmir’in çöpü ...
Biz geçmişte bu konuda bir fizibilite yaptık.
Yamanlar, İzmir’de çöp tesisi yapmak için doğru yer mi size göre?
İşi doğru yönetir, doğru bir sistem kurarsanız kentin göbeğine de çöp tesisi kurabilirsiniz.
BAŞKAN HAKLI, ÇÖPÜ EVE Mİ GÖTÜRECEK?
Çöp tesisi için yer bulamıyoruz …
İzmir, 4 milyon nüfuslu Türkiye’nin en önemli kentlerinden birisi. Çöp konusunda hala “Ben istemem, buraya gelmesin” söylemleriyle uğraşıyor. Başkan haklı olarak, “Nereye götüreceğim, eve mi koyacağım” diye soruyor. Bu kadar akademisyenin çalıştığı bir konuya sadece “Hayır, istemiyorum” diye karşı çıkmak doğru değil.
Nereye yapacağız peki çöp tesisini?
Bakın Avrupa’da nasıl? Adam kentin göbeğine tesis kuruyor. İşi doğru kurgulayıp yönetirseniz, doğru bir sistem ve teknoloji seçerseniz Alsancak’a bile çöp tesisi yapabilirsiniz. Avrupa’da nehirlerin kenarına, orman içine kuruluyor.
Taşıma işi de var ama...
Ben belediye araçlarına bakıyorum, çöp suyunu akıta akıta taşıyan da var, son derece temiz taşıyan da var. İşi baştan doğru yönetmek gerekiyor. Çöpün karakterini bilmemiz gerekiyor.
YAP İŞLET DEVRET MODELİ
Biz çöpten korkuyor muyuz?
Evet, çöpten çok ciddi şekilde korkuyoruz. Çünkü bilgisiziz. Ben bütün kamu çalışanlarının bu iş Avrupa’da nasıl yapılıyor, gidip görmesini isterim. İzmir, pergeli Konak Meydanı’na koyduğunuzda 100 kilometrekarede var olan bir şehir. Biz bunu yönetemiyorsak, yüzlerce kilometrekare üzerinde yürütenler nasıl yapıyor. Niyet ve irade gerekiyor. Yap-işlet-devret modeli var. Ama bizim ihale kanunumuz da yanlış. Milyon Euro’luk tesis yaptırıyorsun ama ihale 5 yıllık. Yap-işlet-devret modelini 20 seneliğine ihale edeceksin, temel şartları koyacaksın.
Bugün başlansa İzmir’in çöp sorunu ne zaman çözülür?
Parayı bulmanız yetmiyor. Doğru teknoloji ve imalat aşaması en az 18 aylık bir süreç gerektirir.
Atıktan enerji elde etmek önemli değil mi?
Atık, doğada var olan enerji kaynaklarının tek alternatifi. Atıklar bulunmaz nimetler. Avrupa’da fabrikalar çöp satın alıyorlar. Biz atıklarımızı doğru yönetsek, kömüre alternatif atık yakmaya çalışsak, o kadar kömür çıkarmaya gerek kalmayacak. Bütün dünya enerji kullanımında bunu yapıyor.
Biz nerede yer alıyoruz dünyada?
Son sıralarda. Türkiye 77 milyon nüfusa sahip, kişi başı günde 1.5 kilo çöp ortalaması vardır. Günlük çöp üretimimizin enerji değerini hesap edin. Çok ciddi bir enerjiden bahsediyoruz. Avrupa’da birçok kent enerji ihtiyacını atıktan ve çöpten karşılıyor.
Remondis’i tanısak?
Almanya merkezli olan Remondis, dünyada 32 ülkede 600’ye yakın tesisle faaliyet gösteriyor. Çevre ve enerji konusunda yerel ortaklıklarla büyüyor. Bize başvuranlar uzman bir şirketle ve karlı bir metod ile çöp sorununu çözmüş oluyor. Sistem doğru olduğu için atığı yönetmek de sürdürülebilir hale gelmiş oluyor.
ANAHTAR TESLİM ATIK YÖNETİMİ
Remondis neden İzmir’i seçti?
Bir çok sebebi var. Türkiye’nin Batı’ya açılan yüzü olduğu için İzmir’e inanıyorlar. Ortaklık yaptıkları Burcu Hizmetleri İzmirli olduğu için merkezimiz İzmir ama Diyarbakır’da bile faaliyet veriyoruz. Shell, kayagazı çalışmaları yapıyor. Doğalgaza alternatif bir enerji. Biz de çıkan tehlike sınırındaki çamurları çok özel araçlar ve personelle İzmit’teki bertaraf tesislerinde yakmak üzere taşımasını yapıyoruz. Biz, tehlikeli atık taşıma konusunda da lisanlı bir şirketiz. Atığın her tarafında varız. Suda, arıtma çamurunda, tehlikeli atık, kağıt gibi evsel, endüstriyel her türlü atıkta varız. Özel donanımlı komplike tırlar ile gece sürüşü yapılmadan, maksimum hız 60 kilometrede, uydu takibiyle taşıma yapıyoruz. Bursa’da Renault’un atık yönetimini biz yapıyoruz, Algida, Unilever, Mercedes, Shell, Antalya Serbest Bölge’nin atık yönetimlerini yapıyoruz. İzmir’de yaklaşık 300 kuruluşun anahtar teslim atık yönetimini yapıyoruz. Biz Çevre Orman Bakanlığı’ndan lisanlı bir şirketiz.
Anahtar teslim çöp toplama nasıl oluyor?
Özel araçlarla fabrikada atığın çıktığı kaynaktan alıyoruz, bir takım fiziksel işlemlerden geçirerek başka şirketlere ham madde olarak satıyoruz. Örneğin camdan tekrar cam yapılıyor, kağıttan kağıt üretiliyor. Ya da imha edilmek üzere nakliye ediyoruz.
Taşıma işi nasıl yapılıyor?
İşi doğru kurgulamak işte bu. Biz çöpümüzün karakterizasyonunu bilmiyoruz, doğru ölçemiyoruz. Alsancak’ta restoranlardan topladığınız çöp ile Mavişehir’deki sitelerden topladığınız çöp aynı değilse iki tarafa aynı araç göndermeyeceksiniz.
ÇÖP TOPLAMA MALİYETİ YÜKSEK
Türkiye’de evsel atık konusunda ayrıştırmayı başaran kent var mı?
Yüzde yüz yok ama 5 - 10 sene geriye gidecek olursak ilerleme var mı, var. Bunu yapabilmenin yolu çok önemli siyasi iradeden geçiyor. Bizim kanunlarımız var ama yeterli mi, tartışılır. Bu düzeltilemez değil. Aslında biz birey olarak evimizde oluşan evsel atıkları ayrıştırmakla mükellefiz. İş yerinden çıkan atıkları ayrıştırıyor, aynı kişi eve gelince nasıl yapılacak bilmiyorum diyor.
Peki evde ayrıştırma nasıl yapılıyor?
Kağıt, naylon, cam ve plastiğin ayrılması bizim için yeterli. İş bundan sonra ayrıştırılmış atığın toplanmasında. Bu konuyla ilgili Çevre Bakanlığı’nın çıkarttığı yönetmeliklerle belediyelere büyük sorumluluklar yükleniyor. Ama belediyelerimiz birçok imkansızlıktan bunu yapamıyorlar. Bu masraflı bir iş. Toplanan çöp, toplama maliyetini karşılamıyor. Avrupa’da da böyle ama orada devlet aradaki farkı toplayan firmaya veriyor.
TEHLİKELİ ATIK FELAKETİ
Çevre kirliliği boyutu nedir?
Almanya’da bir yılda yaklaşık 300 milyon ton artık var. Bunun sadece yüzde 16’sı tasviye edilemeden gömülüyor. Geriye kalan yüzde 84’ü hammadde olarak tekrar kullanılıyor. Almanya’da sanayici enerjisinin yüzde 14’ünü atıktan sağlıyor. Bu çok ciddi bir oran.
Biz Türkiye’de HES’lerle uğraşıyoruz…
Atıktan enerji üretmek varken, neden HES’e yöneliyoruz? Elektrik üreteceğiz diye ormanlarımızı kesiyoruz. Türkiye’de yılda 4 milyon ton tehlikeli atık olduğu söyleniyor. Mevcut bertaraf tesis kapasitesi ise sadece 150bin ton kadar.
Diğer 3 milyon küsur nerede?
Dağlarda, tepelerde...
13
5
Künye
İletişim
Facebook
Twitter
Google+
RSS
Sitene Ekle
Günün Haberleri