İşsiz evlat priminde milyarlar silinebilir!

Habertürk gazetesinden Ahmet Kıvanç veTahsin AKÇA'nın haberine göre, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren herkese zorunlu olarak uygulanmaya başlanan Genel Sağlık Sigortası (GSS) ile ilgili ilk günden itibaren yaşanan sorunlara topluca çözüm aranıyor.

Okulu biten, ancak henüz bir iş bulamamış çocukları dolayısıyla aileleri “işsiz evlat vergisi” ile karşı karşıya bırakan sistem, çıkarılacak yasayla değiştirilecek.

Gençlerin milyarlarca liraya ulaşan GSS prim borçları da bu kapsamlı düzenlemeyle birlikte silinecek. Borçlu oldukları için hastanelerin önünden geçmeye korkan gençler, 30 Haziran 2016 tarihine kadar sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilecekler.

9 MİLYAR LİRA BORÇ BİRİKMİŞTİ
TBMM’de görüşülen torba yasayla GSS’nin en büyük mağduru durumundaki işsiz gençler 2 yıllığına da olsa rahat bir nefes alacaklar. Halen lise ve dengi öğrenim gören gençler 20 yaşına; üniversite öğrenimi görenler ise 25 yaşına kadar aileleri üzerinden sağlık hizmeti alabiliyorlar. Anne babaları herhangi bir işte çalışmıyorsa bile, onların, eski adıyla “yeşil kart” hakkından yararlanabiliyorlar.

Okulu bitirdikleri andan itibaren ise işsiz olsalar bile ailelerinin ekonomik durumuna göre GSS primi ödemek zorunda kalıyorlar. Ne kadar prim ödeyeceklerinin belirlenebilmesi için de gelir testine girmeleri gerekiyor. Gelir testi yaptırmamış olanlar ise otomatik olarak en yüksek rakamdan prim borçlusu durumuna düşüyor, aylık 395 lira prim ödemek zorunda kalıyorlar.

Bu düzenleme dolayısıyla, tamamına yakını gençlerden oluşan 5 milyonu aşkın kişi Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) 9 milyar lira dolayında borçlu durumunda bulunuyor.

GELİR TESTİ YAPTIRANLARA KOLAYLIK SAĞLANDI
30 Nisan 2014 itibarıyla tahakkuk eden borçlar için 6552 sayılı torba yasayla, gelir testi yaptırmaları halinde borçları yapılandırma olanağı sağlandı. Yararlanma süresi 30 Eylül 2015 tarihine kadar devam eden yasa için başvurular yetersiz kaldı. 5 milyonu aşan borçlu kişi arasında gelir testine girenlerin sayısı yüzde 10’u bulmadı.

Okuldan yeni mezun olan gençler uzun süre iş bulamadıkları halde, bir de GSS primi ödemek zorunda kalıyorlar. Prim ödemeyenler ise sağlık hizmeti alamıyorlar. Halkın tepkisini çeken bu uygulama, hükümetin vaatleri doğrultusunda TBMM Genel Kurulu’nda görüşülen torba yasayla değiştirildi. Ancak yapılan bu değişiklik gençlerin sorununu çözmekten uzak kaldı. Çünkü, getirilen düzenleme, sadece okulunu hiç uzatmadan tam zamanında bitiren gençlerin mağduriyetini önleyecek.

Yapılan değişiklikle, lise ve üniversiteden mezun olanların, mezun olduktan sonra 2 yıl süreyle GSS primlerinin devlet tarafından karşılanması öngörülüyor. Ancak, lise mezunlarında 20 yaş, üniversite mezunlarında da 25 yaş olan üst sınır korunuyor. Dolayısıyla öğrenci eğer okulunu uzatmışsa, örneğin liseden 20 yaşında, üniversiteden de 25 yaşında mezun olmuşsa bu 2 yıllık muafiyetten yararlanamayacak.

29 YAŞ SINIRI PLANLANIYOR
Hem lisede hem de üniversitede hazırlık okuyan öğrenciler hiç uzatmadıkları takdirde ancak 18 ve 23 yaşında lise ve üniversiteden mezun olabiliyorlar. GSS prim borçlarının silinmesi için son tarih 21 Mart 2016 olarak öngörüldü. Düzenlemenin TBMM’de görüşülen son torba yasaya konulması bekleniyordu.

Ancak, af niteliğindeki bu düzenlemenin, hazırlıkları devam eden kapsamlı GSS paketine alınması kararlaştırıldı. Bu kapsamda, 29 yaşından küçük gençler adına tahakkuk etmiş GSS prim borçlarının silinmesi gündemde.

517 BİN GENÇ YARARLANABİLECEK
GSS primlerinin 2 yıl devlet tarafından karşılanması uygulamasından yararlanabilecek gençlerin sayısı şu an itibarıyla 517 bin 419 kişi. Bunun SGK’ya maliyeti 942 milyon lira hesaplandı.

PRİM BORCUNU ÖDEYENE MAHSUP
2014’te çıkarılan 6552 sayılı torba yasada GSS prim borçları için gelir testine girip, tespit edilecek yeni gelir seviyesi üzerinden daha düşük tutarda prim ödeme olanağı getirildi. Bu haktan yararlanarak gelir testi yaptıranların sayısı her ne kadar toplam borçlu sayısının yüzde 10’u düzeyinde kaldı ise de bunların sayısı 500 bin kişiye yaklaşıyor. Bu kişiler, “borçlar silinecek” açıklaması yapılıncaya kadar borçlarının bir kısmını da ödediler.

HENÜZ NET DEĞİL
Af yasası çıkarılırken, borcunu ödemiş olanların durumunun ne olacağı henüz belli değil. Ancak, borcunu ödemiş olanlara herhangi bir para iadesinin söz konusu olamayacağı; bundan sonra yapmaları gereken ödemelerden mahsup etme imkânı getirilebileceği belirtiliyor.

PRİM BORÇLARININ SİLİNMESİ 21 MART’A YETİŞMEYECEK
GSS sistemi Genel Sağlık Sigortası’nın 4 yıllık uygulama dönemindeki aksaklıklar dikkate alınarak, çıkarılacak yasayla yeniden düzenlenecek. Gelir testi ile GSS prim tutarları yeniden gözden geçirilecek. Bu kapsamda, hiçbir sosyal güvencesi bulunmayan ve ailesinin gelirinden dolayı gençlerin ödeyecekleri GSS primlerinin daha makul seviyelere çekilmesi öngörülüyor. Bu yapılırken, sosyal koruma ile GSS sistemi arasındaki dengenin korunması ve devletin üzerine ağır bir yük getirilmemesi hedefleniyor. Her ne kadar eylem planında GSS prim borçlarının silinmesi için 21 Mart 2016 tarihi belirlendi ise de söz konusu kapsamlı düzenlemenin içine alınacağı için af yasasının çıkmasının gecikebileceği belirtiliyor.

GENÇLERE 30 HAZİRAN'A KADAR SAĞLIK HAKKI
SGK’ya GSS prim borcu bulunanlar sağlık hizmetinden de yararlanamıyorlar. Bu nedenle, üzerinde binlerce lira prim borcu görünen gençler, hastanelerin önünden geçmeye bile korktukları için hastalandıklarında normalde tedavi hizmeti alamıyorlar.

Başbakan Davutoğlu’nun borçların silineceğini açıklamasının ardından bu konuda iki bakanlar kurulu kararı çıkarıldı. 1 Ekim 2015 tarihinde yayımlanan ilk kararda, SGK’ya prim borcu bulunan Bağ-Kur’lular ile GSS prim borcu bulunan gençlerin 31 Aralık 2015 tarihine kadar sağlık hizmetinden yararlanabilecekleri öngörüldü. 17 Aralık 2015 tarihinde çıkarılan ikinci karar ile de bu tarih 30 Haziran 2016’ya kadar uzatıldı.

Prim borcu bulunan gençler, 30 Haziran’a kadar Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastaneler ile devlet üniversitelerine ait hastanelerde tedavi olabilecekler. Fakat, özel hastaneler ile vakıf üniversitesi hastaneleri kapsam dışında bırakıldığı için bu hastanelere giden gençler tedavi giderlerini ceplerinden ödemek zorunda kalacaklar.