İZMİR - Konuya ilişkin Meclis’te soru önergesi veren Türeli, Bulgaristan ve Yunanistan gibi Balkan devletlerindeki Türk vakıflarına ait taşınmazların ve vakıf eserlerinin adı geçen ülkelerde yaşayan Türk azınlık mensuplarına iade edilmezken ülkemizdeki Hıristiyan azınlıklara ait cemaat vakıflarına ait taşınmazların ilgili vakıflara iade edilmesinin karşılıklılık ilkesine uygun olmadığını söyledi.
Türeli yaptığı değerlendirmede şu açıklamalara yer verdi:
“Bilindiği üzere Osmanlı döneminde, Balkan yarımadasındaki topraklar üzerinde toplumsal ihtiyaçları karşılamak, fakir ve muhtaçlara yardım etme gibi amaçlarla Türkler tarafından çok sayıda vakıf kurulmuş ve binlerce hayır eseri yaptırılmıştır. Osmanlı Devletinin Balkan yarımadasındaki topraklarını kaybetmesi ile bu vakıflar ve onlara ait araziler, taşınmaz mal ve mülkler ile çok sayıda mimari eserler Balkanlarda yeni kurulmuş bulunan Bulgaristan ve Yunanistan gibi devletlerin sınırları içerisinde kalmışlardır. Hem Osmanlı Döneminde, hem de Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra imzalanmış olan ikili ve çok taraflı anlaşmalar ile, ülkemizdeki Rum ve Bulgar azınlık cemaatlerinin sahip oldukları vakıfların ve vakıf mallarının ve Bulgaristan ve Yunanistan sınırları içerisindeki topraklarda bulunan Türk vakıfları ile bunlara ait mal ve mülklerin karşılıklı olarak korunması kararlaştırılmıştır. Ancak ülkemizdeki Hıristiyan azınlıklara ait cemaat vakıfları anlaşmalara uygun olarak korunmuş olmalarına rağmen Bulgaristan ve Yunanistan’daki Türk vakıfları ise maalesef korunmamışlardır.”
Pek çok eser yok edildi
Bulgaristan’daki Türk vakıflarının tamamının kapatılarak yok edildiğini savunan Türeli, Türk azınlığın sahip oldukları her türlü arazi, dükkân, mülk ve taşınmaza Bulgaristan Devleti tarafından el konulduğunu, pek çok eserin de yıkılarak yok edildiğini söyledi. Yunanistan’da ise Türk vakıflarının yönetiminin anlaşmalara aykırı olarak Türk azınlığın elinden alınıp Yunan Devleti tarafından atanan kişilerin yönetimlerine bırakıldığını belirten Rahmi Aşkın Türeli söz konusu ülkelerdeki taşınmazların hala Türk vakıflarına iade edilmediğini ifade etti.
Türeli şöyle konuştu:
“Balkan ülkelerindeki Türk vakıfları kapatılırken veya yönetimlerine el konulurken ülkemizde bulunan Rum, Bulgar, Ermeni gibi Hıristiyan azınlıklara ait cemaat vakıfları faaliyetlerine normal şekilde devam etmişlerdir. AKP iktidarı döneminde kabul edilen ve 27.02.2008 tarihli 26800 sayılı T.C. Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “5737 Sayılı Vakıflar Kanununun” Geçici 11. Maddesi ile ülkemizdeki Hıristiyan azınlıklara ait cemaat vakıflarına 1936 yılı beyannamesinde kayıtlı olan taşınmazlarını geri alma hakkı verilmiştir. Bu düzenlemenin yürürlüğe girmesi ile azınlıklara ait cemaat vakıfları üzerinde hak iddia ettikleri yerlerin mülkiyeti için T.C. Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğüne başvurmuş, çok sayıda taşınmazı kendi adlarına tapuya kayıt ettirmişlerdir. Son olarak, İstanbul’un Şişli ilçe merkezinde yer alan, içerisinde orta ve yükseköğretim kurumlarına ait binaların da bulunduğu 7 adet taşınmaz T.C. Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından ‘Bulgar Eksarhlığı Ortodoks Kilisesi Vakfına’verilmiştir. Ülkemizdeki Hıristiyan azınlık cemaatlerine ait vakıfların taşınmazları iade edilirken, Bulgaristan ve Yunanistan’daki Türk vakıflarına ait taşınmazlar oradaki Türk azınlık mensuplarına ve Türk vakıflarına hala iade edilmemektedir.”
Milletvekili Türeli’nin Bakan Davutoğlu’na sorduğu o sorular:
1-Bulgaristan ve Yunanistan’daki Türk vakıflarına ait taşınmazlar ve vakıf eserleri adı geçen ülkelerde yaşayan Türk azınlık mensuplarına iade edilmezken, ülkemizdeki Hıristiyan azınlıkların cemaat vakıflarına ait taşınmazların ilgili vakıflara iade edilmesi karşılıklılık ilkesine uygun mudur?
2-Karşılıklılık ilkesi gözetilmeden tek taraflı olarak yapılan bu türlü düzenlemeler Türkiye’nin ulusal menfaatlerine uygun mudur?
3-Hiçbir karşılık almadan yapılan bu düzenleme sonucunda Bulgaristan ve Yunanistan tarafından el konulmuş veya yok edilmiş olan Türk vakıflarına ait taşınmazların ilgili ülkelerdeki Türk azınlık mensuplarına iade edilmesi için neler yapmaktasınız?
4-Bulgaristan ve Yunanistan devletleri Türk azınlık vakıflarına ait taşınmazları iade etmemeye devam etmektedirler. Bu durumda ilgili ülkelere karşı herhangi bir yaptırım uygulamayı düşünüyor musunuz?
5-Türk vakıf eserlerini yok eden ve taşınmazlara el koyan Bulgaristan ve Yunanistan hakkında son 10 yılda Birleşmiş Milletler başta olmak üzere uluslararası kurum ve kuruluşları nezdinde herhangi bir girişimde bulundunuz mu?