İster şişte, ister tandır: Eşsiz lezzet: Kokoreç

1970'lerde Yunanistan'dan İzmir'e geldiği, buradan Türkiye'ye yayıldığı rivayet edilse de kokoreçi 1940'larda yediğini hatırlayan İzmirli sayısı hayli fazla. Tepecik Hamamsokağı'ndaki atom kokereçcisinin 1940'larda ne kadar ünlü olduğunu birebir tanıklarından çok dinlemişliğim var. Atom kokereç isminin de buradan geldiği söyleniyor.
Kokoreç İzmir sokak lezzetleri kültürünün en önemli parçalarından biri. Barsak denince biraz yüzünz buruştursa bile kokoreçi yedikten sonra fikrini değiştireni çok gördüm. Çıtır çıtır kızarmış, bir de içine kuyruk yağı ve badem eklenerek sarılmış, şişte, mangal kömürü üzerinde ağır ağır pişerse, üzerine de kimyon ve az pul biber ilave edilirse değmeyin keyfe. Yanında ister ayran, ister şalgam suyu tüketin ama asitli içeceklerden uzak durun, lezzetini bozuyor.
İzmir'de en lezzetli kokoreçler Bayraklı'da Salhane'de mezbahanın bulunduğu yıllarda çevresindeki minik barakalarda yapılırdı. Mezbaha Buca Kaynaklar'a taşınınca kokoreçin merkezi Çamdibi ve Ayrancılar oldu ama İzmir'in her yerinde kokoreçci görmek mümkün.
İzmir kokoreçi kimyonlu, içine az pul biber girer ve tadı başka baharatla bozulmaz. İstanbul kokoreçinde kimyon yerine domates ve taze biber hatta soğan da yerini alır. Ankara kokoreçinde kimyon yerine kekik serpilir. Antalya'da şişe geçirilmez tandır usulü köz üzerinde  kızgın fırına salınır.

Kokoreççi Asım Usta, Çamdibi
Uykuluk, badem, kokoreç birlikteliğinin en güzel örneğini sunanlardan biri Asım Usta. İzmirliler’in kokoreç yemeği şiddetle tavsiye ettiği mekanlardan biri Asım Usta. Çok merkezi olmamasına rağmen İzmirli’yi yerinden kaldırıp kokoreç yemeğe götürecek kadar lezzetli. Müdavimleri gelip bu lezzeti yerinde yemeyi seviyor.  Adres: Burak Reis Cad. No:224 Çamdibi

Sosyete Kokoreççisi Baran Usta, Hatay
Kokoreç, köfte ve sucuk öne çıkan ürünlerinden. Bölgede daha çok akşamları seyyar arabalı kokoreçciler hakim oluyor. Adres: 201 Sokak No: 50/B Hatay, Konak,

Kokoreççi Baki Usta, Karşıyaka
Kokoreç ve atomde iddialı bir isim olan Baki Usta'da minik doğranmış acı biber ve salatalık turşusu ile yapılan sunum, mekanın olmazsa olmazı alçak tabureler ile tam şirin ama lezzet ile fark atan kokoreçci mekanı. Adres: 6221 Sokak No. 8/2 Şemikler, Karşıyaka,

Pırpır’ın Yeri Rüzgar Kokoreç, Buca
Adeta bir üniversite şehri olan Buca'da mutlaka gidilmesi gereken bu mekan öğrenciler kadar İzmir'in her yerinden gelen müdavimleri ile tanınıyor. Hizmeti ve uygun fiyatları ile itibar görüyor Adres: 63 Sokak No:26/2 Buca

Uğur Kokoreç & İnegöl Köfte, Karşıyaka
Temiz mekanında, son derece ilgili çalışanlarıyla lezzetli kokoreç yiyebileceğiniz noktalardan. Küçük bir aile işletmesi. Gece geç saate kadar gidebileceğiniz bu mekanda İnegöl köfte de gayet lezzetli ama ikisini aynı öğünde tüketmeyin derim. Adres: Erdoğan Akkaya Sok. No:37 Karşıyaka

Ustam Kokoreç, Bornova
Ustası kadın olan az sayıdaki mekandan biri. Ben bir Gaziemir Sevgi Yolu üzerinde gördüm bir de Bornova Ustam kokkoreçde. Mekana ve kokoreçe bir  kadın eli değdiği temizliğinden, lezzetinden, sunumundan ve ince ayrıntılarından belli oluyor. Adres: Mustafa Kemal Cad. No.114/A Özkanlar, Bornova

Kartal Kokoreç, Çamdibi
Kokoreçde iri kıyım tabirini ben ilk kez burada duymuştum. Hakikatten de kokoreçi kıyma haline getirmeden iri parçalarla sunarak lezzeti almanıza imkan veriyorlar. Kokoreç, uykuluk, badem yanında ev yapımı şalgamları da çok iyi. Sadece bir kokoreçci demek haksızlık olur. Sakatatçı demek belki de daha doğrusu. Adres: Kamil Tunca Bulvarı No:47 Çamdibi

TARİHÇESİ

Kokoreçi seven var sevmeyen var ama iyi yapıldığı zaman kimsenin de hayır diyemeyeceği olağanüstü lezzetler arasında.
Zira başka hiçbir yiyeceğe benzemiyor. Tam olarak et değil ama et familyasından. Hem hafif hem de doğru yapılır ise son derece sağlıklı ve içine katılan baharatlar ile iştah açıcı.
Ama çoğumuz kokorecin ilk ne zaman yapıldığını, nasıl ortaya çıktığını bilmiyor birçok yiyecek gibi bunu bilmeden tüketiyoruz aslında.
Kokoreç ile ilgili rivayetlerin biri şöyle: Kokoreç tarihçesi tam olarak bilinmemekle beraber 1960’lı yıllarda Yunanistan’da halkın çok severek tükettiği bumbar bağırsak ve içyağından oluşan lezzetli bir yiyecektir. kokorecin Türkiye’ye gelişi 1970’li yıllarda İzmir’den başlayarak bütün Türkiye’ye yayılmış ve halkımızın vazgeçilmez yiyecekleri arasına girmiştir.

1940'larda Tepecik semtinde yapılıyor

Kokoreç ile ilgili bir çoğu hala haatta olan tanıdıklarımdan derlediğim bilgilere göre kokoreç 1940'larda İzmir'in Tepecik bugünkü adıyla Yenişehir semtinde Hamams okağı'nda Atom kokoreçci tarafından yapılıyor. Hem tepsi içinde minik atomlar salçalı sosla pişiriliyor hem de şişte çevrilerek ekmek arasında servis ediliyordu.
Ben 1969 yılında annem ile birlikte Hamamsokağı'nda bu kokereçleri afiyetle yerken, ustanın annem ile sohbetinde "30 yıldır bu işi yapıyorum artık çok yaşlandım, kapatacağım. Yerli halk başka semtlere taşındı. Yerlerine gelenler fakir Romanlar. Para kazanamıyorum" dediğine tanık oldum. Nitekim 1980'lerde gittiğimizde Atom kokereçciyi bilen kimse çıkmadı o sokakta.

YUNANCA'DAN GELİYOR

Uluslar arası ansiklopedi Vikipedia ise şu şekilde konuya bir yorum getirmekte: “Kokoreç sözcüğünün kökeni Yunanca kokorótsi sözcüğünden ziyade Arnavutça kokërroz ya da Ulahça kukuretsu sözcükleridir. Bu üç sözcük de “mısır koçanı” anlamına gelir. Kokoreç Türkçeye Yunancadan geçmiştir. Ömer Seyfettin Lokanta Esrarı adlı hikâyesinde, Atinalı bir Rum’un lokantasında ilk kez kokoroç ile tanışmasını anlatır”
Sonuçta nasıl olursa farklı sunuluş biçimleriyle gerek Yunanistan gerek ise Ülkemizde kimi zaman sokaklarda kimi zaman çok modern dükkânlarda satışa sunulan ve farklı damak lezzetine sahip insanlara hitap eden özel bir yiyecektir. (Nurhayat Talay)