İnsan haklarında yeni dönem: Ayrımcıya kaçış yok!

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın onayıyla dün yürürlüğe giren yasayla Türkiye İnsan Hakları Kurumu, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na dönüştürüldü. Buna göre, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, mezhep, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hal, sağlık durumu, engellilik ve yaşa dayalı ayrımcılık yasaklanıyor.

MOBBİNG DE AYRIMCILIK
Mobbing de ayrımcılık türü olarak “işyerinde yıldırma” adıyla hukuk sistemindeki yerini aldı. Engellilere yönelik düzenlemeler yapmamak da ayrımcılık. Psikolojik ve cinsel türleri de dahil olmak üzere ayrımcılık temellerine dayalı olarak insan onurunun çiğnenmesi amacını taşıyan, yıldırıcı, onur kırıcı, aşağılayıcı ve utandırıcı davranışlar olarak tanımlanan “taciz” de ayrımcılık olarak kabul edilmiş oldu. Kamuya açık hizmet sunulan alanlar ve binalara erişim de bu kapsamda değerlendirilecek.

15 BİN LİRA CEZA
Ayrımcılığı yapana 15 bin liraya kadar idari para cezası verilecek. Ayrımcılığın kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında yapılması halinde para cezası sorumlu memur ya da görevliye rücu edilecek. Uyarıya rağmen yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi ve kuruluşlara da 500 liradan 2 bin liraya kadar idari para cezası verilecek, bu cezalar da yine rücu edilecek. Kurum verdiği para cezasını bir defaya mahsus olmak üzere uyarı cezasına dönüştürebilecek. Ayrımcılığın tekrarı halinde ceza yüzde 50 artırılacak.

ÇAT KAPI GİREBİLECEK
Ayrımcılığa uğrayan, eğer iddiasını kuvvetli olgularla ortaya koyarsa, şikâyet edilen ayrımcılık yasağı ve eşit davranış ilkelesini ihlal etmediğini ispat etmek zorunda kalacak. Kurum araştırmasıyla ilgili her bilgi ve belgeyi isteyebilecek, yetkililerden bilgi alıp tanık dinleyebilecek, ayrıca özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin bulundukları yerleri ziyaret edip kötü muameleye maruz kaldığı iddia edilen kişilerle görüşebilecek. Buna göre, polis nezarethanesi ya da cezaevine çat kapı ziyaret yapılabilecek.

8 üye kabine, 3’ü de köşkten
Yasasında, görev ve yetkilerini bağımsız olarak yerine getireceği, görev alanına giren konularla ilgili olarak hiçbir makam, merci ya da kişinin talimat veremeyeceği belirtilen kurumun 8 üyesi Bakanlar Kurulu’nca, 3’ü de Cumhurbaşkanınca seçilecek. Yine yasasında kurumun idari ve mali özerkliğe sahip özel bütçeli, Başbakanlık ile ilişkili bir yapıda olacağının belirtilmesi de dikkat çekiyor.

Ombudsmanla çakışma olur mu?
Kurumun görev alanının birçok noktada ombudsman ile çakışmasının da sıkı bir mesleki rekabetin yanı sıra özellikle aynı konuda verecekleri farklı kararlar nedeniyle uygulamada sıkıntıya yol açabileceği de öne sürülüyor. Kulislerde, “Ombudsmanın aksine ayrımcılığa para cezası verme gibi somut yaptırım silahına sahip olması İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nu ileride öne taşıyabilir” yorumu da yapılıyor. (dha)