CHP'li Sertel: 2019 yılında en az 100 gazete kapandı

2018 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren Türk basınının, ekonomik kriz karşısında ayakta kalma mücadelesi içine girdiğini ifade eden Sertel, “Ülke ekonomisindeki kötü gidişat ve dışa bağımlılık; gazete ve kitap basımı yapan yayınevlerini yaşayamaz hale getirirken, basın ve medya kuruluşlarını da kapanma noktasına getirdi. Büyük medya kuruluşlarına ait bazı yaygın gazeteler kapanırken, çok sayıda yerel gazete de baskıya son verdi. 2019 yılında Resmi İlan hakkı bulunan günlük gazetelerin 100’den fazlası kapandı. Yerel gazetelerin asgari 10 kişiyle çıkarıldığı düşünüldüğünde işsiz gazeteciler ordusuna bin kişi daha eklendi. 2018 yılının üçüncü çeyreğinde başlayan dövizdeki yüksek dalgalanmalar, gazete kağıdında dışa bağımlı olan Türk basınını derinden sarstı. Gazeteler, kâğıt krizine yönelik olarak; kadroda küçülmeye giderken, birçoğu sayfa sayısını düşürdü ve renksiz çıkmaya başladı. Yine çoğu dergi yayına ara verirken pek çok gazete de zamlandı. Küçülmeye yönelik bütün önlemlere rağmen il ve ilçe merkezlerinde uzun yıllardır yayın yapan, resmi ilan hakkına sahip 100’den fazla günlük gazete kapısına kilit vurdu.” dedi.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir Milletvekili Atila Sertel, Türk basını açısından 2019 yılını değerlendirdi. 2019 yılını gazete ve gazeteciler için “kara bir yıl” olarak nitelendiren Atila Sertel, açıklamasında, “Türk basınının son 17 yıldır verdiği ‘basın ve ifade özgürlüğü’ mücadelesine ekonomik yönden ayakta kalma mücadelesi de eklendi. Ekonomik kriz nedeniyle Habertürk, Vatan, Güneş, Star gibi yaygın gazetelerin yanı sıra Balıkesir’de 52 yıldır yayımlanan Yeni Haber Gazetesi gibi uzun yıllardır yayınlanan çok sayıda gazete kapandı. Resmi ilanların yanında iktidarın kaynaklarını da kullanan yaygın gazetelerin kapanması krizin boyutlarını iyice ortaya çıkardı” ifadelerini kullandı. 

MUHALİFLERE GÖZDAĞI
2019 yılının son günlerinde yaşanan Sözcü Gazetesi’nin deneyimli isimlerine verilen hapis cezalarının ve Basın İlan Kurumu’nun Cumhuriyet ile Birgün gazetelerine resmi ilan akışını durdurma kararlarının Türk basınının içinde bulunduğu son 17 yılın özeti niteliğinde olduğunu söyleyen CHP İzmir Milletvekili Atila Sertel, adında “Ak” olan partinin bütün icraatlarının “kara” olduğunu dile getirdi. CHP Milletvekili Sertel, demokrasinin olmazsa olmazı basın ve ifade özgürlüğünün CHP iktidarında tüm kurum ve kuruluşlarıyla işletileceğini söyledi.

Cumhuriyet Halk Partisi’nin gazeteci kökenli Milletvekili Atila Sertel, 2019 yılında Türk basınında yaşananları şöyle özetledi. 

DÖRT GAZETECİDEN BİRİ İŞSİZ 

Yerel basının sıkıntılarına değinmeden önce ülkemizdeki genel durumunu özetlemekte fayda var. Türkiye’de Resmi ilan yayınlama hakkına sahip, Basın İlan Kurumu’nun görev alalında 32’si yaygın, 10’u bölgesel, 642’si de yerel olmak üzere 684 gazete; Valiliklerin görev alanında ise 422 yerel gazete olmak üzere toplamda 1106 gazete mevcut.

Bu gazetelerin asgari kadrolarında hâlen 7 bin 593'ü fikir işçisi olmak üzere, dağıtım, baskı, büro işçileriyle birlikte yaklaşık 15 binden fazla kişi istihdam ediliyor.

15 Temmuz darbe girişimi sonrasında ise 119 basın yayın kuruluşu kapatılırken son 5 yılda 3 bin 804 gazetecinin basın kartı iptal edildi.

Basın sektöründe kapatılan ve kapanan yayın organları nedeniyle işsizlik yüzde 30’a ulaşmış, son 10 yılda işsiz kalan gazeteci sayısı 10 bini aştı.

Gazetecilik bölümü mezunları içinde işsizlik oranı 2016’da yüzde 19,2, 2017 yılında ise yüzde 19,1 olarak gerçekleşmiştir. TÜİK mesleklere göre işsizlik güncel verilerine göre 2018 güncel verilerine göre yüzde 25 oranla gazetecilikteki işsizlik rekor düzeydedir. Bu orana gazeteci olduğu halde başka bir alanda çalışanları da eklediğimizde mesleğini yapamayan ve işsiz olan gazeteci sayısı çok daha yüksek boyutlara ulaştı. Öte yandan yazdıkları ve düşünceleri nedeniyle cezaevinde bulunan 108 gazeteci de mesleklerini yapamıyor.

Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın yaptığı bir araştırmaya göre 2018 yılında ülkedeki üniversitelerin gazetecilik bölümlerinden 2000-2150 arasında öğrenci mezun oldu. Sektördeki işsizlik oranı hesaba katıldığında mezun olan her dört gençten biri işsiz kalma tehdidi ile yüz yüze kaldı.

KAĞIT KRİZİ GAZETELERİ VURDU
Ekonomide yaşanan kötü gidişat ve dışa bağımlılık; gazete ve kitap basımı yapan yayınevlerini yaşayamaz hale getirirken, basın ve medya kuruluşlarını da kapanma noktasına getirdi. Büyük medya kuruluşlarına ait bazı yaygın gazeteler kapanırken, çok sayıda yerel gazete de baskıya son verdi. Kâğıt krizine yönelik olarak; sayfa sayısını azaltma, sayfa yüzölçümlerini küçültme, kadro sayısını azaltma ve gazete satış adedini düşürmeye yönelik kararlar aldı. Zor günler geçiren yerel gazeteler, kadroda küçülmeye giderken, birçoğu sayfa sayısını düşürdü ve renksiz çıkmaya başladı. Yine çoğu dergi yayına ara verirken pek çok gazete de zamlandı.2017’de tonu 750 Avro olan kâğıdın 900 Avro’ya çıktı, ithal kâğıt 5’te 3 azaldı. Yayıncı maliyeti yüzde 60 arttı. Türkiye’de sadece birinci hamur kâğıt üretilmekte, bu üretim de pazarın yüzde 3’üne denk gelmektedir. Gazete ile kitap kağıdının neredeyse tamamı ithal ediliyor. Sektör temsilcileri kağıtta dışa bağımlılığın yerini mutlaka yerli üretime bırakması gerektiğini vurguluyor.

SETA VAKFI GAZETECİLERİ FİŞLEDİ
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmalar Vakfı (SETA), yeni yayımladığı “Uluslararası Medya Kuruluşlarının Türkiye Uzantıları” başlıklı raporda, yabancı basının Türkçe servislerinde çalışan gazetecileri hedef aldı. Raporda, gazeteciler özgeçmişleriyle tek tek listelenerek, yaptıkları retweet’ler ve daha önce hangi gazetelerde çalıştıkları rapor şeklinde Temmuz 2019 tarihinde kamuoyuyla paylaşıldı.